MOĞOLLARDA KEMİK ( İSKELET ) YAKMANIN İNANÇ BOYUTU VE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 128 Sayı: 253, 309 - 322, 23.08.2021

Recep Yaşa

Öz

Moğollardaki dini inanca göre ölümsüz olan ruh, kemiklerde bulunmaktadır. Bu sebepledir ki, aralarında Moğolların ve Türklerin bulunduğu bazı kavimlerde kemik, kutsal bir nesne olarak telakki edilmiş ve kemikler titizlikle korunmuştur. Bu telakkinin, temelinde yeniden dirilişin kemiklerde meydana geleceğine dair olan inanç yatmaktadır. Bu inancın etkisiyle hareket eden Moğollar, düşmanlarının kemiklerini mezarlarından çıkararak yaktıklarına dair Tarihi Kayıtlar bulunmaktadır. Cengiz Han’ın “Batı Seferi” sırasında Merv’de Sultan Sancar’ın, Gazne’de Sultan Mahmud’un mezarları açılarak çıkan kemikleri yakılmıştır. Aynı şekilde Sultan Muhammed Harezmşah’ın Erdehin’deki mezarı açılarak çıkan kemikleri yakılmak üzere Ögedey Kaan’a gönderilmiş ve onun fermanıyla yakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Han, Kemik, Harezmşah Muhammed, Sultanı Sancar ve Sultan Mahmud

Kaynakça

• Agacanov, Sargey Grigoreviç , Selçuklular, Çev. Ekber N. Necef, Ahmet R. Annaberdiyev, İstanbul 2006.
• Agacanov, Sargey Grigoreviç , Selçuklular, Çev. Ekber N. Necef, Ahmet R. Annaberdiyev, İstanbul 2006.
• Babur, Gazî Zahirüddin Muhammed, Vekayi Babur’un Hâtıratı, C. II, Çev. Reşit Rahmeti Arat, Ankara 1987.
• Babur, Gazî Zahirüddin Muhammed, Vekayi Babur’un Hâtıratı, C. II, Çev. Reşit Rahmeti Arat, Ankara 1987.
• Barthold, W, Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Haz. K. Yaşar Kopraman, İsmail Aka, Ankara 1975.
• Barthold, W, Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Haz. K. Yaşar Kopraman, İsmail Aka, Ankara 1975.
• Barthold, W, Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Haz. Hakkı Dursun Yıldız, Ankara 1990.
• Barthold, W, Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Haz. Hakkı Dursun Yıldız, Ankara 1990.
• Barthold, W, “ Cengiz Han ”, İslam Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1988.
• Barthold, W, “ Cengiz Han ”, İslam Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1988.
• Bergreen, Leurence, Marco Polo Venedikten Şang – tu’ya, Çev. Mine Zeybekoğulları, İstanbul 2018.
• Bergreen, Leurence, Marco Polo Venedikten Şang – tu’ya, Çev. Mine Zeybekoğulları, İstanbul 2018.
• Beyhakî, Ebu’l Fazl Muhammed b. Hüseyn, Tarih –i Beyhaki, Çev. Necati Lugal, Haz. Hicabi Kırlangıç, Ankara 2019.
• Beyhakî, Ebu’l Fazl Muhammed b. Hüseyn, Tarih –i Beyhaki, Çev. Necati Lugal, Haz. Hicabi Kırlangıç, Ankara 2019.
• Buluç, Sâdettin, “ Şamanizm V ”, Türk Amacı, Ankara 2018.
• Buluç, Sâdettin, “ Şamanizm V ”, Türk Amacı, Ankara 2018.
• Bundarî, Zubdetu’n – Nusra ve Nuhbetu’l – Usra, Türkçe Çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, İstanbul 1943.
• Bundarî, Zubdetu’n – Nusra ve Nuhbetu’l – Usra, Türkçe Çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, İstanbul 1943.
• Campbell,Joseph, İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri, Çev. Kudret Emiroğlu, İstanbul 2011.
• Campbell,Joseph, İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri, Çev. Kudret Emiroğlu, İstanbul 2011.
• Cezar,Mustafa, Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul 1977.
• Cezar,Mustafa, Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul 1977.
• Cüveynî, Aladdin Ata Melik, Tarih - i Cihan Güşa, C. I - III, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1988.
• Cüveynî, Aladdin Ata Melik, Tarih - i Cihan Güşa, C. I - III, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1988.
• Deguignes, Joseph, Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumisi, C.3, Çev. Hüseyin Cahit, İstanbul 1924.
• Deguignes, Joseph, Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumisi, C.3, Çev. Hüseyin Cahit, İstanbul 1924.
• Drury, Nevill, Şamanizm, Çev. Erkan Şimşek, İstanbul 1996.
• Drury, Nevill, Şamanizm, Çev. Erkan Şimşek, İstanbul 1996.
• Eliade, Mircea, Şamanizm, Çev. İsmet Birkan, İstanbul 1992.
• Eliade, Mircea, Şamanizm, Çev. İsmet Birkan, İstanbul 1992.
• Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı Metin-Sözlük, Ankara 1064.
• Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı Metin-Sözlük, Ankara 1064.
• Eröz, Mehmet, Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik, Ankara 1990.
• Eröz, Mehmet, Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik, Ankara 1990.
• Gıbb, H. A. R, Orta Asya’da Arap fetihleri, Çev. Hasan Kurt, Ankara 2005.
• Gıbb, H. A. R, Orta Asya’da Arap fetihleri, Çev. Hasan Kurt, Ankara 2005.
• Grousset’den, Rene – İzzet Tanju, Cihan Fatihi Cengiz Han, İstanbul 2001.
• Grousset’den, Rene – İzzet Tanju, Cihan Fatihi Cengiz Han, İstanbul 2001.
• Grousset, Rene, Bozkır İmparatorluğu, Attila- Cengiz Han – Timur, Çev. Reşat Uzmen İstanbul 1993.
• Grousset, Rene, Bozkır İmparatorluğu, Attila- Cengiz Han – Timur, Çev. Reşat Uzmen İstanbul 1993.
• Gündüz, Tufan, Son Kızılbaş Şah İsmail, İstanbul 2013.
• Gündüz, Tufan, Son Kızılbaş Şah İsmail, İstanbul 2013.
• Hasan Rumlu, ( Ahsenü’t Tevârh ) Şah İsmail Tarihi, Çev. Cevat Cevan, Ankara 2004.
• Hasan Rumlu, ( Ahsenü’t Tevârh ) Şah İsmail Tarihi, Çev. Cevat Cevan, Ankara 2004.
• Herodot Tarihi, Çev. Perihan Kuturman, İstanbul 1973.
• Herodot Tarihi, Çev. Perihan Kuturman, İstanbul 1973.
• Hüseyni, Sadreddin Ebu’l – Hasan Ali İbn Nasır İbn Ali, Ahbâr üd- Devlet is- SeLçukiyye, Türkçe Çev. Necati Lugal, Ankara 1943.
• Hüseyni, Sadreddin Ebu’l – Hasan Ali İbn Nasır İbn Ali, Ahbâr üd- Devlet is- SeLçukiyye, Türkçe Çev. Necati Lugal, Ankara 1943.
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), C. 5, Çev. Yunus Apaydın, İstanbul 1986.
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), C. 5, Çev. Yunus Apaydın, İstanbul 1986.
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), C. 11, Çev. Abdulkerim Özaydın, İstanbul 1987
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), C. 11, Çev. Abdulkerim Özaydın, İstanbul 1987
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), 12, Çev. Ahmet Ağırakça – Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
• İbnü’l Esir, El- Kâmil Fi’t - Tarih Tercümesi ( İslâm Tarihi ), 12, Çev. Ahmet Ağırakça – Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
• İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara 1986.
• İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara 1986.
• İnan, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Ankara 10987.
• İnan, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Ankara 10987.
• James, Wendy, Törensel Hayvan, Çev. Sevda Çalışkan, İstanbul2013.
• James, Wendy, Törensel Hayvan, Çev. Sevda Çalışkan, İstanbul2013.
• Kafesoğlu, İbrahim, Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara 1984.
• Kafesoğlu, İbrahim, Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara 1984.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1997.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1997.
• Kazvini, Hamdullah Müstevfî, Târih – i Güzide, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 2018.
• Kazvini, Hamdullah Müstevfî, Târih – i Güzide, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 2018.
• Kelly, Christopher, Attila Hunlar ve Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü, Çev. Turhan Kaçar, İstanbul 2011.
• Kelly, Christopher, Attila Hunlar ve Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü, Çev. Turhan Kaçar, İstanbul 2011.
• Korykoslu Hayton, Doğu Ülkelerinin Tarihinin Altın Çağı, Latinceden Çev. Altay Tayfun Özcan, İstanbul 2015.
• Korykoslu Hayton, Doğu Ülkelerinin Tarihinin Altın Çağı, Latinceden Çev. Altay Tayfun Özcan, İstanbul 2015.
• Köprülü, M. Fuad, İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, İstanbul 1983.
• Köprülü, M. Fuad, İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, İstanbul 1983.
• Lamb, Harold, Genghis Kahan The Emperor of All Men, New York 1952.
• Lamb, Harold, Genghis Kahan The Emperor of All Men, New York 1952.
• Longworth, M, “ Gazne” ; İslam Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul 1988.
• Longworth, M, “ Gazne” ; İslam Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul 1988.
• Man, John, Cengiz Han, Yaşamı Ölümü ve Yeniden Dirilişi, Çev. İsmail Tulçalı, İstanbul 2004.
• Man, John, Cengiz Han, Yaşamı Ölümü ve Yeniden Dirilişi, Çev. İsmail Tulçalı, İstanbul 2004.
• Mirza Haydar Duğlat, Tarih – i Reşidî, İngilizce Çev. E. Denison Ross, Tükçe Çev. Osman Karatayi, İstanbul 2006,
• Mirza Haydar Duğlat, Tarih – i Reşidî, İngilizce Çev. E. Denison Ross, Tükçe Çev. Osman Karatayi, İstanbul 2006,
• Moğolların Gizli Tarihi ( Monghol – un Niuça Tobça’an ) ( Yazılışı: 1240 ), I, Çev. Ahmet Temir, Ankara 1986.
• Moğolların Gizli Tarihi ( Monghol – un Niuça Tobça’an ) ( Yazılışı: 1240 ), I, Çev. Ahmet Temir, Ankara 1986.
• Narşahî, Ebû Bekr Muhammed b. Ca’fer, Târiîh-i Buhârâ, Arapçadan Tercüme: Abû Nasr Ahmed b. Muhammed el- Kubâvî, Farsçadan Tercüme ve Notlar: Erhan Göksu, Ankara 2013, s. 93.
• Narşahî, Ebû Bekr Muhammed b. Ca’fer, Târiîh-i Buhârâ, Arapçadan Tercüme: Abû Nasr Ahmed b. Muhammed el- Kubâvî, Farsçadan Tercüme ve Notlar: Erhan Göksu, Ankara 2013, s. 93.
• Nemeth, Gyula, Hunlar ve Tanrının kırbacı Attila, Çev. Tarık Demirkan, İstanbul 1996.
• Nemeth, Gyula, Hunlar ve Tanrının kırbacı Attila, Çev. Tarık Demirkan, İstanbul 1996.
• Nesevi, Calâlüttin Harezmşah, Çev. Necip Asım, İstanbul 1934.
• Nesevi, Calâlüttin Harezmşah, Çev. Necip Asım, İstanbul 1934.
• Nizamüddin Şâmî, Zafernâme, Farsçadan Çev. Necati LUgal, Ankara 1087.
• Nizamüddin Şâmî, Zafernâme, Farsçadan Çev. Necati LUgal, Ankara 1087.
• Orkun, Hüseyin Namık, Türk Tarihi 1, Ankara 1946.
• Orkun, Hüseyin Namık, Türk Tarihi 1, Ankara 1946.
• Ögel, Bahaeddin, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, I, Ankara 1981.
• Ögel, Bahaeddin, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, I, Ankara 1981.
• Ögel, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul 1988.
• Ögel, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul 1988.
• El- Ömerî, Şihabeddin b. Fazlullah, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, Çev. Ahsen Batur, İstanbul 2014.
• El- Ömerî, Şihabeddin b. Fazlullah, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, Çev. Ahsen Batur, İstanbul 2014.
• Plano Carpini, Moğolistan Seyahatnâmesi ( 1245 – 1247 ), Çev. Ergin Ayan, İstanbul 2014.
• Plano Carpini, Moğolistan Seyahatnâmesi ( 1245 – 1247 ), Çev. Ergin Ayan, İstanbul 2014.
• RavendÎ, Râhat - üs – Sudûr ve Ayet – üs - Sürûr, C. 1,Türkçe Çev. Ahmet Ateş, Ankara 1999.
• RavendÎ, Râhat - üs – Sudûr ve Ayet – üs - Sürûr, C. 1,Türkçe Çev. Ahmet Ateş, Ankara 1999.
• Reşidüddin Fazlullah, Câmiü’t – Tevârih, Çev. Erkan Göksu – H. Hüseyin Güneş: Selçuklu Devleti, İstanbul 2011, Ankara 1999.
• Reşidüddin Fazlullah, Câmiü’t – Tevârih, Çev. Erkan Göksu – H. Hüseyin Güneş: Selçuklu Devleti, İstanbul 2011, Ankara 1999.
• Roux, Jean Paul, Moğol İmparatorluğu Tarihi, Türkçe Çev. Aykut Kazancıgil –Ayşe Bereket, İstanbul 2018.
• Roux, Jean Paul, Moğol İmparatorluğu Tarihi, Türkçe Çev. Aykut Kazancıgil –Ayşe Bereket, İstanbul 2018.
• Roux, Jean Paul, Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul 1999.
• Roux, Jean Paul, Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul 1999.
• Roux,Jean Paul, Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Çev. Aykut Kazancıgil – Lale Arslan, İstanbul 2000.
• Roux,Jean Paul, Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Çev. Aykut Kazancıgil – Lale Arslan, İstanbul 2000.
• Roux, Jean Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul 1994.
• Roux, Jean Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul 1994.
• Roux, Jean Poul, Türklerin Tarihi, Türkçe Çev. Aykut Kazancıgil – Lale Arslan Özcan, İstanbul 2004.
• Roux, Jean Poul, Türklerin Tarihi, Türkçe Çev. Aykut Kazancıgil – Lale Arslan Özcan, İstanbul 2004.
• Roux, Jean Paul, Babur Büyük Moğolların Tarihi, Çev. Lale Arslan Özcan, İstanbul 2018.
• Roux, Jean Paul, Babur Büyük Moğolların Tarihi, Çev. Lale Arslan Özcan, İstanbul 2018.
• Sagalavey, Andrey Markoviç ,Ural – Altay Mitolojisinde Arketipler ve Semboller, Çev. Ali Toraman, İstanbul 2017.
• Sagalavey, Andrey Markoviç ,Ural – Altay Mitolojisinde Arketipler ve Semboller, Çev. Ali Toraman, İstanbul 2017.
• Salman, Hüseyin, Türgişler, Ankara 1998.
• Salman, Hüseyin, Türgişler, Ankara 1998.
• Schuyler, Eugene, Türkistan, Çev. Firdevs Çetin – Halil Çetin, İstanbul 2007.
• Schuyler, Eugene, Türkistan, Çev. Firdevs Çetin – Halil Çetin, İstanbul 2007.
• Spuler, Bertold, İran Moğolları,, Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220 – 1350, Çev. Cemal Köprülü, Ankara 1987.
• Spuler, Bertold, İran Moğolları,, Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220 – 1350, Çev. Cemal Köprülü, Ankara 1987.
• Sümer, Faruk, Safevî Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 1992.
• Sümer, Faruk, Safevî Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 1992.
• Trunbull, Stephen, Genghis Khan, The Mongol Conquests 1190 – 1400, New York and London 2003.
• Trunbull, Stephen, Genghis Khan, The Mongol Conquests 1190 – 1400, New York and London 2003.
• Tsaı, Lıu Mau, Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri, Çev. Ersel Kayaoğlu - Deniz Banoğlu, İstanbul 2019.
• Tsaı, Lıu Mau, Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri, Çev. Ersel Kayaoğlu - Deniz Banoğlu, İstanbul 2019.
• Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, İstanbul 1969.
• Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, İstanbul 1969.
• Vambery, Armınıus, Sketches of Central Asıa, London 1868.
• Vambery, Armınıus, Sketches of Central Asıa, London 1868.
• Vambery , Hermann, Das Türkenvolk, F. A. Brockhaus, Leıpzıg 1885.
• Vambery , Hermann, Das Türkenvolk, F. A. Brockhaus, Leıpzıg 1885.
• Weber, Max, Din Sosyolojisi, Çev. Latif Boyacı, İstanbul 2012.
• Weber, Max, Din Sosyolojisi, Çev. Latif Boyacı, İstanbul 2012.
• Wilhelm Von Rubruk, Moğolların Büyük Hanına Seyahat, Çev. Ergin Ayan, İstanbul 2012
• Wilhelm Von Rubruk, Moğolların Büyük Hanına Seyahat, Çev. Ergin Ayan, İstanbul 2012
• Vladimirtsoy, B. Y, Moğolların İçtimaî Teşkilatı Moğol Göçebe Feodalizmi, Çev. Abdülkadir İnan Ankara 1987.
• Vladimirtsoy, B. Y, Moğolların İçtimaî Teşkilatı Moğol Göçebe Feodalizmi, Çev. Abdülkadir İnan Ankara 1987.