BİR SUİKASTÇININ PORTRESİ

Yıl 2020, Cilt: 124 Sayı: 244, 147 - 162, 25.02.2020

Muzaffer Yardımcı

Öz

Bu makalede Ziya Hurşit (1980-1926) Bey’in hayatı incelenmiştir. Bu konuyu çalışmamızdaki amaç Ziya Hurşit’in hayatı ve siyasi faaliyetleri ile ilgili gelişmeleri, önemli olay ve durumları tarafsız ve objektif tarih anlayışı içerisinde ortaya koymaktır.
Ziya Hurşit, ilk ve orta öğretimini tamamladıktan sonra Almanya’da Gemi İnşa ve Telsiz Telgrafçılığı öğrenimi gördü. 1920’de Eskişehir Sultanisinde Almanca öğretmenliği yaparken, TBMM 1. Dönemine milletvekili olarak seçildi. İkinci İnönü savaşına milletvekiliyken gönüllü olarak katıldı. Mecliste muhalif grup arasında yer aldı. Kürsüdeki yaptığı eleştirilerle dikkat çekti. Trabzon Mebusu Ali Şükrü Bey’in öldürülmesi muhalefetini daha da artırdı ve İkinci mecliste görev almaması üzerine muhalefetini meclis dışındaki faaliyetleriyle sürdürdü.
Ziya Hurşit muhalif parti Terakki Perver Cumhuriyet Fırkasının kuruluş çalışmasında görev aldı. Mustafa Kemal Paşa’ya Ankara ve İzmir’de suikast teşebbüsünde bulundu. İzmir Suikast Teşebbüsünün açığa çıkmasından sonra İstiklal Mahkemesi kararıyla idam edildi.
Ziya Hurşit’in hayatı Modern Türkiye’nin kuruluşunda iktidar mücadelesini ve muhalefetin tasfiye sürecini anlamak ve bu süreç hakkında bilgi sahibi olmak bakımından çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Ziya Hurşit, İZMİR SUİKAST TEŞEBBÜSÜ, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ, İSTİKLAL MAHKEMESİ

Kaynakça

• 1-) ARŞİV KAYNAKLARI
• Başbakanlık Cumhuriyet Arişivi
• Cumhurbaşkanlığı Arşivi
• TBMM Meclis Zabıtları
• 2-) KiTAP VE MAKALELER
• Arı Kemal “İzmir’deki Suikast Girişimi sırasında ReisiCumhur Mustafa Kemal Paşa’nın İzmir gezisi ve Onun Suikasti Nasıl Karşıladığına İlişkin Bir Anı” Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü Dergisi Cilt 1 Sayı 1
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk Cilt 1-2 Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara, 1980
• Atatürk, Ansiklopedisi May Yayınları Mart 1981
• Alpaslan, Teoman Mustafa Kemal Paşa’nın Koruma Birliği Komutanı “Öncü Kuvvacı” Gazi Milis Yarbay, Topal Osman Ağa, Kum Saati Yayınları, İstanbul,2007
• Avcı, Cemal “İzmir Suikasti, Bir Suikastın Perde Arkası”,IQ Yayınları İstanbul, 2007
• Avcı, Cemal, Atatürk Araştırma Merkezi dergisi sayı 28, İzmir Suikasti, http://atam.gov.tr/izmir-suikasti-2/
• Aybars, Ergün, İstiklal mahkemeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1982
• Beyoğlu, Süleymen, İki Devir Bir İnsan Ahmet Faik Günday ve Hatıraları, İstanbul, , 2011
• Süleyman Beyoğlu, Milli Mücadele Kahramanı Giresunlu Osman Ağa, Bengi Yayınları, İstanbul, 2009
• Bozok, Salih - Bozok, Cemil S. Hep Atatürk’ün Yanında, Çağdaş Yayınları İstanbul, 1985
• Çalışlar, İpek Latife Hanım, Doğan Kitap, İstanbul, 2006,
• Lermioğlu, Ömer Faruk, Kadirbeyoğlu Zeki Bey’in Hatıraları, Sebil Yayınevi, İstanbul, 2007
• Cavit Bey “İdama Beş Kala”, İstanbul, Emre Yayınları, 1993
• Cebesoy, Ali Fuat, Siyasi Hatıralar, İstanbul, Temel Yayınları, 2002
• Çoker, Fahri Türk Parlamento Tarihi, cilt 1, Ankara 1994
• Derleyen: Turgut Hulusi, Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin anıları, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012
• Azmi Nihat, İzmir Suikastı ve İstiklal Mahkemeleri, Temel yayınları, İstanbul, 1971
• Goloğlu, Mahmut, Devrimler ve tepkileri, İş bankası yayınları 2006 İstanbul
• Mahir İz, Yılların İzi, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1990
• Kandemir, Feridun, İzmir Suikastinin İç yüzü, Cilt 1 İstanbul 1955 Ekicigil Yayınları
• …………,,Feridun, İzmir Suikastinin İç yüzü, Cilt 2 İstanbul 1955 Ekicigil Yayınları,
• Andrew, Mango, Atatürk Modern Türkiyenin Kurucusu, Remzi Yayınevi, İstanbul, 1992
• ………….,Feridun, “Kılıç Ali Hakikatleri Tahrif Ediyor” Dün ve Bugün Yakın Tarih Mecmuası Sayı 1 İstanbul, 1 Kasım 1955,
• Mısırlıoğlu, Kadir “Trabzon mebusu şehidi muazzez Ali Şükrü bey” İstanbul 1978
• ………….., Kadir Üç Hilafetçi Şahsiyet, Sebil Yayınevi, İstanbul, 1995
• Mumcu, Uğur, Gazi Paşaya Suikast, Umag vakfı Yayınları, İstanbul, 1992
• Selçuk Şirin, Funda İmpratorluk’tan Cumhuriyet’e Bir Aydın, Tarihçi Kiyapevi, İstanbul 2014, s.351
• Turan, Şerafettin, “Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik, Bilgi Yayınevi, İstanbul,2004, s.440
• Orhan Erinç, Atatürk’ün Emniyet Müdürü, Ekrem Baydar , Destek Yayınları, İstanbul 2012,
• Önder, Prof. Dr. Ayhan Ceza hukuku Genel Hükümler Cilt: 2, sayfa 451
• Özkaya, Yücel “İzmir Suikastı” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.22, C.VIII, Kasım 1991, s.22
• Özoğlu, Hakan,Cumhuriyetin kuruluşunda iktidar kavgası, 150’likler, Takriri sukun ve İzmir Suikastı, Kitap Yayınevi, İstanbul 2011
• Uyar, İbrahim, İzmir Basınıa Göre İzmir Suikasti, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011 Yıldırım,Ali, Bir Cellatın Anıları, Darağacında Kan Sesleri, İstanbul,İtalik Yayınları,2004
• Zürcher, Eric Jan Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası ,İstanbul, İletişim Yayınları, 2005
• ………., Eric Jan, Mili Mücadelede İttihatçılık, İletişim Yayınları, İstanbul 2011
• 3-) İNTERNET ADRESLERİ http://atam.gov.tr/izmir-suikasti-2/ http://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MAZBATALAR/TBMM/d01/SM_306_1_1.pdf