KIRGIZİSTAN ÖRNEĞİNDE POST-SOVYET ORTA ASYA’DA DİNİ KİMLİK SORUNU

Yıl 2017, Cilt: 116 Sayı: 229, 215 - 234, 25.08.2017

Cakşılık Şarşekov

Öz

İşbu araştırmanın amacı SSCB dağıldıktan sonra Kırgız toplumu dini kimliğini araştırmaktır. Ülkede ve dünyada gerçekleşen süreçler çerçevesinde Kırgız dini kimliği ne gibi değişimlere uğradığı, dini kimliğin oluşumunda (değişiminde) hangi faktörler ne kadar güçlü olduğu saptanmaya çalışılmıştır. Post-Sovyet devleti olan Kırgızistan’da ateizm yerine ortaya çıkan ‘ideolojik boşluğu’ hangi dinlerin nasıl doldurduğu hakkında söz edilmiştir. Günümüz dini durumun sebeplerini içsel ve dışsal olarak iki ana sebeple açıklayabiliriz. İçsel sebeplere SSCB’nin dağılması ile ortaya çıkan ‘ideolojik boşluğun’ din tarafından doldurulması, devlet ideolojisinin henüz belirlenmemiş olması, 2014 senesine kadar din-devlet ilşikilerinin ‘gevşek’ olması, devletin dine ‘karışmama’ politikası gibi faktörleri dahil edebiliriz. Dışsal etkenlere ise Sovyetler Birliği’nin dağılması sonra ‘demir perdenin’ ortadan kalkması, insanların ve fikirlerin serbest dolaşımını içeren küreselleşme süreci gibi nedenleri dahil edebiliriz. Devlet topraklarında faaliyet gösteren farklı din ve dini inanç sistemlerinin etkisini araştırmak son derece önem kazandığı söz konusudur. Heterojen toplumlarda dine dayalı anlaşmazlıkların daha sık olduğu iddia edilir. Çok kısa süre içerisinde Kırgız toplumu dini açıdan heterojen bir topluma dönüşmüş durumdadır. Bundan dolayı dini aşırıcılık, dinler arası çatışmaların önlenmesi gibi sorunlar gittikçe önem kazanmaktadır. Dine dayalı radikal örgütler devletin ideolijik rakibi olurlar ve toplumsal düzenini bozarlar. Ülkenin farklı kö¬şelerinde sık sık patlak veren dini gruplar arasındaki anlaşmazlıkların önüne geçilmesi için gereken tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sebeple ideolojik boşluğu bu tür fikirleri taşıyan örgütler tarafından doldurulması en büyük tehlikedir. Ekonomik ve siyasi yapısı geçiş aşamasında olan Kırgızistan için bu sorun, en büyük meselelerinden birisi haline gelmiş durumdadır. Kimlik meselesi, devlet tarafından titiz ve akıllı siyaseti gerektirir, çünkü kimlik, insan ve toplumun görüş, tavır ve eylemlerini belirler. Dine dayalı anlaşmazlıkların önüne geçilmesi amacıyla, devlet, 2014-2020 yılları arası uygulanacak yeni Din Alanına Devlet Konsepti hazırlamıştır ve tüm kanunları yeniden gözden geçirmek zorunda kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, İdeolojik Boşluk, Dini Kimlik, Heterojenleşme, Anlaşmazlıklar

Kaynakça

• ABITOV, Baibolot: “Batken Okuyası Soguşpu ce Kuralduu Kagılışuubu?”,Erkin-Too Gazetesi, 6 (Байболот Абытов, “Баткен окуясы согушпу же куралдуу кагылышуубу?” Эркин-Тоо КР), 13.02.2015.