2000–2024 ARASI EM-DAT VERİLERİNE GÖRE TÜRKİYE VE DÜNYA’DA DOĞAL AFETLERİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 91 - 105, 28.10.2025

Gül Senir

Abstract

Bu çalışmanın amacı dünya genelinde afetlerle ilgili verileri düzenli ve sistematik biçimde kayıt altına alan The Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED) tarafından geliştirilen veri tabanı The Emergency Events Database (EM-DAT) verilerinin 2000 ve 2024 yılları arasında Dünya’da ve Türkiye’de yaşanmış doğal afetler açısından incelenmesidir. EM-DAT veri tabanından elde edilen veriler afetlerin türü, afet sayısı, ölüm sayısı, etkilediği kişi sayısı ve ekonomik kayıplar hasar göstergeleri açısından incelenmiş olup, Türkiye özelinde SPSS 25.0 paket programı yardımıyla basit frekans analizi yapılmıştır. 2003–2023 dönemine ait küresel afet verileri incelendiğinde, en sık karşılaşılan afet türlerinin sel, fırtına ve deprem olduğu görülmüştür. Can kayıplarının en fazla yaşandığı afet türleri sırasıyla deprem, fırtına ve sel iken; nüfusun en fazla etkilendiği afet türleri sel, kuraklık ve deprem olarak kaydedilmiştir. Ekonomik kayıplar açısından ise fırtına, deprem ve kuraklık ilk sırada yer almıştır. Türkiye özelinde 2000–2024 yılları arasındaki veriler incelendiğinde, afet sayısı, can kaybı ve etkilenen kişi sayısı bakımından deprem ilk sırada yer almıştır. Can kaybının en az olduğu afet orman yangınları, nüfusun en düşük oranda etkilendiği afet ise salgın hastalıklar olarak kaydedilmiştir. Bu bulgular, afet türlerinin farklı boyutlardaki etkilerini dikkate alarak risk azaltma stratejilerinin afet türüne özgü şekilde geliştirilmesi gerektiğini göstermiştir.

Keywords

Afet Türleri , Doğal Afet Karşılaştırması , Türkiye Afet İstatistikleri , EM-DAT

Comparative Analysis of Natural Disasters in Turkey and Worldwide Based on EM-DAT Data from 2000 to 2024

Abstract

The aim of this study is to examine the data from the Emergency Events Database (EM-DAT) developed by The Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED), which systematically records data related to disasters worldwide, in terms of natural disasters that occurred in the world and Turkey between 2000 and 2024. The data obtained from the EM-DAT database were analyzed in terms of disaster type, number of disasters, number of deaths, number of people affected, and economic losses as damage indicators. For Turkey specifically, a simple frequency analysis was conducted using the SPSS 25.0 software package. When examining global disaster data for the period 2003–2023, it is seen that the most common types of disasters are floods, storms, and earthquakes. The types of disasters with the highest number of fatalities are earthquakes, storms, and floods, respectively, while the most affected populations are recorded in floods, droughts, and earthquakes. In terms of economic losses, storms, earthquakes, and droughts ranked first. When examining data from 2000–2024 specific to Turkey, earthquakes ranked first in terms of the number of disasters, loss of life, and number of people affected. The lowest number of fatalities was recorded in forest fires, while the lowest number of affected people was recorded in epidemics. These findings indicate that risk reduction strategies should be developed specifically for each type of disaster, taking into account the different impacts of disaster types.

Keywords

Disaster Types , Natural Disaster Comparison , Turkey Disaster Statistics , EM-DAT

References

• Adnan, A., Ramli, M. Z., ve Abd Razak, S. K. M. (2015). Disaster management and mitigation for earthquakes: Are we ready. In 9th Asia Pacific Structural Engineering and Construction Conference (APSEC2015), 34-44.
• Ağdaş, M., Bali, Ö., ve Ballı, H. (2014). Afet lojistiği kapsamında dağıtım merkezi için yer seçimi: SMAA-2 tekniği ile bir uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 2(1), 75-94.
• Bahadır, H., ve Uçku, R. (2018). Uluslararası acil durum veri tabanına göre Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki afetler. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(1), 28-33.
• Cozzolino, A. (2012). Humanitarian Logistics: Cross-Sector Cooperation in Disaster Relief Management. Switzerland AG: Springer Briefs in Business.
• Çelik, İ. H., Usta, G., Yılmaz, G., ve Yakupoğlu, M. (2020). Türkiye’de yaşanan teknolojik afetler (2000-2020) üzerine bir değerlendirme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 49-57.
• Duman, O., ve Gökgöz, B. (2018). Türkiye’de ve dünyada afet veri tabanları. SETSCI Conference Indexing System, (3), 556-561.
• Farahani, R., Rezapour, S., ve Kardar, L. (2011). Logistics Operations and Management. London: Elsevier.
• Genç, E., ve Atabey, A. (2023). Sel felaketi sırasında afet lojistiği yönetimi kapsamında temel başarı etkenleri: Bartın ili üzerine bir değerlendirme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(47), 805-829.
• Girgin, S., ve Yetiş, Ü. (2007). Seçilmiş uluslararası veri tabanlarında Türkiye’de yaşanmış endüstriyel kazalar. Türkiye Kazalar ve Çevre, (1), 1-8.
• Gökçe, O., Özden, Ş., ve Demir, A. (2008). Türkiye'de Afetlerin Mekânsal ve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri. Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Yayınevi.
• Guha-Sapir, D., Below, R., ve Hoyois, P. (2021). EM-DAT: The Emergency Events Database. Université catholique de Louvain, Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED).
• Haigh, R. (2017). Disaster Management Lifecycle. England: University of Salford Manchester.
• Işık, Ö. Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., ve Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123.
• İskender, H. (2021). Establishment of modern disaster management in Turkey: Operational improvements. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (52), 243-255.
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayınevi.
• Khan, H., Vasilescu, L. G., ve Khan, A. (2008). Disaster management cycle-a theoretical approach. Journal of Management and Marketing, 6(1), 43-50.
• Koç, G., ve Thieken, A. (2016). Societal and economic impacts of flood hazards in Turkey: An overview. FLOODrisk 2016- 3rd European Conference on Flood Risk Management.
• Koç, G., ve Thieken, A. H. (2018). The relevance of flood hazards and impacts in Turkey: What can be learned from different disaster loss databases? Natural Hazards, (91), 375-408.
• Korkanç, S. Y., ve Korkanç, M. (2006). Sel ve taşkınların insan hayatı üzerindeki etkileri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9), 42-50.
• Oktarina, R., Bahagia, S. N., Diawati, L., Pribadi, K. S. ve Okazaki, K. (2013). Disaster logistics: How to estimate the emergency goods to support earthquake relief operations. Proceedings of The International Conference on Tourism, Transport and Logistics 2013.
• Oloruntoba, R., Sridharan, R., ve Davison, G. (2018). A proposed framework of key activities and processes in the preparedness and recovery phases of disaster management. Disasters, 42(3), 541-570.
• Özeyranlı Ergenç, M. N., ve Çakın, O. Y. (2015). An evaluation on disaters of İstanbul city by international classification criterias for the past 2000 years. Sigma: Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 33(1), 42-52.
• Raillani, H., Hammadi, L., Samed, M. M. A., El Ballouti, Abdessamad, ve Barbu, V. S. (2020). Humanitarian logistics in the disaster relief supply chain: state of the art. WIT Transactions on Engineering Sciences, (129), 181-193.
• Sayar, S., Şeyihoğlu, A., Şimşek, P., Saraç, H., ve Gündüz, A. (2021). Türkiye’de 1900-2021 yılları arasında görülen doğal afetler. 4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu.
• Shaluf, I. M. (2008). Technological disaster stages and management. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 17(1), 114-126.
• Şahan, C. (2024). Türkiye özelinde doğa kaynaklı afetlere yönelik bir araştırma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 414-428.
• Şahan, C., ve Kaya, İ. (2021). Türkiye afet bilgi bankası (TABB) ile EM-DAT veri tabanlarının karşılaştırılarak değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(3), 679-695.
• Şahin, G. A. (2009). Kentsel afet risklerine yönelik zarar azaltma stratejilerinin geliştirilmesi (Doktora tezi). Erişim adresi acikerisim.deu.edu.tr.
• Tomasini, R., Van Wassenhove, L., ve Van Wassenhove, L. (2009). Humanitarian Logistics. Springer.
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy, L., ve Küçük, Ö. G. B. (2013a). İstanbul İli Afet Lojistik Planı Kılavuzu. İstanbul: Lojistik Derneği Yayınları.
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy L., ve Küçük, B. (2013b). Afet lojistik yönetiminde Rize iline yönelik yeni model önerisi. II. Rize Kalkınma Sempozyumu.
• Tortumlu, M., ve Altuncı, Y. A. (2024). Türkiye’de meydana gelen sel afetlerinin analizi ve sağlık üzerine etkileri. Anatolian Journal of Emergency Medicine, 7(2), 74-80.
• Usta, G. (2023). Dünya’da meydana gelen afetlerin istatistiksel olarak analizi (1900-2022). Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 172-186.
• Yavaş, S. P., Baysan, C., ve Önal, A. E. (2022). Analysis of the natural disasters in the last century and the people who were consequently displaced. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 74-81.
• Yurgiden, H. (2024). Dünya’da ve Türkiye’de afet ekonomisi ve afet sigortacılığı üzerine bir değerlendirme. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15 (1-Deprem Özel Sayısı-), 150-175.
• AFAD. (2024, 10 Aralık). https://www.afad.gov.tr adresinden alınmıştır.
• EM-DAT Report. (2024, 15 Aralık). https://www.emdat.be adresinden alınmıştır.
• Kalkınma Bakanlığı. (2024, 22 Aralık). http://www.kalkinma.gov.tr adresinden alınmıştır.