Afetlerde Kullanılacak İnsansız Hava Aracının Belirlenmesi: Deprem Afeti İçin Bir Uygulama

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 225 - 236

Habibe Sever , Beyza Nur Aksungur , Emel Güven , Tamer Eren

https://doi.org/10.46464/tdad.1625172

Abstract

İnsansız hava araçları (İHA), afet yönetiminde hızlı ve etkili müdahale için kritik bir rol oynar. Afet bölgelerine süratle ulaşabilme, geniş alanları gözetleyebilme ve kaynakları verimli bir şekilde planlama gibi avantajlarıyla öne çıkar. Bu çalışma, afet yönetiminde en uygun İHA’nın belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda, taşıma kapasitesi, uçuş süresi, görüntüleme kabiliyeti ve manevra yeteneği gibi kriterler değerlendirilmiştir. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve Pisagor Bulanık TOPSIS yöntemleri kullanılarak yapılan analizler sonucunda, 1-9 ölçeğinde puanlanan kriterlere göre DJI Mavic 3T en uygun alternatif olarak belirlenmiştir. Görüntüleme ve algılama yetenekleri, en önemli faktörler olarak öne çıkmıştır. Bu çalışma, İHA’ların afet yönetiminde hızlı müdahale ve operasyonel verimlilik sağladığını ortaya koyarak, gelecekteki stratejik planlamalara katkı sunmayı hedeflemektedir.

Keywords

İHA, Deprem, AHP, Pisagor Bulanık TOPSIS

Determination of Unmanned Aerial Vehicle to be Used in Disasters: An Application for Earthquake Disaster

Abstract

Unmanned aerial vehicles (UAVs) play a critical role in disaster management for fast and effective response. It stands out with its advantages such as rapid access to disaster areas, surveillance of large areas and efficient planning of resources. This study aims to determine the most suitable UAV for disaster management. In this context, criteria such as carrying capacity, flight time, imaging capability and manoeuvrability were evaluated. As a result of the analyses conducted using Analytical Hierarchy Process (AHP) and Pythagorean Fuzzy TOPSIS methods, DJI Mavic 3T was determined as the most suitable alternative according to the criteria scored on a scale of 1-9. Imaging and sensing capabilities have emerged as the most important factors. This study aims to contribute to future strategic planning by demonstrating that UAVs provide rapid response and operational efficiency in disaster management.

Keywords

UAV, Earthquake, AHP, Pythagorean Fuzzy TOPSIS

References

• Akpınar M.E., 2021. Unmanned Aerial Vehicle Selection Using Fuzzy Choquet Integral, Journal Of Aeronautics And Space Technologies, 14(2), 119-126.
• Akyel R., 2007., Afet yönetim sistemi: Türk afet yönetiminde karşılaşılan sorunların tespit ve çözümüne ilişkin bir araştırma, Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 210 s.
• Altundaş A., Kurtay K.G., Erol S., 2022. Sınır Güvenliği ve Müdahale Görevi Yapan İHA’ların ÇKKV Yöntemleri ile Değerlendirilmesi, Savunma Bilimleri Dergisi, 2(42),155-185.
• Arslan N., Kılıç Delice E., 2020. Kemıra-M Yöntemi ile Kişisel Kullanıcılar İçin Dron Seçimi: Bir Uygulama, Endüstri Mühendisliği, 31(2), 159-179.
• Arslan T., Yıldırım S., 2019. Pisagor bulanık mantık ve çok kriterli karar verme uygulamaları, Akademik Araştırmalar Dergisi, 25(2), 87-102.
• Atay Mühendislik, 2025a. DJI Mavic 3T, Atay Mühendislik-ATAY, Erişim adresi: https://ataymuhendislik.com/urun/dji-mavic-3t/
• Atay Mühendislik, 2025b. Quantum Systems Trinity F90+, Atay Mühendislik-ATAY, Erişim adresi: https://ataymuhendislik.com/urun/quantum-systems-trinity-f90/.
• Atay Mühendislik, 2025c. Quantum Systems Trinity F90+ Teknik Özellikler, Atay Mühendislik-ATAY, Erişim adresi: https://ataymuhendislik.com/yardim/trinity-f90-teknik-ozellikler/
• Baykar, 2025. Bayraktar TB2, Baykar Savunma, Erişim adresi: https://baykartech.com/tr/uav/bayraktar-tb2/.
• Berie H.T., Burud I., 2018. Application Of Unmanned Aerial Vehicles In Earth Resources Monitoring: Focus On Evaluating Potentials For Forest Monitoring In Ethiopia, European Journal Of Remote Sensing, 51(1), 326-335.
• Chen S.J., 2000. Fuzzy multiple attribute decision making: Methods and applications, Springer, 536 s.
• Danışan T., Özcan E., Eren T., 2022. Personnel Selection With Multi-Criteria Decision-Making Methods İn The Ready-To-Wear Sector, Tehnički vjesnik, 29(4), 1339-1347.
• Demir M., 2020. Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Bulanık Mantık Yaklaşımları: TOPSIS ve VIKOR karşılaştırması, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 45-63.
• DJI Store Türkiye, 2025. DJI Mavic, DJI Store I Türkiye, Erişim adresi: https://www.djistoreturkiye.com/.
• Dozic S., Kalic M., 2014. An AHP Approach To Aircraft Selection Process, Transportation Research Procedia, 3, 165-174.
• Edemen M., Bircan O., Okkay M., Yoldaş H., Tuğrul R., Necimoğlu Güzel M., Aslan A., 2023. Deprem nedir? Nasıl oluşur? Türkiye’de Oluşmuş Depremler Ve Etkileri Nelerdir? Depremlere Karşı Alınabilecek Tedbirler Hususunda Öneriler, Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Dergisi, 10(93), 719-734.
• Eren T., Akdaş E., 2023. Afet ve Acil Durum Yönetiminde Psikososyal Destek Ekiplerinin Çizelgelenmesi: Bingöl Örneği, Disaster Science and Engineering, 9(1), 23-33.
• Eren T., Arslan B.E., Güven E., 2023. Afet Durumunda Arama Kurtarma Malzemelerinin Sevkiyatı İçin İnsansız Hava Araçlarının Seçimi, Dirençlilik Dergisi, 7(2), 293-303.
• Fırat S., Dabak R., 2023. Afetlerde Yardım Malzemeleri Ulaştırmasında İnsansız Hava Aracı Kullanımı, Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7, 35-58.
• Galindo G., Batta R., 2013. Prepositioning of supplies in preparation for a hurricane under potential destruction of prepositioned supplies, Socio-Economic Planning Sciences, 47(1), 20-37.
• Göktürk Çetinkaya S., Koç M., 2023. Türkiye’nin İnsansız Hava Araçları Serüveni, Anadolu Strateji Dergisi, 5(1), 1-27.
• Hamurcu M., Eren T., 2021. Selection And Ranking Of The Most Suitable Drones For Sustainable Traffic Manage-ment Using Multi-Criteria Analysis Approach, 1-25.
• Hwang C.L., Yoon K., 1981. Multiple Attributes Decision Making Methods and Applications’, Springer, Berlin Heidelberg.
• Kadıoğlu M., 2008. Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, 353 s.
• Kara M., Yumuşak R., Eren T., 2022. Acil Yardım Müdahalesi Yapan Birimler İçin Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Kargo Drone Seçimi, Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 4(2), 38-45.
• Kara M., Yumuşak R., Eren T., 2023. Anız Yangınlarına Müdahale İçin İtfaiye Drone Seçimi: Giresun Örneği, Havacılık Araştırmaları Dergisi, 5(1).
• Keleş N., 2022. Armed unmanned aerial vehicle selection. Available at SSRN 4113879.
• Kılıç A., Güneş S., 2021. Pisagor Bulanık Kümelerle Karar Verme: Yeni Bir TOPSIS Yöntemi, İstatistik ve Karar Dergisi, 19(3), 112-130.
• Luo C., Miao W., Ullah H., McClean S., Parr G., Min G., 2019. Unmanned Aerial Vehicles for Disaster Management, Geological Disaster Monitoring Based on Sensor Networks, 83-107.
• Mukherjee A., Chakraborty S., Azar A.T., Bhattacharyay S.K., Chatterjee B., Dey N., 2014. Unmanned aerial system for post disaster identification, International Conference on Circuits, Communication, Control and Computing (I4C), 21-22 November, Bangalore, India, 247-252.
• Müller T., Schmidt K., 2022. Quantum Systems Trinity F90+: Sabit kanatlı VTOL İHA’ların yükselişi, Avrupa Havacılık Çalışmaları.
• Öztürk B., 2022. Bulanık Mantık Temelli TOPSIS Yöntemleri: Bir Karşılaştırmalı Analiz, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 33(4), 98-115.
• Rana K., Praharaj S., Nanda T., 2016. Unmanned Aerial Vehicles (UAVs): An Emerging Technology for Logistics, International Journal of Business and Management Invention, 5(5), 86-92.
• Restas A., 2015. Drone Applications For Supporting Disaster Management, World Journal of Engineering and Technology, 3(3), 316-321.
• Saaty T.L., 1980. The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation, McGraw-Hill.
• Saaty T.L., 1986. Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process, Management Science, 32(7), 841-855.
• Saraçyakupoğlu T., Delibaş H.D., Özçelik A.D., 2021. Bir İnsansız Hava Aracının İtki ve Manevra Hareketlerinde Gövde İçi Basınçlı Hava Kullanımı, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (24), 81-86.
• Sever H., Aksungur B.N., Güven E., Eren T., 2024. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Afetlerde İnsansız Hava Araçlarının Değerlendirmesi, Emergency Aid and Disaster Science, 4(1), 15-22.
• Smith K., Petley D.N., 2009. Environmental hazards: Assessing risk and reducing disasters, Routledge.
• Taş M., Yıldırım E., Demir O., 2017. AHP Yöntemi ile Karar Verme Süreçleri: Bir Uygulama Örneği, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(2), 67-85.
• Tekinay O.N., Bozoğlu Batı G., 2022. Askeri Alanlarda Kullanılmak Üzere İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemleri Seçiminde TOPSIS ve Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanılması, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 44(1), 78-103.
• Thiels C.A., Aho J.M., Zietlow S.P., Jenkins D.H., 2015. Use Of Unmanned Aerial Vehicles For Medical Product Transport, Air Medical Journal, 34(2), 104-108.
• TUSAŞ, 2025a. Anka-S Projesi, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii TUSAŞ, Erişim adresi: https://www.tusas.com/medya-merkezi/haberler/anka-s-projesi.
• TUSAŞ, 2025b. Operatif/ Stratejik İHA Sistemleri, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii TUSAŞ, Erişim adresi: https://www.tusas.com/urunler/iha/operatif-stratejik-iha-sistemleri/anka.
• Yazıcı E., Alakaş H.M., Eren T., 2023. Prioritizing of sectors for establishing a sustainable industrial symbiosis network with Pythagorean fuzzy AHP-Pythagorean fuzzy TOPSIS method: a case of industrial park in Ankara, Environmental Science and Pollution Research, 30(31), 77875–77889.
• Yılmaz H., Demir O., 2023. Modern Savaşta İnsansız Hava Araçlarının Rolü: Bayraktar TB2 Örneği, Savunma Teknolojileri Dergisi, 12(3), 45-60.
• Zhang W., Liu H., 2023. DJI Mavic 3T: Kompakt ve Yüksek Çözünürlüklü Drone Teknolojisi, Teknoloji ve İnovasyon Dergisi.