SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE DIŞINDA YAŞAYAN TÜRKLERE BAKIŞ: ‘ESİR MİLLETLER/TÜRKLER HAFTASI’ ETKİNLİKLERİ (1959-1980)

Yıl 2019, Cilt: 121 Sayı: 238, 137 - 162, 27.02.2019

Ersoy Zengin

Öz

Türkiye dışında yaşayan Türklerin kültürel varlıklarını sürdürme, azınlık haklarını koruma ya da bağımsızlıklarına kavuşma noktasında 20. yüzyılın tek bağımsız Türk devleti olan Türkiye’ye birtakım sorumluluklar düşmekteydi. Bu doğrultuda Türk kamuoyunda Türkiye dışında yaşayan Türklerin sorunlarının bilinmesi ve Türk dış politikasında bu yönde adımların atılması, bahsedilen misyonun gerçekleşmesinde önemliydi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği çok geniş bir coğrafyaya yayılıp buralarda komünist ideolojiyi yerleştirdi. Dünya devletleri Batı ve Doğu olmak üzere bloklara ayrıldı. 1959 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde ilan edilen Esir Milletler Haftası Kanunu’yla Sovyet emperyalizmi altında yaşayan milletlerin bağımsızlığına çalışılacağı ilan edildi. Bu gelişmeyle birlikte Batı Bloğu’nda yer alan Türkiye’de Dış Türkler konusu daha geniş bir platformda işlenmeye başlandı. Konuyla ilgilenen aydınlar Asya ve Afrika’da sömürgeciliğin bittiğini, bağımsızlığını kazanamamış toplulukların başında Türklerin geldiğini dile getirerek Esir Milletler Haftası’nın Türkiye’de Esir Türkler Haftası olarak kutlanması gerektiğini ileri sürdüler. Esir Milletler Haftası’yla Türk toplumu, Türkiye dışında yaşayan Türk topluluklarını tanıma imkânını elde etti. Her yıl Temmuz ayının üçüncü haftası Türkiye dışında yaşayan Türklere ayrılmaktaydı. Dolayısıyla konuya yer veren gazete ve dergiler in¬celendiğinde, Soğuk Savaş Dönemi’nde Türk Dünyası’nda yaşanan gelişmeler, Türk kamuoyunun konuya bakışı ve Türk dış politikasında Dış Türklere yönelik izlenilen politikalar hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Esir Milletler Haftası etkinlikleri kapsamında Türk kamuoyunda ve Türk dış politikasında Dış Türkler meselesini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Esir Milletler, Esir Türkler, Dış Türkler, Soğuk Savaş

Kaynakça

• “Esir Milletlere Hürriyet”, Yeniden Milli Mücadele, 23 Temmuz 1974.
• “Kıbrıs Zaferimiz Üçüncü Yılında”, Yeniden Milli Mücadele, 17 Temmuz 1977.