AZERBAYCAN TÜRKLERİNİN ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİNDE ŞİİRİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 125 Sayı: 246, 41 - 50, 25.06.2020

Mammad Ismayıl

Öz

Makalede Kuzey ve Güney Azerbaycan şiirinde özgürlük konusu, özellikle fikir, içerik, üslup vb. yönleri açısından ele alınmıştır. Devleti, ordusu, topu, tüfeği olmayan memleketlerde bunların hepsini şairlerin şiirleri karşılıyor. Tüm sansür baskılarına rağmen 20. Yüzyılın başlarında edebiyata gelmiş sanatkarların özellikle 60`lar edebi kuşağının eserlerinde özgürlük konusu önemli bir yer tutmaktadır. Bu konuların gündeme getirilmesinin izlerini Kuzey Azerbaycan’da Mirza Elekper Sabir, Mehemmed Hadi, Süleyman Rüstem, Hali Rza Ulutürk, İsa İsmayılzade; Güney Azerbaycan’da ise Mehemmed Hüseyin Şehriyar, Sehend, Söhrab Tahir, Muhtar Giyasi gibi şairlerin eserlerinde görülür. Azerbaycan şiirinde dönemin yasak ve takiplerine rağmen Sovyet rejminin cesaretle eliştirilmesi söz konusu idi. Şiirin gelişim özelliklerini ihtiva ettiğinden, parça parça edilmiş vatan ve ana dili konuları rejime itiraz nitelikliğindeydi. Söz konusu şairlerin isyankar eserleri bir bakıma 90’lı yılların başında Azerbyacan’ın özgülüğüne kavuşmasında ayrıcalıklı bir yere sahip olmuştur denebilir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan şiiri, Özgürlük, Vatan, Sanat, Dil

Kaynakça

• ANAR - Yavuz AKPINAR: Bin Yılın Yüz Şairi - Azerbaycan Şiiri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000. “Azerbaycan” Şiir Antolojisi, Azerneşr, Bakü 1984.
• Bayatılar, Maarif Yayın evi, Bakü 1974.
• İSMAYIL, Memmed: Seçilmiş Eserleri, Azerneşr, Bakü 1992.
• İSMAYILZADE, İsa: Seçilmiş Eserleri, Azerneşr, Bakü 1991.
• KISAKÜREK, Necip Fazıl: Çile, 15. Baskı, İstanbul 1989.
• MANDELŞTAM, Osip: Stixotvoreniye, “Pespoks”, Sankt-Petersburg 1997.
• PAŞAYEV, Mir Celal - Firidun HÜSEYNOV: XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı, Birleşik Yayıncılık, İstanbul 2000.
• RÜSTEM, Süleyman: Seçilmiş şiirleri, Azerneşr, Bakü 1976.
• SABİR, Mirza Alekper: Hophopname, Yazıcı Yayınevi, Bakü 1980.
• SEMEDOĞLU, Vagif : Mən burdayam, ilahi, Genclik Yayınevi, Bakü 1996.
• ŞEHRİYAR, Mehemmed Hüseyn: Divani-Türki, “Elhude”-“Sabah”, Bakü 1993.
• TAHİR, Söhrab: Seçilmiş Eserleri, Azerneşr, Bakü, 1987.
• ULUTÜRK, Helil Rıza: Devam Edir Otuz Yedi, Genclik Yayınevi, Bakü, 1989.