Arabic Origins of Words Commonly Used in Syria Aleppo Turkmen Dialects

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 791 - 829, 30.06.2025

Muhammed Türkmen

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1657326

Abstract

Language, which is defined as a living organism, is influenced by other languages as well as changing and expanding within itself. Naturally, reli-gious, historical, social, cultural and political relations between societies are the main factors that lead to influence and interaction between languages. In other words, the fact that one language is in contact with other langua-ges has led to the penetration of languages into each other. It is observed that the interaction between languages is mostly related to vocabulary. Pe-ople have used words from other languages in order to express their feelings better. Like all languages spoken on earth, Turkish has both influenced and been influenced by different languages in its family throughout history. This interaction has caused Turkish to exchange many borrowed words from other languages. The influence of Turkish on other languages has been sha-ped by the presence of Turkish peoples in geographically diverse geograp-hies. These interactions have led to the evolution of the language's vocabu-lary, grammatical structure and grammar over time. In this process, Turkish has taken words from a large number of languages and sometimes changes in language structure have been observed. As a result of the Turks' accep-tance of Islam, the Turkish language was also influenced by Arabic and many Arabic words entered the Turkish vocabulary. Although it is seen that the Arabic influence has started to decrease gradually compared to the past with the simplification movement in the language as a result of the alphabet reform carried out in the Republic of Turkey, it continues to exist as the most effective foreign language in the Turkish language. However, although so-me of these words have remained the same with their meanings in Arabic, some of them have undergone different semantic changes in Turkish. In this study, Arabic-origin words in Turkish spoken by Oghuz Turkmens residing in the Syrian Euphrates shield (Northern Syria) region, which is geographi-cally closest to Turkey but politically very distant from Turkey, are analysed.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric , Arabic , Syrian , Turkmen , Dialect

Suriye Halep Türkmen Ağızına Özgü Bazı Kelimeler ve Arapça Kökenleri

Abstract

Canlı bir organizma olarak tanımlanan dil, kendi içeresinde değişip ge-nişlediği gibi diğer dillerden de etkilenmektedir. Tabiî olarak toplumlar ara-sındaki dinî, tarihî, sosyal, kültürel ve siyasi ilişkiler, diller arasında etkileşi-me yol açan başlıca faktörlerdir. Söz konusu bu ilişkiler, bir dilin diğer diller ile temas içerisinde olmasına ve dillerin birbirine nüfuz etmesine yol açmış-tır. İnsanlar, içindeki duygularını daha iyi ifade edebilmek için başka diller-deki sözcükleri kullanmışlardır. Türkçenin etkileşim içesinde olduğu diller-den biri de Arapça olmuştur. Arapça, İslam fetihleri ile birlikte dünyanın birçok yerine yayılmıştır. Bunun sonucunda Arapça dışındaki diller aynı zamanda Kur’an dili olan Arapçadan etkilenmiştir. Bu etkilenme dini kav-ramlarda olduğu gibi siyasi, ticarî, edebî ve kültürel kavram ve kelimelerde de açıkça görülmektedir. Türklerin Müslümanlığı kabul etmeleri neticesinde Tük Dili de Arapçadan etkilenmiş ve çokça Arapça kelime Türkçe dağarcı-ğına girmiştir. Ancak bu kelimelerin bazıları Arapçadaki anlamlarıyla aynı kalsa da bazıları Türkçede anlam değişikliğine uğramıştır. Bu çalışmada, coğrafi olarak Türkiye’ye yakın fakat politik olarak Türkiye’ye çok uzak kalmış Suriye Fırat kalkanı (Kuzey Suriye) bölgesinde ikamet etmekte olan Oğuz Türkmenlerinin konuştuğu Türkçede Arapça kökenli sözcükler ince-lenmiştir. Söz konusu sözcüklerin asli manalarını koruyabildiklerini veya uğradıkları anlam daralması, anlam genişlemesi, anlam kayma, başkalaşma gibi değişikliklerin üzerinde durulmuştur. Çalışmada sadece bölgeye has kökeni Arapça olan Türkçe kelimeler ele alınmış olup diğer bölgelerdeki müşterek kelimeler kapsam dışında tutulmuştur. Bu çalışmada, Türkçe ağız-larına ve Arapça lehçelerine dair yapılan çalışmalar incelenmiş olup ilgili kelimelerin kökeni karşılaştırmalı incelenmiştir. Çalışmamızın konusu Fırat kalkanı bölgesinde ikamet eden Halep Türkmenleri olarak bilinen Türkmen-lerin ağızlarına özgü kullandıkları Arapça kelimeler üzerine olduğu için Suriye’de varlık gösteren diğer Türkmen unsurları kapsam dışında bırakıl-mıştır.

Keywords

Arap Dili ve Belagati , Arapça , Suriye , Türkmen , Ağız

References

• Aktan, Hamza. “İhyâ””. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/7-9. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Arıslan Erol, Hülya. “Göç Bağlamında, Suriye Türkmen Türkçesi ve Türk Dili Tarihindeki Yeri”. Mediterranean Journal of Humanities dergisi” 8/2 (2018), 32-40.
• Arıslan, Hülya. “Suriye Türkmen Türkçesi Ağızlarında Sınırlandırma ve Karşılaştırma Bildiren GadAn/ GadAk/ gaçek Edatları”. Asya Studies Dergisi 7/3 (2023), 37-46.
• Bitir, Rinhart. Tekmiletü’l-Me’âcimi’l-Arabiyye. Irak: Vizâratü’s-Sekâfe, 2000.
• Cebel, Muhammed Hasan. el-Mu’cem’il-İştikâkî. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 2010.
• Cebrail, Butros. Mecellet’ül-Lugat’il-Arab’il-‘İrakiyye. bağdat: Vizâratü’s-Sekâfe, 1431.
• Dağ, Ahmet Emin. “Modern Dönem Suriye ve Halep Türkmenleri”. Mutad Dergisi 1/5 (2018), 49-72.
• Ebû Cîb, Sa‘dî. el-Kâmûsü’l-Fıkhî. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1988.
• Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım. ez-Zâhir fî meʿânî kelimâti’n-nâs. Beyrut: Müesesetü’l-Risâle, 1992.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed el-. Tehzîbü’l-Luga. Beyrut: Dârü’l-İhâ et-Turasi’l-Arabî, 2001.
• Fârâbî, Ebu İbrâhîm İshâk b. İbrâhîm. Dîvânü’l-edeb. Kahire: Müessesetü Dâru’ş-Ş’ab, 2003.
• Ferâhîdî, Halil bin Ahmed el-. Kitâbü’l-ʿAyn. Kahire: Dâru’l-Halil, 1431.
• Feyyûmî, Ahmet Bin Ali el-. el-Miṣbâḥu’l-münîr fî ġarîbi’ş-Şerḥi’l-kebîr,. Bey-rut: Mektebetü’l-İlmiyye, 1431.
• Göçemen, Yakup. “Kilis Ağzına Özgü Bazı Kelimeler ve Arapça Kökenleri”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 999-132.
• Gükçür, Engin. “Türkmen Türkçesinde Korunan Fonetik Unsurlar” 11/10 (2016), 269-292.
• İbn Abbâd, İsmail. el-Muḥîṭ fi’l-luġa,. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1994.
• İbn Düreyd, Muhammed b. Elhasan. el-Cemhere. Beyrut: Dâru’l-Meleyiîn, 1987.
• İbn Fâris, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. el-İtbâʿ ve’l-müzâvece. Kahire: Mekte-betü’l-Hancî, 1431.
• İbn Fâris, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed. el-Mücmel fi’l-luga. Beyrut: Müesesetü’l-Risâle, 1986.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Muʿcemü meḳāyîsi’l-luġa. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn. Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. Kitâb’ul-Enva’ Fî Mevâsim’ül-Arap. kahire: Dâr’ül-Kütübi’l-Mariyye, 1919.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâr’u Sâdir, 1414.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Beyrut: Dâr’u Sâdir, 1414.
• İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî, el-Muḫaṣṣaṣ,. el-Muḫaṣṣaṣ. Beyrut: Dârü’l-İhâ et-Turasi’l- Arabî, 1996.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1983.
• Kala’ci, Muhammed Hasan Revvas. Mu’cem’ul-Lugat’il-Fukaha’. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1988.
• Mürsî, Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-. el-Muḥkem ve’l-muḥîṭü’l-aʿẓam. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 2000.
• Ömer, Ahmed Muhtar. Ahmed Muhtar Ömer, Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyyeti’l-Muâsira (Kahire: Dârü’l-Kütüb, 2008). 2/1455. Kahire: Dâru’l-Kütüp, 2008.
• Ömer, Ahmed Muhtar. Mu’cemü’s-Sevâbi’l-Lugavî. Kahire: Âlemü’l-Kütüp, 2008.
• Râzî, Muhammed b. Ebû Bekir. Muhtârü’s-Sıhâh. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1999.
• Rida, Ahmed. Mu‘cemu Metn’il-Luga. Beyrut: Mektebetü’l-Hayat, 1959.
• Sagai, Muhammed b. Hasan es-. et-Tekmile. Kahire: Dârü’l-Kütüb, 1438.
• Sicistânî, Ebû Hâtim Sehl b. Muhammed es-. el-Farḳ beyne’l-âdemiyyîn ve beyne külli ẕî rûḥ. Irak: Mecelletü’l- Mecmau’l-İlmî, 1996.
• Sikkît, Ya‘kûb b. İshâk, el-Kenz’ül-Lügavî. Kahire: Mektebetü’l-Mütenebbî, 1431.
• Türk, Hüseyin. “Nusayrilerde Hızır İnancı”. Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 54/54 (2010), 225- 242.
• Yıldırım, Ali. “Türklerin İslamiyet’i Kabulünden Sonra Arap Dilinin Türk Diline Tesiri”. Pearson Journal Of Social Sciences ve Humanities Dergisi 8/25 (732), 717.
• Yılmaz, Ali. Türk İslam Edebiyatı. Ankara: Grafik Yayınları, ts.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed ez-. Tâcü’l-Arûs âcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. kuveyt: Vizâratü’l-İrşâd, 2001.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer Zemahşerî. Esâsü’l-belâġa,. Bey-rut: Dârü’l-Kütüb’il-İlmiyye, 1998.
• Zeyyât, Hasan, el-Muʿcemü’l-vasîṭ. Kahire: Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye, 1972.