İTİL BULGAR KADINLARINDA GİYİM-KUŞAM, TAKILAR VE İBN FADLAN’A GÖRE SOSYAL HAYAT

Yıl 2018, Cilt: 119 Sayı: 234, 75 - 88, 25.06.2018

Meltem Akıncı

Öz

İslamiyet öncesi Türk tarihine baktığımızda kadın figürü hayatın hemen hemen her safhasında karşımıza çıkmaktadır. Türk kadını ev ve aile yaşam¬nın dışında, siyasi, askeri ve toplumsal alanlarda da ön planda olmuştur. Bu durumun en büyük sebebini ise, kadın haklarının töre çerçevesinde eşit ve ayrımcı olmayan bir anlayışla düzenlenmiş olması oluşturmuştur. Türk konar-göçer yaşam tarzında hayat standartları cinsi ayrım fark etmeksizin herkes için aynı oranda çetin ve zorlu olmuş, bu sebeple günlük hayattaki iş paylaşımı ortak olarak yürütülmüştür. Türk kadının karakteristik özelliklerinin oluşmasına önemli bir katkı yapan bu hâl, ortaçağ kaynaklarına da sık sık yansımıştır. Üzerinde bulunduğu toprakların iklimsel, coğrafi ve jeopolitik özellikleri ile iktisadi, dini ve içtimai yapısını belirleyen İtil Bulgar Devleti, tarih literatürümüzde daha çok İslamiyet’i kabul eden ilk Türk Devleti olma özelliğiyle ön plana çıkmıştır. İtil Bulgarlarının, İlk Müslüman Türk Devleti olmasıyla ilgili tarihçiler arasında ortak bir görüş sağlanamamış olmasına karşın, İslamiyet İtil sahasında IX. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren yoğun bir şekilde görül¬müştür. Fakat, İslami telakkinin İtil toplumuna yavaş bir şekilde tesir etmiş olduğunu İtil Bulgar kadınlarının içtimai hayatta oynamış oldukları rol ile anlayabiliyoruz. İtil Bulgar kadınları, gerek siyasi ve hukuki arenada gerek ise günlük yaşamda erkeklerle birlikte aynı mertebede tutulmuştur. Ortaçağ kaynaklarının da teyit etmiş olduğu bu durum, Türk toplumlarının kadına bakış açısı açısından önemli bir hususu oluşturmaktadır. İtil Bulgar kadınları, değişik bölgelerde ve farklı zamanlarda yaşamış olan Türk kadınları ile hem sosyal hayatta benzer rolü üstlenmiş hem de benzer tarzda giyim kuşam anlayışına da sahip olmuştur. Daha çok konar-göçer hayat tarzı ile bağlantılı olan giyim kuşam anlayışı, İtil Bulgar kadınlarında kimi zaman değişiklik de göstermiştir. Bunun sebebi ise yaşadığı coğrafya ile bağlantılı olarak, Rus ya da Fin-Ugor kavimleriyle olan kültürel etkileşimdir

Anahtar Kelimeler

İtil Bulgarları, Kadın, İbn Fadlan, Giyim Kuşam

Kaynakça

• ARSAL, Sadri Maksudi: Türk Tarihi ve Hukuk, TTK Yayınları, Ankara 2014.