Yerel yağış değişkenliğine bir örnek: Fethiye- Söğütlüdere karşılaştırması

Year 2021, Issue: 77, 87 - 98, 30.06.2021

Faize Sarış , Ferhat Keserci , Cihan Bayrakdar

https://doi.org/10.17211/tcd.928567

Cited By: 3

Abstract

Yağış, alansal ve zamansal değişkenliği yüksek ve yeryüzünde başta su erişilebilirliği olmak üzere çeşitli fiziksel süreçler ile afetler üzerinde doğrudan etkili meteorolojik bir etmendir. Bu çalışmada, Türkiye'nin en yağışlı bölgelerinden biri olan Güneybatı Anadolu'daki Fethiye (kıyı, 3 m) ve yaklaşık 40 km kuzeydoğusunda yer alan Söğütlüdere (iç kesim, 780 m) istasyonlarının saatlik yağış verilerinin karşılaştırmalı analizi gerçekleştirildi. 1 yıllık süreç özelinde, yağışın büyüklük, şiddet ve diğer ekstrem özelliklerini yani istasyonların yağış klimatolojisini çözümlemek ve belirlenen farklılığın nedenlerini tartışmak amaçlandı. Analizler sonucunda, Söğütlüdere'de Fethiye'ye oranla yıllık 1,7 kat daha fazla yağış ve 1,20 kat yağışlı gün tespit edilirken; yağış şiddeti sınıflarının frekansı açısından istasyonlar arasında önemli bir fark saptanmadı. Ancak, Söğütlüdere'de yağışlar (geçiş mevsimlerini de içine alan) daha geniş bir dönemde gözlenmiştir. Kış yağış maksimumunun (Ocak-Aralık) belirgin olduğu istasyonlarda; 2 saatlik maksimum yağış değeri, ardışık 5-günlük yağış maksimumu ve 10,1-20 mm'lik yağışlı gün sayıları ve yağış yoğunluğu bakımından da Söğütlüdere’nin öne çıktığı ve kümülatif yağış etkisinin bu istasyonda belirgin olduğu belirlendi. Söğütlüdere istasyonunun yükseltisi ve güneybatı yönlü konumu cephesel sistemlerin hareket doğrultusunda olmasına bağlı olarak ve vadi morfolojisi etkisiyle birlikte, yağışlı sistemin bölgeye yerleşerek, Fethiye'ye oranla daha uzun süreli yağışların oluşmasına neden olduğundan söz edilebilir.

Keywords

yağış değişkenliği, ekstremler, topografya, güneybatı Anadolu

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

117Y391

Thanks

Bu çalışma TÜBİTAK ÇAYDAG 117Y391 no'lu araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Fethiye istasyonu verileri, Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden sağlandı. Doç. Dr. Zeynel Çılğın, Onur Yasan, Onur Altınay ve Aydoğan Avcıoğlu'na arazi çalışmalarındaki katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

An example for local precipitation variability: Fethiye-Söğütlüdere comparison

Abstract

Precipitation is a meteorological factor with high spatial and temporal variability and has direct impact on especially water availability on earth together with various physical processes and disasters. In this study, a comparative analysis of hourly precipitation data of Fethiye (coastal, 3 m) and Söğütlüdere (inland, 780 m) located in the Southwestern which is one of the rainiest region of Turkey was carried out. Specific to the 1-year period, it was aimed to analyze the magnitude, intensity and other extreme precipitation characteristics of the stations and to discuss the reasons for the differentiation. As a result of the analysis, 1.7 times more precipitation totals and 1.20 times rainy days were detected in Söğütlüdere compared to Fethiye; but there was no significant difference between the stations regarding frequency of the precipitation intensity classes. However, precipitation was observed in a wider period in Söğütlüdere. Winter precipitation maxima is evident at both stations; while Söğütlüdere stands out for 2-hour maximum precipitations, consecutive 5-day precipitation maxima and the number of days with 10,1-20 mm of precipitation and precipitation concentration. This implies the significance of cumulative precipitation effect at this station. The elevation, aspect towards the frontal systems and the valley morphology of the Söğütlüdere, may cause the system to settle and generate longer precipitation durations compared to Fethiye.

Keywords

precipitation variability, extremes, topography, southwestern Anatolia.

Project Number

117Y391

References

• Alpert, P., Ben-Gai, T., Baharad, A., Benjamini, Y., Yekutieli, D., Colacino, M., Diodato, L., Ramis, C., Homar, V., Romero, R., Michaelides, S., & Manes, A. (2002). The paradoxical increase of Mediterranean extreme daily rainfall in spite of decrease in total values. Geophysical Research Letters, 29, 31-1-31-4. https://doi.org/10.1029/2001GL013554.
• Avcıoğlu, A., Bayrakdar, C., Erol, S., & Kaya, T. N. A. (2020). TanDEM-X12m sayısal yükselti verisine dayalı toprak erozyonu tespiti (Rusle). Coğrafya Dergisi, (41),93-107. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0047.
• Aydın, O., & Çiçek, İ. (2013). Ege Bölgesi’nde yağışın mekânsal dağılımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 11 (2), 101-120. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3417798.
• Bayrakdar, C., Döker, M., & Keserci, F. (2020). Polyelerde hatalı arazi kullanımların sebep olduğu afetlere bir örnek: 31 Ocak 2019 Kayaköy Polyesi Taşkını. Coğrafya Dergisi, (41), 109-128. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0046.
• Benli, K., & Özçelik, C. (2020). 22-23 Eylül 2015 Bodrum sel felaketi. Teknik Dergi, 31, 10013-10032. https://doi.org/10.18400/tekderg.503017.
• Blanchet, J., & Creutin, J. (2017). Co-occurrence of extreme daily rainfall in the French Mediterranean Region. Water Resources Research, 53, 9330-9349. https://doi.org/10.1002/2017WR020717.
• Cipolla, G., Francipane, A., & Noto, L. (2020). Classification of extreme rainfall for a Mediterranean Region by means of atmospheric circulation patterns and reanalysis data. Water Resources Management, 34, 3219- 3235. https://doi.org/10.1007/s11269-020-02609-1.
• Douka, M., & Karacostas, T. (2017). Statistical analyses of extreme rainfall events in Thessaloniki, Greece. Atmospheric Research, 208, 60-77. http://dx.doi.org/10.4136/ambi-agua.2555.
• Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve metotları. Alfa Basım ve Dağıtım.
• Eriş, E., & Ağıralioğlu, N. (2007). Ölçümleri az olan kıyı bölgelerinde yağışın yerel dağılımının belirlenmesi: Doğu Karadeniz Bölgesi. İMO Teknik Dergi, 2017, 7685-7702. https://doi.org/10.18400/tekderg.299125.
• Erlat, E. (1996). Türkiye'de günlük yağışların şiddeti üzerine bir inceleme. Ege Cografya Dergisi, 9(1), 159-184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ecd/issue/4885/66976. Erol, O. (2004). Genel Klimatoloji. Çantay Kitabevi.
• Fiori, E., Comellas, A., Molini, L., Rebora, N., Siccardi, F., Gochis, D., Tanelli, S., & Parodi, A. (2014). Analysis and hindcast simulations of an extreme rainfall event in the Mediterranean area: The Genoa 2011 case. Atmospheric Research, 138, 13-29. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2013.10.007.
• Günal, N. (2013). Türkiye’de iklimin doğal bitki örtüsü üzerindeki etkileri. Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423865263.pdf http://www.dpcalc.org/(Erişim: 08.09.2020).
• Kafalı, Y.F. (2008). “Antalya’nın günlük yağış özellikleri ve şiddetli yağışların doğal afetler üzerine etkisi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1),19-65. http://hdl.handle.net/11630/3705.
• Klein Tank, A.M.G., & Können, G.P. (2003). Trends in ındices of daily temperature and precipitation extremes in Europe, 1946-1999. Journal of Climate 16, 3665-3680. https://doi.org/10.1175/1520-0442(2003)016<3665:TIIODT>2.0.CO;2.
• Koç, T., & Irdem, C. (2007). Türkiye'de yağışların şiddet bakımından zamansal ve alansal değişkenliği. Türk Coğrafya Dergisi, 49, 1-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tcd/issue/21232/227835.
• Koçman, A. (1993). Türkiye iklimi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Kömüşçü, A.Ü., Çelik, S., & Ceylan, A. (2011). 8-12 Eylül 2009 tarihlerinde Marmara Bölgesi’nde meydana gelen sel olayının yağış analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (2), 209-220. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000125.
• Lolis, C., & Türkeş, M. (2016). Atmospheric circulation characteristics favouring extreme precipitation in Turkey. Climate Research, 71, 139-153. https://doi.org/10.3354/cr01433. Maheras, P., Flocas, H. A., & Patrikas I. C. (2001). ‘’A 40 year objective climatology of surface cyclones in the Mediterranean region: Spatial and Temporal distribution’’. International Journal of Climatology, 21, 109-130. https://doi.org/10.1002/joc.599.
• MGM. 2017. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari.pdf.(Erişim: 06/08/2020).
• Molinie, G., Ceresetti, D., Anquetin, S., Creutin, J., & Boudevillain, B. (2012). Rainfall regime of a mountainous Mediterranean Region: Statistical analysis at short time steps. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 51, 429-448. https://doi.org/10.1175/2011JAMC2691.1.
• Oikonomou, C., Flokas, H.A., Hatzakı, M., Asımakopoulos, D.N., & Gıannakopoulos, C. (2008). Future changes in the occurrence of extreme precipitation events in Eastern Mediterranean. Global NEST Journal, 10 (2): 255-262. https://doi.org/10.30955/gnj.000531.
• Ölgen, M. (2010). Türkiye’de yıllık ve mevsimsel yağış değişkenliğinin alansal dağılımı. Ege Coğrafya Dergisi, 19(1), 85-95. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ecd/issue/4873/66903. Peñarrocha, D., Estrela, M., & Millán, M. (2002). Classification of daily rainfall patterns in a Mediterranean area with extreme intensity levels: the Valencia region. International Journal of Climatology, 22, 677-695. https://doi.org/10.1002/joc.747.
• Rebora, N., Molini, L., Casella, E., Comellas, A., Fiori, E., Pignone, F., Siccardi, F., Silvestro, F., Tanelli, S., & Parodi, A. (2013). Extreme rainfall in the Mediterranean: What can we learn from observations?. Journal of Hydrometeorology, 14, 906-922. https://doi.org/10.1175/JHM-D-12-083.1.
• Sarı, S. (2009). Batı Akdeniz Bölümü’nden İç Anadolu’ya Geçiş İklimleri (Yayın no: 234775) [Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Sarış, F. (2006). Türkiye’de yağış yoğunluğunun alansal ve zamansal değişimi (Yayın no: 187311) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi] https://tezarsivi.com/turkiyede-yagis-yogunlugunun-alansan-ve-zamansal-degisimi.
• Sarış, F. (2020). The spatial pattern of selected extreme precipitation indices for Turkey (1975-2012). Bulletin of Geography. Physical Geography Series, 19, 19- 30. https://doi.org/10.2478/bgeo-2020-0007.
• Sarış, F., Hannah, D., & Eastwood, W. (2010). Spatial variability of precipitation regimes over Turkey. Hydrological Sciences Journal, 55, 234- 249. https://doi.org/10.1080/02626660903546142.
• Sayhan, S. (1990). Teke Yarımadasının bitki coğrafyası. [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi] https://www.ulusaltezmerkezi.net/teke-yarimadasinin-bitki-cografyasi/.
• Turgu, E., Kömüşçü A.Ü., Yavuz, Y.Z., & Hazer, A. (2020). Muğla ili Fethiye ilçesinde 31 Ocak 2019 tarihinde meydana gelen ani taşkının ffgs ürünleriyle analizi. 11-15 Kasım IV. Meteorolojik Uzaktan Algılama Sempozyumu, Antalya. http://uzalmet.mgm.gov.tr/tammetin/2019/62.pdf.
• Türkeş, M., Koç, T., & Sariş F. (2008). Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey. International Journal of Climatology, 29, 1056-1074. https://doi.org/10.1002/joc.1768.
• Ulbrich, U, Leckebusch, G.C., & Pinto, J.G. (2009). ‘’Extratropical cyclones in the present and future climate: a review’’. Theoretical and Applied Climatology, 96,117–131. https://doi.org/10.1007/s00704-008-0083-8.
• Vallebona, C., Pellegrino, E., Frumento, P., & Bonari, E. (2014). Temporal trends in extreme rainfall intensity and erosivity in the Mediterranean region: a case study in southern Tuscany, Italy. Climatic Change, 128, 139-151. https://doi.org/10.1007/s10584-014-1287-9.
• Yasan, O., Sarış, F., & Bayrakdar. C. (2019). Dağlık alanların iklim özelliklerini belirlemede cbs tabanlı enterpolasyon yöntemlerinin kullanımı: Batı Toroslar Örneği. İçinde Akköprü E., Döker F. M., (Eds.), Coğrafya araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemi kullanımı kitabı (ss. 197- 215). Pegem Akademi
• Yılmaz, E., & Çiçek, İ. (2016). ‘’Türkiye Thornthwaite iklim sınıflandırması’’, Journal of Human Sciences, 13(3), 3973-3994. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/3994.
• Zeybekoglu, U., & Karahan, H. (2018). Standart süreli yağış şiddetlerinin eğilim analizi yöntemleriyle incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(6), 974-1004. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/40976/498230.