ÇAĞATAY TÜRKÇESİ DÖNEMİ ŞİİRLERİNDE YÖNETİCİ VASIFLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 124 Sayı: 244, 193 - 206, 25.02.2020

Nülüfer Çelik

Öz

Türk
yazı dilinde ilk kaynak olarak kabul edilen 
Orhun Abideleri ve takiben 
Kutadgu Bilig gibi diğer önemli eserlerde yöneticilerde olması gereken
vasıflar belirtilmiştir. Türk devlet geleneği ve yaşam kültüründe bulunan
kahramanlık, cesaret, merhamet, cömertlik, dindar ve ilim sahibi olma gibi
vasıfların  yanı sıra adeta kutsal
bir  zemine oturtulan adalet ve adaletli
olma gibi kavramlar dönem şairlerinin 
mesnevī ve kasīdelerinde yer almıştır. Çağatay Türkçesi döneminde Nevayî,
Lütfî, Sekkākî, Hüseyin Baykara, Şîban Han, Babür, Gedaî gibi bir çok şair ve
yazar, eserlerinde  yaşadıkları dönemi
tüm yönleriyle anlatmaya çalışmışlardır.Türk devlet ve siyāset geleneğinde
yöneticiliğin kutsal bir görev olduğu ve yönetenlerde bulunması gereken
vasıflar  bu dönemde yazılmış eserler
vasıtasıyla da ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çağatay Türkçesi, yönetici vasıfları, adalet

Kaynakça

• Günay Karaağaç, Lutfî Divânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997 Halil İnalcık, Osmanlıda Devlet, Hukuk, Adalet,Eren Yayıncılık, İstanbul 2005b Hatice Tören, Alî Şir Nevâyî, Sedd-i İskenderî,Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2001 İbrahim Kafesoğlu, Türk Bozkur Kültürü, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1987 Kemal Eraslan, Mecâlisü’n- Nefâyis I,II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2001 Kemal Eraslan, Mevlâna Sekkâkî Divânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1999 Muharrem Ergin, Orhun Âbideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2002, s.33 Mustafa Öz, Kanûn-ı Kadîmin Peşinde Osmanlı’da ‘’Çözülme’’ve Gelenekçi Yorumcuları, 2010, s. 18 Osman Turan,Türk Cihan Hakimiyeti Mefkūresi Tarihi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2010 Önal Kaya, Fevâyidü’l Kiber, Alî Şir Nevâyî,Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1996 Özgür Kıyçak, Çözülüş asrı şiirinin kahramanları olarak yönetenlerde liyâkat ve adâlet duygusu,Turkish Studies, 2014, p.893-915 , Ankara /Türkey Reşit Rahmeti Arat, Baburnâme (Babur’un Hâtıratı) I,II,III Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1989 Suat Ünlü,Çağatay Türkçesi Sözlüğü,Eğitim Yayınevi, KonyA 2013 Talip Yıldırım, Hüseyin Baykara Divânı, Hat Yayınevi,İstanbul 2010 Ülkü Çelik Şavk, Alî Şir Nevâyî, Leylî vü Mecnûn, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011 Vahit Türk, Alî Şir Nevayî, Mahbûbu’l Kulûb (Gönüllerin Sevgilisi), Ötüken Yayınları, İstanbul 2016Yakup Karasoy, Şiban Han Divânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998 Zafer Önler, Kutadgu Bilig’ de İktidar Kavramı ve Siyaset İlişkisi, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s179-186