Establishment of infrastructure for expropriation information system

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 48 - 55, 16.11.2024

Kemal Çelik

https://doi.org/10.51765/tayod.1423635

Öz

Expropriation is the transfer of real estate’s property, which belong to legal and private persons, to public for public benefit by paying compensation to owners. The prices paid to the real estate owners during expropriation are generally determined by valuation commissions established for this purpose and the experts determined by the courts. In this context, it is recommended to establish an expropriation information system to assist expropriation procedures. The expropriation is carried out within the scope of the Expropriation Law No. 2942, which is based on Article 46 of the Constitution. With the amendment made in the Expropriation Law, the person whose real estate is expropriated does not sue, but the administration responsible for expropriation started to prosecute for determination of compensation for expropriation and registration first. There is no system that record values of real estate determined. Real estate valuation companies established in Türkiye have their own systems. These systems are not accessible to other appraisers. Therefore, valuations resulting from expropriation cannot be displayed on the map. The fact that there are differences of up to two times in the prices of parcels facing the same street is caused by the lack of a value map or expropriation information system. With the Expropriation Information System, all kinds of spatial and non-spatial analyses can be performed on the data stored in the database. Thanks to the expropriation information system to be established, the injustice of valuation experienced in expropriation transactions will be eliminated. In this study conducted in Trabzon, a base for expropriation information system was established.

Anahtar Kelimeler

Expropriation, GIS, Information System, Expropriation Information System (KaBIS)

Proje Numarası

GÜBAP Proje NO: 19.F5113.02.01

Kamulaştırma bilgi sistemi (KaBİS) altyapısı kurulması

Öz

Kamulaştırma; kamu yararı amacıyla, tüzel ve özel kişilere ait gayrimenkullerin karşılığını peşin ödemek suretiyle kamuya geçirilmesidir. Kamulaştırma işlemi yapılırken taşınmaz maliklerine ödenen bedeller genellikle bu amaçla kurulan kıymet takdir komisyonları ve mahkemelerin belirlediği bilirkişilerce belirlenmektedir. Bu kapsamda kamulaştırma işlemlerine yardımcı olması amacıyla bir kamulaştırma bilgi sistemi kurulması önerilmektedir. Kamulaştırma işlemi, Anayasa’nın 46. Maddesine dayalı çıkarılan 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında yapılmaktadır. Kamulaştırma Kanunu’nda yapılan değişiklikle taşınmazı kamulaştırılan kişi dava açmayıp, kamulaştırma yapan idarenin “kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası” açarak gayrimenkulün öncelikle bedeli belirlenmeye başlanmıştır. Gayrimenkule yönelik belirlenen kıymet takdirlerini tutan bir sistem bulunmamaktadır. Ülkemizde kurulan gayrimenkul değerleme şirketlerinin kendine has tuttukları sistemleri bulunmaktadır. Bu sistemler değerleme işlemi yapan diğer kişilere açılmamıştır. Dolayısıyla kamulaştırma işlemlerinde oluşan kıymet takdirleri harita üzerinde görüntülenememektedir. Aynı cadde ve sokağa bakan parsellerin değerlerinde iki katına varan farklılıkların olması, değer haritası veya kamulaştırma bilgi sistemi olmayışı eksikliğinden meydana gelmektedir. Kamulaştırma Bilgi Sistemi ile veri tabanında depolanan verilere yönelik her türlü konumsal ve konumsal olmayan analizler yapılabilecektir. Kurulacak kamulaştırma bilgi sistemi sayesinde kamulaştırma işlemlerinde yaşanan değer adaletsizliği ortadan kaldırılacaktır. Trabzon ilinde yapılan bu çalışmada kamulaştırma bilgi sistemi altlığı oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kamulaştırma, CBS, Bilgi Sistemi, Kamulaştırma Bilgi Sistemi (KaBİS)

Destekleyen Kurum

Gümüşhane Üniversitesi

Proje Numarası

GÜBAP Proje NO: 19.F5113.02.01

Teşekkür

Bu çalışma, Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (GÜBAP) Koordinatörlüğü’nce desteklenmiştir.

Kaynakça

• Börekçi, A. (2014). Gayrimenkul değerlemesinde coğrafi bilgi sistemlerinden yararlanma olanakları Adana ili Çukurova ilçesi Güzelyalı mahallesi örneği, (Yayın No. 352516) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi], YÖK Ulusal tez Merkezi.
• Bruce, J. W. (1998). Review of tenure terminology. Land Tenure Center, University of Wisconsin-Madison.
• Çelik, K. (2024). Optimization of expropriation costs on the highway projects in Türkiye. International Journal of Engineering and Geosciences, 9(1), 25-33. https://doi.org/ 10.26833/ijeg.1255727
• Çelik, K., Döner, F., Erbaş, Y. S., Çelik, A., Bilgilioğlu, B., & Yavuzdoğan, A. (2021). Değer esaslı kamulaştırma bilgi sistemi projesi. Gümüşhane Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri (GÜBAP) Koordinatörlüğü, Gümüşhane.
• Çete, M. (2010). Turkish land readjustment: Good practice in urban development, Journal of Urban Planning and Development,136(4), 373-380. https://doi.org/10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000031
• Erdin, E. O., & Geymen, A. (2011). Kamulaştırma bilgi sisteminin oluşturulması: Musabeyli barajı örneği. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, Türkiye.
• Ertaş, M., & Uşak, B. (2020). İmar planlarında farklı yoğunlukların taşınmaz birim değerine etkisi. Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 2(2), 48-55.
• Evren, N. (2012). Türkiye’de kamulaştırma çalışmaları için alternatif yaklaşımlar, (Yayın No. 327017) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi], YÖK Ulusal tez Merkezi.
• İnan, H. İ., & Yomralıoğlu T. 2005. Türkiye’de tarımsal reformlar için parsel tabanlı bir veri/bilgi altyapısı gereksinim analizi. 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, HKMO, Ankara, Türkiye.
• Mete, M. O., & Yomralıoğlu, T. (2019). CBS ile nominal taşınmaz değer haritası üretiminde çözünürlük araştırması. Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 1(1), 16-23.
• Özpak, T. (2022). Üst Hakkı’nın gayrimenkulün değerine etkisi. Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 4(1), 18-24. https://doi.org/10.51765/tayod.1011731
• Sert, M. T. (2018). Kamulaştırma yapan idarelerce yapılan kıymet takdirleri ve ödenen kamulaştırma bedellerinin tapu sicili ile entegrasyonu, [Dönem ödevi, Ankara Üniversitesi], Fen Bilimleri Enstitüsü, Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Tanrıvermiş, H. (2004), Arsa-arazi ayrımında kriterler ve değerleme işlemleri, ANKÜSEM kamulaştırma, değerleme ve bilirkişilik eğitim programı (Sertifikalı), Ankara, Türkiye.
• Tanrıvermiş, H. & Aliefendioğlu, Y. (2017). Yoncalı barajı ve isale hattı projesi kamulaştırma alanında kalan taşınmazların değerlerinin araştırılması. Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü.
• Tanrıvermiş, H., Aliefendioğlu, Y., Özdemir Sönmez, F.N., Çabuk Kaya, N., & Arslan, M. (2017). Sincan İlçesi Saraycık mahallesi kentsel dönüşüm projesi mevcut durum analizi ve etki değerlendirme. Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü.
• Tanrıvermiş, H. (2017). Gayrimenkul değerleme esasları, SPL sermaye piyasası lisanslama sicil ve eğitim kuruluşu, lisanslama sınavları çalışma kitapları Ders Kodu: 1014 (Konut Değerleme Sınavı, Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.
• Tiryakioğlu, İ. & Erdoğan, S. (2006). Coğrafi bilgi sistemleri destekli taşınmaz değerlemesi: Afyonkarahisar örneği. 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, İstanbul, Türkiye.
• Yener, S. (2017). Gayrimenkul değerlemesinde değer haritalarının oluşturulması ve haritalar yardımıyla gayrimenkul değerinin tespit edilmesi, (Yayın No. 464456) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi], YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yomralıoğlu, T., Uzun, B. & Nişancı, R. (2008). Land valuation ıssues of expropriation applications in Turkey. Land Reform, 1, 80–90.
• 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982). Kanun Numarası: 2709, Kabul Tarihi: 18/10/1982, Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih : 9/11/1982 Sayı: 17863 (Mükerrer), Yayımlandığı Düstur Tertip : 5 Cilt : 22, Sayfa: 3
• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, (2001). Kabul Tarihi: 22/11/2001, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarihi: 8/12/2001, Sayı : 24607, Yayımlandığı Düstur: Tertip : 5, Cilt: 41.
• 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu, (1983). Kabul Tarihi: 4/11/1983, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 8/11/1983 ve Sayısı: 18215, Yayımlandığı Düstur; Tertip: 5, Cilt: 22