Multi-criteria land assessment for determination of rice growing suitability sites

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 19 - 28, 01.07.2018

Orhan Dengiz , Mehmet Arif Özyazıcı

Öz

Land suitability analysis
is a prerequisite to achieving optimum utilization of the available land
resources. Lack of knowledge on best combination of factors that suit production
of rice has contributed to the low production. The aim of this study were to
determine the most suitable areas for rice crop (Oryza sativa) based on some
physic-chemical properties of various soils formed on alluvial deposits carried
by the Terme River on the Çarşamba Plain in the Central Black Sea Region of
Turkey. For that reason, firstly land use-land cover, topographic and soil
characteristics were determined in 53.6 km2 mostly flat land which was sized
about 19 km length which is between Black Sea and at the beginning of mountain
and 2.5 km width in both sides of Terme River that located on sought part of
Çarşamba Plain. To overcome the management and analysis of large volumes of
spatial data for land suitability in this study, the geographic information
system, geostatistic techniques and multi-criteria assessment using analytical
hierarchy approaches were used to solve complex geographical problems and to
reach reliable results for rice cultivation. According to results, it was
determined that 69% of the study area has highly (S1) and moderately (S2)
suitable whereas, 20 of it has not suitable for rice cultivation. In addition,
603 ha of the study area has marginally suitable coded as S3 for rice
cultivation.   

Anahtar Kelimeler

Land suitability assessment, GIS, rice cultivation

Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme

Öz

Mevcut
arazi kaynaklarının optimum kullanımının sağlanması arazi uygunluk
analizlerinin ön koşuludur. En uygun çeltik alanlarını seçimine yönelik
faktörlere ait bilgilerin yetersizliği ve bir araya getirilememesi, üretim
düşüklüğüne neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin Orta Karadeniz
Bölgesinde yer alan Çarşamba Ovası üzerinde yer alan ve Terme Çayı tarafından
getirilmiş aluviyal depozitler üzerinde oluşan toprakların çeltik (Oryza
sativa) yetiştiriciliği için en uygun alanların belirlenmesidir. Öncelikle
Çarşamba Ovasının doğusunda kalan ve Terme Çayının Ovaya girdi noktadan denize
döküldüğü yere kadar olan 19 km mesafe içerisinde ve yaklaşık olarak akarsuyun
her iki yakasında 2.5 km genişlik kaplayan ve çoğunluğu düz eğime sahip 53. 6
km²’ lik alan içerisinde toprak, topografya, arazi kullanımı ve
arazi örtüsü vb. karakteristiklerinin ortaya çıkartılmıştır. Çeltik
yetiştiriciliği için en uygun alanların belirlenmesi için alana ait konumsal
verilerin analizinde coğrafi bilgi sistemi, jeoistatistik ve analitik
hiyerarşik süreç olan çok kriterli değerlendirme yaklaşımları kullanılmıştır.
Çalışma sonucuna göre, toplam alanın %20’si uygun olamayan(N1 ve N2) alanları
oluştururken, yaklaşık % 69’luk kısmı uygun (S1) ve orta uygun (S2) sınıflarda
belirlenmiştir. Ayrıca, toplam alanın 603 ha’lık kısım ise çeltik
yetiştiriciliği için az uygun (S3) olarak belirlenmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Arazi uygunluk değerlendirmesi, CBS, çeltik yetiştiriciliği

Kaynakça

• Anonim, 2017. Seçilmiş Göstergelerle Samsun. Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 4276, http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/SAMSUN.pdf (Erişim tarihi: 27.03.2017).
• Bouyoucos GJ, 1951. A Recalibration of hydrometer for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal. 43: 9.
• Coşkun A, Dengiz O, 2016. Samsun Terme Havzası bazı temel fizyografik karakteristikleri belirlenmesi ve tarımsal taşkın alanlarının toprak haritalanması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3:1-13.
• Bremner JM, Mulvaney CS, 1982. Nitrogen-Total. In: Page, A.L., Miller, R.H., Keeney, D.R (Eds.), Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties. 2 nd ed. Agronomy 9: 595-624.
• Dengiz O, 2013. Land suitability assessment for rice cultivation based on GIS modeling. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 37: 326-334, DOI: 10.3906/tar-1204-36.
• Dengiz O, Şisman A, Gülser C, Şişman Y, 2014. Arazi toplulaştırmasında kullanılan arazi kalite dereceleme yöntemine alternatif yaklaşım. Toprak Su Dergisi 1: 59-69.
• Dengiz O ve Gülser C, 2014. Farklı fluviyal depozitler üzerinde oluşmuş toprakların dağılım alanların belirlenmesi ve sınıflandırılması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 1: 9-17.
• Dengiz O, Özyazıcı MA, Sağlam,M, 2015. Multi-criteria assessment and geostatistical approach for determination of rice growing suitability sites in Gokirmak catchment. Paddy and Water Environment, 13(1): 1-10.
• Doğanay H, 2007. Ekonomik Coğrafya 3 “Ziraat Coğrafyası”, Aktif Yayınları, Erzurum.
• Göney S, 1980. Sıcak Bölgelerde Ziraat Hayatı, Coğ. Enst. Yayın No: 116, Ed. Fak. Yay. No: 2732, Ed. Fak. Matbaası, İstanbul.
• Kumar NV, Ganesh LS, 1996. A Simulation-based evaluation of the approximate and exact eigenvector methods employed in AHP, European Journal of Operational Research 95: 656-662.
• Lindsay WL, Norvell WA, 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society America Journal 42(3):421-428.
• Mulla DJ, Mc Bratney AB, 2000. Soil spatial variability. Handbook of Soil Science CRS Pres., pp. 321-352.
• Olsen SR, Sommers EL, 1982. Phosphorus availability indices. Phosphorus soluble in sodium bicarbonate. Methods of Soils Analysis. Part II. Chemical and Microbiological Properties. Editors: A. L. Page, R. H. Miller, D. R. Keeney, p. 404-430
• Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E, 2015. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının bazı makro ve mikro bitki besin maddesi konsantrasyonları ve ters mesafe ağırlık yöntemi (IDW) ile haritalanması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 16(2): 187-202.
• Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E, 2016. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının temel verimlilik düzeyleri ve alansal dağılımları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 31(1): 136-148.
• Özyazıcı MA, Özyazıcı G, Dengiz O, 2011. Determination of micronutrients in tea plantations in The Eastern Black Sea Region, Turkey. African Journal of Agricultural Research 6(22): 5174-5180.
• Patrono A, 1998. Multi-Criteria analysis and geographic information systems: Analysis of natural areas and ecological distributions. Multicriteria analysis for land-use management, Edited by Euro Beinat and Peter Nijkamp, Kluwer Academic Publishers, Environment and Management-Volume: 9, pp: 271-292, AA Dordrecht, The Netherlands.
• Sağlam M, Dengiz O, Saygın F, 2015. Assessment of horizantal and vertical variabilities of soil quality using multivariate statistics and geostatistical methods. Communications in Soil Science and Plant Analysis 46: 1677-1697
• Saaty TL, 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York.
• Soil Survey Staff, 1992. Procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S.. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
• Soil Survey Staff, 1993. Soil Soil Survey Manual, USDA. Handbook No: 18 Washington D.C.
• Wilding LP, 1985. Spatial Variability: It's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: Soil Spatial Variability, (Eds: Nielsen, D.R. and J. Bouma) Pudoc, Wageningen, The Netherlands, pp: 166-194.