TÜRKİYE'DE SİYASAL PROPAGANDA ARAÇLARININ KULLANIMINA BİR ÖRNEK: "27 MAYIS 1960 İNKILABI"

Yıl 2023, Cilt: 135 Sayı: 266, 93 - 110, 29.10.2023

Işıl Tuna Pınar

https://doi.org/10.55773/tda.1285921

Öz

27 Mayıs 1960 tarihinde Türkiye’de ilk defa meydana gelen
askeri darbe ile Demokrat Parti iktidarı fiili olarak sona ermiştir. Darbenin tarafsız olduğu yayınlanan bildiride vurgulansa da kısa sürede DP’nin ileri gelenleri tutuklanmış, Yassıada mahkemelerinde yargılanmış, DP kapatılmıştır. Darbeden kısa bir süre sonra Demokratları meşruiyetini kaybetmiş bir iktidar 27 Mayıs’a ise meşruiyet atfetmek amacıyla bir dizi propaganda faaliyeti içerisine girilmiştir. Yapılan propagandaların tamamında DP iktidarının ülkeyi kötü duruma düşürdüğünden hareketle 27 Mayıs müdahalesinin gerekliliği ve getirdiği özgürlük işlenmiştir. Bu çalışmada dönemin gazeteleri, o dönem yayınlanan propaganda malzemeleri ve araştırma eserleri çerçevesinde siyasal propaganda araçlarının Türkiye’de kullanımına bir örnek olarak 27 Mayıs 1960 tarihinde meydana gelen askeri darbe sonrasında cuntacıların geniş yelpazede hangi amaçla neler yaptıkları incelenerek darbenin inkılaba nasıl dönüştürüldüğü gözler önüne serilecektir.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs 1960, Siyasi Propaganda, Demokrat Parti, MBK

Kaynakça

• Akis Dergisi
• Akşam Gazetesi
• ALKAN, Mehmet Ö: “27 Mayıs İnkılabı ve Siyasal Propaganda Araçlarından Örnekler”, Toplumsal Tarih Dergisi, S.270, Haziran 2016, ss. 223-239.
• ALKAN, Mehmet Ö: “27 Mayıstan Propaganda Hatıraları” Atlas Tarih,No: 41, ss. 124-129.
• ALKAN, Mehmet Ö: “Anıtkabir’in Unutulan Darbe (Hürriyet, İnkılap, Devrim) Şehitleri” Toplumsal Tarih Dergisi, S. 266, Şubat 2016, ss. 44-59.
• ALKAN, Mehmet Ö: “Darbelerin Sesleri: Kahrolası Diktatörler Bu Dünya Size Kalır mı”, Toplumsal Tarih, Mayıs 2004.
• ASLAN, Zehra: “Turan Emeksiz Üzerinden 12 Eylül’ün 27 Mayıs’ını Okumak: Bir İmgenin İmhası Bir Rövanş, Independent Türkçe, 12 Eylül 2023.
• ASLAN, Zehra: Yassıada’da Yargılanan Trabzon Milletvekilleri I, Libra Kitap, İstanbul 2017, s. 26.
• AYDIN, Suavi -TAŞKIN Yüksel: 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
• AYDOĞAN, Pınar: “27 Mayıs’a Meşruiyet Arayışı: “İnkılap Kervan’ının Sekiz Günlük Yolculuğu”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, S. 54., Ankara 2021, ss. 141-161.
• BİRAND, Mehmet Ali: Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu Belgeseli, Milliyet- TRT 1990.
• BOLAT, Mahmut: “27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı (1963-1980)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. 34, Ankara 2018, ss.377-410.
• CELEP, Barış: “Propagandanın Taşrada İnşası: 27 Mayıs 1960 Sonrası Köylerdeki Propaganda Faaliyetleri”, Siyasal: Journal Of Political Science, s.29, İstanbul 2020, ss.379-401.
• Cumhuriyet Gazetesi
• ÇELİK, Fatma Çelik, 1960 Askeri Darbesinde Kamuoyu Oluşturma Projesi: Propaganda, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın 2019.
• Edirne Gazetesi
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/milli-birlik-komitesi-mbk/?pdf=5330 Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
• https://web.archive.org/web/20230417033820/https://www.politikyol.com/cumhuriyetin-numaralandirilmasi-fikri-kimden-cikmisti/ Erişim Tarihi: 2 Ekim 2023.
• https://www.oncevatan.com.tr/27-mayis-ihtilali-sonrasi-propaganda-faaliyetleri- makale,35983.html Erişim Tarihi: 5 Nisan 2023.
• https://www.oncevatan.com.tr/27-mayis-ihtilali-sonrasi-propaganda-faaliyetleri- makale,35983.html Erişim Tarihi: 10 Nisan 2023.
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/27-mayis-1960-darbesi/?pdf=5463 Erişim Tarihi: 5 Nisan 2023.
• Hürriyet Gazetesi.
• İNCİ, İbrahim- ASLAN, Kübra: “27 Mayıs 1960 Darbesi Sonrası Alyans Kampanyası”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. 36, S.1, Y. 2021, ss. 163-186.
• KARPAT, Kemal: Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayınları, İstanbul 1997.
• KAYNAR, İhsan Seddar: “1960 Askeri Müdahalesinin Türkiye’nin İktisadi Politikalarına Etkisi”, Yasama Dergisi, s. 45, Ocak-Haziran 2022.
• KILIÇ, Aziz: “27 Mayıs 1960 Darbesine İlişkin Meşruiyet Arayışları”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, c. 10, S.3, Ordu 2020, ss. 954-967.
• KUTLU, Aydoğan, Cumhuriyet Kavramı ve Türkiye’deki Evrimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Milliyet Gazetesi
• Meriç Gazetesi
• SARI, Çağhan: “27 Mayıs 1960 Darbesi’ni Meşrulaştırma Girişimleri: Okullarda Okutulan Propaganda Yayınları”, Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, Gürsoy Akça Özel Sayısı, 2020, ss. 208-224.
• T.C Resmî Gazete
• TUNA, Işıl: Türkiye’de İktidar-Muhalefet İlişkileri, Libra Kitap, İstanbul 2018.
• TUNA, Işıl: “Bir Demokratikleşme Belgesi Olarak Verilişinin 70. Yılında Dörtlü Takrir”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 15, İzmir 2015, ss. 203-219.
• TUNA, Işıl: Yassıada’da Yargılanan Demokrat Parti Kadın Milletvekilleri, Libra Kitap, İstanbul 2017.
• TUNA, Işıl: “27 Mayıs’ın Gölgesinde Demokrasiye Dönüş: 15 Ekim 1961 Genel Seçimleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, c. 20, Bahar 2020, ss. 227-251.
• TUNA, Işıl: “27 Mayıs Darbesi’nin Edirne’deki Yansımaları ve DP Edirne Milletvekillerinin İfadeleri”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Y.2017, c. 16, S.32, İstanbul 2017, ss. 65-85
• YÜKSEL, Erol Yüksel: “27 Mayıs Askeri Müdahalesinin Meşruiyeti ve Meşruluk Kazandırma Politikaları üzerine Bir Değerlendirme”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, S. 56, Ocak 2021, ss. 99-111.
• ZÜRCHER, Erik Jan: Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, Ankara 2002.