İNGİLİZ BELGELERİNDE TOPAL OSMAN AĞA VE GİRESUN

Yıl 2021, Cilt: 129 Sayı: 254, 13 - 42, 30.10.2021

Merve Doğan Kader

Öz

Giresunlu Topal Osman Ağa, Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde Karadeniz’de Rum çetelerin faaliyetlerine karşı olan mücadelesiyle öne çıkmış birisiydi. Bahsi geçen dönemde Rum çetelere karşı etkili bir mücadele vermiş olması Milli Mücadele’nin karşısında yer alan İngilizlerin de dikkatini çekmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İstanbul’da kurulan İngiliz Yüksek Komiserliği’nin Karadeniz’de bulunan kontrol subayları ve İngiltere Donanma Bakanlığına bağlı subaylar da bölge hakkında yazdıkları raporlarında Topal Osman’dan ve faaliyetlerinden bahsetmişlerdir. Ülkemizde Giresunlu olan milli müfreze lideri hakkında yapılmış önemli çalışmalar mevcuttur. Türk kaynaklarına göre yazılmış bu değerli çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada İngiliz belgelerinde Topal Osman ve faaliyetleri incelenerek bilim dünyasına katkıda bulunmak hedeflenmektedir. Elde edilen İngiliz belgelerinde Topal Osman genel olarak Karadeniz Bölgesi’ndeki ünlü Türk çete lideri olarak tarif edilmiş ve onun Rum çetelere karşı olan milli davası ise İngilizler tarafından çetecilik olarak adlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Topal Osman Ağa, Giresun, İngiltere, Kontrol Subayları, Çeteçilik

Teşekkür

Makalemi okuyup, değerli fikirlerini ileten Prof. Dr. Süleyman Beyoğlu'na en içten saygı ve teşekkürlerimi iletirim.

Kaynakça

• BALCIOĞLU, Mustafa: “Birinci Dünya Savaşı Sırasında ve Sonrasında Rumlar ve Topal Osman”, Giresun Tarihi Sempozyumu, 24-25 Mayıs 1996, İstanbul, 1997, s.259-266.
• BALCIOĞLU, Mustafa: İki İsyan Koçgiri, Pontus Bir Paşa Nurettin Paşa, Babil Yayıncılık, Ankara, 2003.
• BEYOĞLU, Süleyman: “Giresun’da Pontusçu Faaliyetler ve Osman Ağa”, Başlangıçtan Günümüze Pontus Sorunu, Ankara, 2007, s.365-385.
• BEYOĞLU, Süleyman: Milli Mücadele Kahramanı Giresunlu Osman Ağa, Bengi Yayınları, İstanbul, 2009.
• BEYOĞLU, Süleyman: “Topal Osman (1883-1923)” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 41, İstanbul, 2012, ss. 242-244.
• COŞAR, Ömer Sami: Atatürk’ün Muhafızı Topal Osman, Harman Yayınları, Trabzon, 1971.
• EKEN, Halit: Milli Mücadele’de Vali (Kapancızade) Hamit Bey, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1995.
• HALAÇOĞLU, Ahmet: “Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Giresun’da Eşkıyalık ve Bazı Polisiye Olaylar”, Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu 09-11 Ekim 2008, Cilt 1, Ankara, 2009, ss. 577-588.
• JAESCHKE, Gotthard: Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, çev. Cemal Köprülü, TTK Yayınları, Ankara, 2011.
• KARAMAN, Oktay: “Osman Ağa’nın Bilinmeyen Yönleri” Milli Mücadelede Giresun (Sempozyum 6-7 Mart 1999), İstanbul, 1999, s.137-141.
• MENTEŞEOĞLU, Erden: Yakın tarihimizde Osman Ağa ve Giresunlular, Giresun, 1997.
• ÖZEL, Sabahattin, Milli Mücadelede Trabzon, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
• ŞENER, Cemal: Topal Osman Olayı, İstanbul, 1992.
• YERASİMOS, Stefanos: “Pontus Meselesi (1912-1923)” Toplum ve Bilim, Sayı: 43/44, 1989, ss.33-76.