TARİH-İ BUHARA’YA GÖRE BUHARA’NIN TARİHİ COĞRAFYASI ÜZERİNE BİRKAÇ NOT

Yıl 2019, Cilt: 123 Sayı: 243, 279 - 298, 16.12.2019

Emre Keser

Öz

Buhara
tarih boyunca siyasi, ticari, kültürel özelliklerini korumayı başarmış önemli
bir şehirdir. Merkezi konumu ve farklı medeniyetlere ev sahipliği yapması
şehrin bölge üzerindeki ehemmiyetini arttırmıştır. Narşahî’nin Tarih-i Buhara
isimli eseri kentin ve bölgenin kadim tarihini anlatan mühim bir kaynak
eserdir. Narşahî’nin eserinde coğrafi şartların bölge sakinleri üzerindeki
etkisi, buna bağlı olarak ekonomik ve kültürel faaliyetleri gibi tarihi
coğrafyayı ilgilendiren konular hakkında bilgiler bulunmaktadır. Sonuç olarak
bu önemli eseri tarihi coğrafya unsurlarıyla yorumlayarak bölgenin tarihi ve
coğrafyası arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Buhara, Narşahî, Tarihi Coğrafya, Türkistan

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, Ali: Altaylardan Kafkaslara Türk Devletleri, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2017.
• Ahmetbeyoğlu, Ali: “Türkistan Hakkında Coğrafi, Siyasi, Tarihi ve İstatistiki Malumat”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22, Bişkek, 2009, s.1-21.
• Aşurov Ya. S., Gelah T.F. ve Kamalov U.H.: Buhara Kratkiy Spravoçnik, Ed. D.N. Namazov, İzdatelstvo Uzbekistan, Taşkent, 1968.
• Bailey, H. W.: Indo-Scythian Studies: Being Khotanese Texts, Cambridge University Press, Cambridge, 1985.
• Barthold, W. ve Frye , R.N.: “Bukhara”, The Encyclopedia of İslam, Cilt I, Ed. B. Lewis, Ch. Pellat, 1986, Leiden, s.1293-1296.
• Barthold,V.V.: Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Çev. Hakkı Dursun Yıldız, Kronik Kitap, İstanbul, 2017.
• Borisovna, Bentoviç İlona, Markoviç Belenitskiy Aleksandr, ve Georgieviç Bolşakov Oleg: Srednevekovıy gorod Sredney Azii, Nauka, Leningrad, 1973.
• Burnaşev, Timofey Stepanoviç: “Puteşestive ot Sibirskoy Linii do Goroda Buharı v 1794 g. İ Obratno 1795 godu”, Sibirsky Vestnik, C. II, 1818, S. Peterburg, s.37-74.
• Demezon, P.İ., Vitkeviç, İ.V.: Zapiski o Buharskom Hanstve, Glavnaya Redaktsiya Vostoçnoi Literaturı İzdatelsvo “Nauka”, Moskova, 1983.
• Eker, Süer: “Orta Asya’nın Gizemli Halkı: Soğdlular Soğd ve Soğdca” Türkbilig Türkoloji Araştırmaları, C. XXIV, 2012, s.77-92.
• Fazlullah El-Ömerî, Şihabeddin b.: Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul, 2014.
• Firdevsi: Şehname, Cilt I, Çev. Necati Lugal, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1994.
• Firdevsi: Şehname, Cilt III, Çev. Necati Lugal, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1994.
• Gangler, Anette, Gaube, Heinz ve Petruccioli,Atillio: Bukhara The Eastern Dome of İslam, Edition Axel Menges, Fellbach, 2004.
• Hurdazbih, İbn: Yollar ve Ülkeler, Çev. Murat Ağarı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2008.
• İstahrî: Ülkelerin Yolları, Çev. Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2015.
• Kamoliddin, Shamsiddin: Ancient Turkic Toponyms of the Middle Asia, Lap Lambert Academic Publishing, Saarbrücken, 2010.
• Khanikoff, Nikolai Vladimirovich: Bokhara: İts Amir and İts People, Çev. Baron Clement A. de Bode, James Madden, Londra, 1845.
• Knobloch, Edgar: Monuments of Central Asia: A Guide to the Archaeology, Art and Architecture of Turkestan, I.B. Tauris, Londra, 2001.
• Kurt, Hasan: Orta Asya’nın İslamlaşma Süreci Buhara Örneği, Fecr Yayınevi, Ankara, 1998.
• Lo Muzio,Cıro: “An Archaeological Outline of the Bukhara Oasis”, Journal of İnner Asian Art and Archaelogy, Ed. Judith A. Lerner, New York, 2009, s.43-68.
• Mahmut, Kaşgarlı: Dîvânü Lugati't-Türk I, Çev. Besim Atalay, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1983.
• Mahmut, Kaşgarlı: Dîvânü Lugati't-Türk III, Çev. Besim Atalay, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1983.
• Mukaddesî: Ahsenü't-Tekâsim, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul, 2015.
• M. V. Lavrov: Turkestan Geografiya i İstoriya Kraya, İzdanie Torgovogo Doma Dumnov, Kloçkov, Lukovnikov i K, Moskova, 1914.
• N. Frye, Richard: ”Bukhara Finale”, Studies on Central Asian History in honor of Yuri Brigel, Ed. Devin Deweese, Indiana, İndiana University Research İnstitute for İnner Asian Studies, Bloomington, 2001, s.21-25.
• N. Frye, Richard: Bukhara The Medieval Achievement, Universty of Oklahoma Press, Norman, 1965.
• N. Friye, Richard: “Early Bukhara”, Chiers d’Asie centrale, Cilt 5, No: 6, Eylül 1998, s.13-18.
• Narşahî: Târîh-i Buhârâ, Çev. Erkan Göksu, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2013.
• Özkan, Murat: Türkistan'ın Keşif Çağı-Rus Seyyah Burnaşev'in Gözünden Buhara, Kronik Kitap, İstanbul, 2019.
• Özkuyumcu, Nadir: “Hâris b. Süreyc”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 16, TDV yayınları, İstanbul, 1997.
• Rempel, Lazar İzraileviç: Dalekoe i Blizkoe Stranitsı Jizni, Bıta, Stroitelnogo Dela, Remesla i İskusstva Staroy Buharı Buharskie Zapisi, Literaturı i İskusstva, Taşkent, 1981.
• Roskeen, Hamilton Alexander: The Arab Conquest in Central Asia, Royal Asiatic Society, Londra, 1923.
• Suhareva, O.A.: K İstorii Gorodov Buharskogo Hanstva, Izdatel`stvo An UzSSR, Taşkent, 1958.
• Şeşen, Ramazan: “Buhara”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 6, TDV yayınları, İstanbul, 1992, s.363-367.
• Şeşen, Ramazan: İslam Coğrafyacılarına göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2017.
• Thomsen, Vilhelm Ludwig Peter: Inscriptions de l'Orkhon Déchiffrées, İmprimerie de la Société de Littérature Finnoise, Helsinki, 1896.
• Von Meyendorf, Baron: A Journey from Orenburg to Bokhara in The Year 1820, Çev. Captain E.F. Chapman, Foreign Departman Press, Kolkata, 1826.
• Yıldırım, Kürşad: Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2013.
• Zarcone, Thierry: Yasak Kent Buhara 1830-1888, Çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2014.