II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE NAZİ ALMANYASI TARAFINDAN KURULAN TÜRKİSTAN LEJYON ORDUSU’NUN SAVAŞA ETKİLERİ

Yıl 2018, Cilt: 118 Sayı: 232, 53 - 80, 25.02.2018

Latif Çelik

Öz

Hitler Almanyası ile Stalin Rusyası arasında başlayan kanlı düello, Sovyetler Birliği sınırları içerisindeki Türk topluluklarına bağımsızlık için önemli bir şans idi. Sovyetler Ordusu’nun ön saflarında görevlendirilen Türkistan asıllı askerlerin önemli bir bölümü en ön cepheye sürüldükleri için daha savaşın ilk günlerinde Almanlara esir düşerken, kendi komutanlarının niyetini fark ede-meyenler bedelini hayatı ile ödeyerek Sovyet savaş zayiatı olarak kayıtlara geçti. Savaşın birinci ayı bittiğinde beklediklerinin çok üstünde Türk orjinli grubu esir olarak cephe gerisine getiren Almanlar, Türkiye’nin de yönlendirmesi ile “Türkistan Lejyonları” adlı birlikleri kurarak bunlardan faydalanma yoluna gittiler. “Bağımsız Türkistan” hayali ile kandırılan bu birlikler Alman tarihine küçük bir detay, Sovyet tarafında vatana ihanet ve Türkiye’ye kahramanlık hikayesi olarak yansıdı. Kendi üniformaları, komutanları, marşları, sancakları ile savaş içinde yer alan Türkistanlı askerler çeşitli cephelerde son ana kadar Almanya için savaştılar. İki diktatör arasında kendilerine müsaade edilen alanda başkalarının istediği oyunu oynamaya zorlanan ve çok azı hayatta kalabilen Türkistanlı gençler başaramasa da, bir hayalin canlı tutulmasında önemli rol oynadılar. Fark ettikleri tek gerçek, onları kullanan her iki diktatör ideolojinin de hayallerindeki Hür Türkistan’a hiçbir zaman müsaade etmek istemedikleriydi. Leyjonlarda görev alan ve savaş esiri kamplarında hayatını kaybeden yüz binlerce Türkistanlı genç, Medeni Avrupa’nın karanlık tarihinin sayfalarına “İkinci Dünya Savaşı’nın Kayıp Türkleri” olarak geçtiler. Makale içerisinde Türkistan Lejyonlarının yaşam şartları, hayalleri, cepheleri ve dünyadaki benzerlerinden farklılıkları incelenerek savaşa etkileri ortaya koyulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkistan Lejyonları, Baymirza Hayit, İkinci Dünya Savaşı, Veli Kayyum, Türkistan

Kaynakça

• ASKER, Ahmet: “Nazi Irk Tasnifinde Türkler ve Ortadoğu Halkları”, Çagdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII-25, Ankara 2012.