Sınıf Öğretmeni Adaylarının Göçmen Öğrencilere Yönelik Tutumları ile Meslek Öncesi Yeterlilikleri Arasındaki İlişki

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 347 - 367, 31.07.2025

Hatice Kaya , Hakan Dündar

Abstract

Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının göçmen öğrencilere yönelik tutumları ile meslek öncesi yeterlikleri arasındaki ilişkinin farklı demografik boyutlar açısından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın çalışma grubunu, üniversitelerin eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği bölümünde öğrenimlerine devam eden üçüncü ve dördüncü sınıf 303 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmış, Veriler Google formlar üzerinden toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu ölçüt örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Verilerin toplanma aşamasında demografik bilgiler formu, öğretmen adayları için mesleki yeterlilik ölçeği ve Suriyelilere yönelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Öğretmen adaylarıyla yapılan çalışmada ana değişkenler olan mesleki yeterlilik ve Suriyelilere yönelik tutumlar ve bunların alt boyutları ile arasındaki ilişki korelasyon analiziyle incelenmiştir. Daha sonra ana değişkenlerin demografik değişkenlere yönelik durumlarına t-testi aracılığıyla bakılmıştır. Araştırma bulgularına göre göçmenlere yönelik tutum boyutunda sınıf düzeyi, yerleşim birimi, yabancı uyruklu öğrencilere yönelik ders alma durumlarında anlamlı bir farklılık bulunmazken, cinsiyet ve yurt dışı deneyimi durumlarında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu farklılaşma da kadınlar erkeklere göre daha olumsuz tutuma sahipken, yurtdışına çıkan adaylar çıkmayanlara göre daha olumlu tutuma sahiptir sonucuna ulaşılmıştır. Mesleki yeterlik boyutunda ise cinsiyet, sınıf düzeyi, yerleşim birimi, yurtdışı deneyimi ve yabancı uyruklu öğrencilere yönelik ders alma durumlarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak uygulama süreçleri ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Öğretmen adayı , göçmen öğrenci , tutum , yeterlilik

The Relationship Between Pre-Service Classroom Teachers Attitudes Toward Immigrant Students and Their Pre-Professional Competencies

Abstract

The current study aims to examine the relationship between pre-service classroom teachers’ attitudes toward immigrant students and their pre-professional competencies in terms of various demographic dimensions. The study group included 303 third- and fourth-year pre-service classroom teachers from various universities. A descriptive survey design was employed in the study, and data were collected through Google Forms. The study group was selected using the criterion sampling method. During the data collection, a demographic information form, the Pre-service Teacher Professional Competence Scale, and the Attitudes Toward Syrians Scale were presented to participants. Correlation analysis was used to examine the relationships between the main variables, professional competence, Attitudes Towards Syrians and their sub-dimensions. Subsequently, independent samples t-tests were conducted to assess whether the main variables differed based on demographic characteristics. According to the findings, no significant differences were found in attitudes toward immigrants based on year of study, place of residence, or whether participants had taken a course on teaching foreign students. However, significant differences emerged based on gender and international experience. Specifically, female were found to possess more negative attitudes compared to male while those with international experience (i.e., going abroad) had more positive attitudes than those without experience. In terms of professional competence, no significant differences were found based on gender, year of study, place of residence, international experience, or coursework related to foreign students. Considering the current findings, practical implications and future research suggestions were discussed.

Keywords

Teacher candidate , immigrant student , attıtude , competence

References

• Aptekin Yolcu, M. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının meslek öncesi öğretmen kimlik algılarının incelenmesi [Investigation of preservice primary school teachers’ early teacher identity perceptions]. (Publication No. 516371) [Master thesis, Hacettepe University]. National Thesis Center.
• Banks, J. A., & Banks, C. A. M. (Eds.). (2010). Multicultural education: Issues and perspectives. John Wiley & Sons.
• Bulut, C. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi [The investigation of teachers’ perceptions of multicultural competence]. (Publication No. 357326) [Master thesis, Ege University]. National Thesis Center.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods in education]. Pegem.
• Canrinus, E. T., Helms-Lorenz, M., Beijaard, D., Buitink, J., & Hofman, A. (2012). Self-efficacy, job satisfaction, motivation and commitment: Exploring the relationships between indicators of teachers’ professional identity. European Journal of Psychology of Education, 27(1), 115-132. https://doi.org/10.1007/s10212-011-0069-2
• Colombo, E. (2014). Musağllticulturalisms. Sociopedia.isa, 1-17.
• Çakmak, Ö. (2018). Okul yöneticilerinin gözüyle Suriyeli öğrencilerin eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri (Kilis örneği) [According to the opinions of school administrators, governmental problems and thei̇r solutions in the education of Syrian students (Kilis sample)]. (Publication No. 514852) [Master thesis, Gaziantep University]. National Thesis Center.
• Çalışır, M. (2021, 3- June). Uyum sınıfları hakkında öğretmen görüşleri [Teacher opinions about adaptation classes]. ERPA International Congresses on Education, Sakarya, Türkiye.
• Çalışkan Sarı, A. (2025). Yabancılara yönelik tutumların çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Çankırı Karatekin Üniversitesi örneklemi [Examining attitudes towards foreigners according to various variables: Çankırı Karatekin University sample]. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(12), 75-100. https://doi.org/10.5281/zenodo.14883375
• Çapri, B., & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet program ve fakültelerine göre incelenmesi [Examining teacher candidates’ attitudes and professional efficacy beliefs towards teaching according to their gender, program and faculty]. Inonu University Faculty of Education Journal, 9(15), 33-53.
• Çifçi, T., Arseven, İ., Arseven, A., & Orhan, A. (2019). Öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Sivas ili örneği) [Investigation of teachers’ attitudes towards refugee students based on certain variables (The case of Sivas province)]. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(4), 1082-1101. http://dx.doi.org/10.30703/cije.581407
• Çimen, L. K., & Quadir, S. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin Suriyeli sığınmacılarla ilgili tutumlarının sivil katılımları bağlamında incelenmesi [Examination of university students’ attitudes towards Syrian refugees in the context of their civil participation]. Journal of the Human and Social Science Researches, 7(2), 1251-1273. https://doi.org/10.15869/itobiad.382502
• Doğan, R., & Altaş, N. (2002). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenleri yeterlik ölçeği üzerine bir ön araştırma [Preliminary lnvestigation about the competence scale of the teachers of primary education religious culture and ethics course]. Journal of the Faculty of Divinity of Ankara University, 43(1), 109-122. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000081
• Dolapcı, E., & Kavgacı, H. (2020). Öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algısı ve okul iklimi ile mülteci öğrencilere yönelik tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [The examination of the relationships among teachers’ multicultural self efficacy, school climate and teachers’ attitudes towards refugee students]. Marmara University Atatürk Faculty of Education Journal of Educational Sciences, 52(52), 687-706. https://doi.org/10.15285/maruaebd.669692
• Durugönül, E. (1997, 20 November). Sosyal değişme, göç ve sosyal hareketler [Social change, migration and social movements]. II. National Sociology Congress: Society and Migration, Mersin, Türkiye.
• Güleç, H., Arslan Karaca M., Başkaya G., Karaca S., & Kahraman N. (2021). Üniversite öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyelilere yönelik tutumları: Bir ölçek geliştirme çalışması [Attitudes of University Students in Türkiye Towards Syrians: A Scale Development Study]. Turkish Psychology Articles, 24(47). 79-93. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120210110m000033
• Güneş, V. (2019). İnsan hakları bağlamında göç ve mülteciler [Migration and refugees in the context of human rights]. (Publication No. 596496) [Master thesis, Maltepe University]. National Thesis Center.
• Hanley, T., & Ackley, L. (2005, 27 August). Florida comprehensive needs assessment: Final report, Florida, ABD.
• Kabataş, M. (2021). Duties of educators and administrators in adopting immigrant students to school. Academic Journals, 13(1), 48-65. https://doi.org/10.5897/IJEAPS2021.0692
• Karadağ, Y. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlü yeterliklerinin incelenmesi [Investigation of multicultural competencies of social studies teachers candidates]. (Publication No. 536856) [Master thesis, Kütahya Dumlupınar University]. National Thesis Center.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Anı.
• Kazu, H., & Deniz, E. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında öğretmenlerin mülteci öğrencilere ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [An examination of the teachers’ attitudes towards the refugee students in terms of various variables within the scope of inclusive education]. International Journal of Society Researches, 14(20). 1336-1368. https://doi.org/10.26466/opus.612341
• Köse, İ. (2019). Sınıf öğretmenlerinin yabancı uyruklu öğrencilere yönelik tutumları ile kültürlerarası duyarlılık düzeyleri arasındaki ilişki [The relationship between class teachers’ attitudes towards foreign students and intercultural sensitivity levels]. (Publication No. 594306) [Master thesis, İnönü University]. National Thesis Center.
• Köse, N., Bülbül, Ö., & Uluman, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Investigation attitudes towards refugee students of class teachers’ in terms of several variables]. Journal of Continuous Vocational Education and Training, 2(1), 16-29.
• Murray, K., & Marx, D. M. (2013). Attitudes toward unauthorized immigrants, authorized immigrants, and refugees. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 19(3), 332-341. https://doi.org/10.1037/a0030812
• Refugees Association (2024). Number of Syrians in Türkiye December 2024. Retrieved March 10, 2024, from https://multeciler.org.tr/
• Nakhoul, T. E. (2014). Uluslararası işgücü göçü ve Türkiye [International labor migration and Türkiye]. (Specialization Thesis).
• Sağlam, H. İ., & İlksen Kanbur, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Investigation attitudes towards refugee students of class teachers’ in terms of several variables]. Sakarya University Journal of Education, 7(2). 310-323. https://doi.org/10.19126/suje.335877
• Shazadi, T., Khatoon, S., Aziz, S. & Hassan, H. (2011). Determining factors affecting teachers’ self-efficacy at secondary school level. Language in India, 11(10), 385-395.
• Soybakış, Ş. G. (2021). Sınıf öğretmenlerinin suriyeli öğrencilere yönelik tutum ve görüşlerinin incelenmesi [The study of attitudes and opinions of primary school teachers towards Syrian students]. (Publication No. 695259) [Master thesis, Kilis 7 Aralık University]. National Thesis Center.
• Şahin, F. (2019). Geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilere ilk okuma yazma öğretimine ilişkin öğretmen öz yeterlik algılarının incelenmesi [Examining the teacher self-efficacy perceptions on the first reading and writing teaching to Syrian students who under temporary protection]. (Publication No. 622886) [Master thesis, İstanbul Aydın University]. National Thesis Center.
• Ministry of National Education (MoNE). (2014). Yabancılara yönelik eğitim öğretim hizmetleri [Education and training services for foreigners]. Retrieved March 15, 2025, from http://www.meb.gov.tr/mevzuat.
• Türkyılmaz, A., Çay, A., Avşar, B. Z., Aksoy, M., Pehlivanlı, H., & Kökrek, Z. (1998). Doğu ve güneydoğu Anadolu’dan terör nedeniyle göç eden ailelerin sorunları [Problems of families migrating from eastern and southeastern Anatolia due to terrorism]. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Uğurlugelen, Z. (2019). Suriyeli çocuklara yabancı dil olarak türkçe öğreten “öğreticilerin” öz yeterlik algılarının incelenmesi [An investigation of self efficacy perceptions of instructors teaching Turkish as a foreign language to Syrian students]. (Publication No. 554814) [Master thesis, Gaziantep University]. National Thesis Center.
• Uygur, M. R. (2018). Suriyeli mültecilere yönelik sosyo-psikolojik tutumların incelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi örneği [Examination of the social-psychological attitudes towards Syrian refugees: Example of Süleyman Demirel University]. (Publication No. 516087). [Master thesis, Süleyman Demirel University]. National Thesis Center.
• Yengin Sarpkaya, P. & Altun, B. (2021). Öğretmen adayları için mesleki yeterlik ölçeği [Professional qualification scale for pre-service teachers]. E-International Journal of Educational Research, 12(1). 104-123. https://doi.org/10.19160/ijer.836733
• Ziya, O. (2012). Mülteci-göçmen belirsizliğinde iklim mültecileri [Climate refugees in the uncertainty of being a refugee or migrant]. Union of Turkish Bar Associations Review, 99(201). 232-233.