KAZAKİSTAN GULAG KAMPLARINDA AİLE, KADIN VE ÇOCUK

Yıl 2021, Cilt: 127 Sayı: 251, 241 - 268, 19.04.2021

Hikmet Demirci

Öz

Sovyet döneminde GULAG kampları, erkeklerin dünyasını yansıtan hapishaneler sistemi ve çalıştırma merkezleri olarak düşünülürken aile kurumunun dağılması, kadın ve çocukların varlığı ve çektiği sıkıntılar göz ardı edildi. Kazakistan GULAG kamplarında aile, kadın ve çocuğun yerini belirlemek, çekilen sıkıntı ve problemleri göstermek, Sovyet iktidarının aile kurumunu değiştirmeye yönelik yaptırımlarının neler olduğunu ortaya koymak makalenin başlıca amacıdır. Sovyet iktidarı kamplarla insanları cezalandırmakla kalmayarak hem iktidarın insanları istediği kişiye dönüştürdü, hem de ekonomik anlamda emek sömürüsü yaptı. Sovyet iktidarı, bu kamplarla aileleri parçaladığı gibi kadın ve çocukları işçi sınıfına ve Komünist Parti yapısı içerisine sokmaya çalıştı. Bu kamplarla Sovyetler, nüfus değişimlerini gerçekleştirmek, aile, kadın ve çocuk üzerinden Sovyet insanını erişmek suretiyle toplumsal değişimi hedefledi. Makalede, GULAG kamplarında yaşananları ortaya koymak için Kazakistan kampları ile diğer kampları da tecrübe etmiş kadın tanıkların ifadeleriyle birlikte GULAG edebiyatı ve arşiv belgelerine yer verildi.

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, GULAG kampları, Sovyet Politikaları, Aile, Kadın, Çocuk

Kaynakça

• AHMER, Birjan, Karlagka Sapar, “Karagandı Lageri-Kara Oramal, Jiırmasınşı Gasırdın Basındagı”, (Çevrimiçi), https://adebiportal.kz/kz/news/view/22180, 2019, 25.10.2019.
• ALEKSİYEVİÇ, Svetlana Son tanıklar, Çocukluğa aykırı yüz öykü, Çev: Aslı Takanay, Kafka Yayınları, İstanbul, 2013.
• AUPENOVA, Ukujanovna, Aliya, “Organizatsionnaya Ctryktura Pionerskih Lagerey V GULAGE NKVD V 1941 Godu”, (Çevrimiçi),https://cyberleninka.ru/article/n/organizatsionnaya-struktura-pionerskih-lagerey-v-gulage-nkvd-v-1941-godu, Mesto İzdaniya İsdatel’svo: NP SibAK (Novosibirsk), s. 72-82. 12.12.2018. AMİRJANOVA, G. J., G.J. Amirjanova, Kazakstandagı Lagerler Juiyesinin Kalıptasu Tarihı, (Çevrimiçi), 2016, http://rep.ksu.kz/handle/data/692, Karmu Basbası, Kazakhstan, 2016, s. 9-11.
• APPLEBAUM, Anne GULAG, çev. Ufuk Demirbaş, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2008.
• BARNES, Steven A. Death and Redemption, The Gulag and the Shaping of Soviet Society, Princeton University Press, Unites States of America, 2011.
• BELL, Wilson T. The Gulag and Soviety In Western Sıberia, 1929-1953, The degree of Doctor of Philosophy, A thesis submitted in conformity with the requirements, Department of History, University of Toronto, 2011.
• DEUTSCHER, Isaac Stalin (Bir Devrimcinin Hayatı) II. Cilt , Türkçesi: Selahattin Hilav, Sosyal Yayınları, Ankara, 1990.
• DİLEK, İbrahim, “Türk Dünyasında Repressiya”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 2019, 48, s. 27-81. FİGES, Orlando, Karanlıkta Fısıldaşanlar (Stalin Dünyasında Özel Yaşam), çev. Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
• FOUCAULT, Michel, Hapishanenin Doğuşu, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, Ankara, 1992.
• FROLOV, Dimitri, “Canadian and American Finns in the GULAG”, ed. Markku Kangaspuro and Samira Saramo, Victims and Survivors of Karelia, Special Double Issue of Journal of Finnish Studies, 2011, 15/ 1- 2, s. 162-169.
• GROSSMAN, Vasili, Her Şey Geçip Gider, Çev. Ayşe Hacıosmanoğlu, Can Yayınları, İstanbul, 2013. HABLEMİTOĞLU, Necip, Sovyet Rusya’da Devlet Terörü, 2. Basım, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 2004.
• Halıktar Turmesi, Egemen Kazakstan Gazeti, No: 184-187 (25584) 27 Ağustos 2009 Jıl, (Çevrimiçi), https://abai.kz/post/317, (Son Erişim Tarihi: 20. 03.2019).
• HAWK, David R., The Hidden Gulag: The lives and Voices of “Those Who are Sent to the Mountains”, Washington, D.C. : U.S. Committee for Human Rights in North Korea, 2012.
• KHAİRMUKHANMEDOV, Nurbek, “Stalin Dönemindeki Siyasi Muhalifleri Tasfiye Uygulamaları ve Çalıştırma Kampları”, bilig, 2007, Bahar, 41,s. 155-174.
• KALIBEKOVA, M., A. Kudaibergenova, “Kontsentratsionnıye Lagerya Na Territorii Kazahstana V 30 -50-E Rodı XX. Veka”, Norwegian Journal of development of the International Science, 2019, 35, s. 21-24.
• KÖLBAYEV, Tileu, “Gasır Hasireti Nemese Stalindik Turmeler”, Ana Tili Gazeti, (Çevrimiçi), https://abai.kz/post/7805, 2011, 12.07.2019.
• MARKS, Karl, Kapital (Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili), Çev: Alaattin Bilgi, C.1, Eriş Yayınları, İstanbul, 2013.
• MIHAİLOV, M.İ. “Deti GULAGA Na Kol’skom Severe, Gumanitarniye Naukı, İstoriya i Politologiya”, Vestnik TGU, Vıpusk, 2010, 2, 82, s.248-257.
• MONTEFİORE, Simon Sebag, Stalin: Kızıl Çar’ın Sarayı (Biyografi, İkinci Kitap), Çev: Yavuz Alogan, İthaki Yayınları, İstanbul, 2013.
• ÖKSÜZ, Gamze, Gülhanım Bihter Yetkin Sovyet Gulag Kamp Sisteminde Kadın Olmak, 3rd International Zeugma Conference On Scientific Researches, November 22-24 2019, Gaziantep Turkey, 2019, s.363-367.
• RISKULOVA, T. Stalindik Kyfın-Surgin. Kazakstangagı Gulah Juiyesi,(Çevrimiçi), https://studfile.net/preview/6827045/page:17/,15.04.2019.
• ROY, Oliver, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi, Çev: Mehmet Moralı, Metis Yayınları, İstanbul 2000.
• SADUAKASOVA, P. K., “Kazakistandagı Sayasi Pepressiya”, Karagandı Universitının Habarşısı, Karagandı, 2009, (Çevrimiçi), https://articlekz.com/kk/article/15649, 15.07.2019.
• SİGANOVA, Tatyana Viktorovna “Gulag V Godı Velikoy Ateçestvennoy Boinı”, Omskii Nauçnıy Bestnik, 2004, 4, 29, s.40-44.
• SOLJENİTSIN, Aleksandr, Arhipelag Gulag Takım Adaları 1918-1956, çev. Selim Taygan, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul: 1974.
• TOGAN, İsenbike, “In Search of an Approach to the History of Women in Central Asia”, In Rethinking Central Asia. Non-Eurocentric Studies in History and Identity, edited by Korkut A. Ertürk, 163-196. Reading: Ithaca Press, 1999.
• ULIKPANKIZI, Hamidullina Dinara, Kazakstandagu “Arnayı Kontingenttin” Kundelikti Ömiri (XX Gasırdın 30-50. Jıldarı), (Jariyalanbagan Dissertanitsiya), Abay Atındagı Ulttık Pedagogikalık Universiteti, Kazakstan Respublikası, Almaty, 2014.
• VIOLA, Lynne, Peasant Rebels Under Stalin, Collectivization and the Culture of Peasant Resistance, Oxford University Press, New York 1999.
• ZHAGAN, Gulim, GULAGtagı Eyelder Tagdırı, https://qamshy.kz/article/23685-gulagtaghy-ayelder-taghdyry-buginge-deyin-eshkim-estip-bilmegen-sumdyoqighala, 2017, (Çevrimiçi), 13.04.2018.
• ZEMSKOV, Viktor, “GULAG (İstoriko- Sotsiologiçeskii Aspecti), Opublikovano VJurnale“Sotsiologiçeskiye İssledovaniya”, No: 6, https://scepsis.net/library/id_937.html#table1.1991, (Çevrimiçi), (Erişim Tarihi: 05.06.2019).
• http://www.gulag.online/people/ilona-gesko?locale=en,14.07.2019.
• http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/womensrc/images/womenbarracks_deta il.jpg, 13. 5. 2019.
• https://proza.ru/2014/01/09/277, 15.04.2019.