Kırılganlıktan Dayanıklılığa: Tasarım Stüdyosu Yaklaşımıyla Deprem Parkları

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 346 - 363, 30.08.2025

Esra Bayazıt

https://doi.org/10.46464/tdad.1664066

Abstract

Bu çalışma, deprem sonrası kentsel dayanıklılığın artırılması amacıyla tasarlanan deprem parklarının, çok işlevli ve dönüşebilir mekânsal sistemler olarak nasıl planlanabileceğini araştırmaktadır. Araştırma alanı olarak Türkiye’nin aktif fay hattı üzerinde yer alan Siirt kenti seçilmiş ve Siirt Millet Bahçesi örnek çalışma alanında; Siirt Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü öğrencileri tarafından geliştirilen beş özgün proje “Dönüşüm, Yaşam Felsefesi, Güven Park, Nova ve Hakka Doğum” çalışma kapsamında analiz edilmiştir. Projeler hem deprem öncesi gündelik kullanımları hem de deprem sonrası barınma, toplanma ve iyileşme süreçlerine uygun olarak kurgulanmıştır. Araştırma süreci, literatür taraması, saha analizleri, konsept geliştirme ve fonksiyonel çözümlemeleri içeren çok aşamalı bir metodolojik yaklaşım izleyerek yürütülmüştür. Her proje, belirli kavramsal çerçeveler doğrultusunda çift işlevli kullanım senaryolarına göre tasarlanmıştır. Bulgular, deprem sonrası kamusal açık alanların fiziksel güvenliğin ötesinde psikolojik iyileşme, toplumsal dayanışma ve kültürel hafızanın desteklenmesinde önemli bir rol üstlenebileceğini göstermektedir. Bu projeler, gelecekteki deprem parkı projeleri için önemli bir rehber niteliği taşımaktadır. Çalışma, disiplinlerarası yaklaşımıyla yalnızca peyzaj mimarlığı literatürüne değil, aynı zamanda afet yönetimi ve kent planlama alanlarına da katkı sunmaktadır. Ayrıca, yerel bağlama dayalı, uygulanabilir tasarım önerileriyle karar vericilere ve yerel yönetimlere yol gösterici nitelikte öneriler geliştirmektedir.

Keywords

Afet yönetimi , Deprem bilinci , Deprem parkı , Kentsel dayanıklılık , Peyzaj Mimarlığı

From Fragility to Resilience: Earthquake Parks with Design Studio Approach

Abstract

This study investigates how earthquake parks, designed to increase urban resilience after earthquakes, can be planned as multifunctional and transformable spatial systems. The city of Siirt, located on active fault lines in Türkiye, was selected as the research area, and Siirt Millet Park was evaluated as the case study area. In this area, five original projects developed by students from the Landscape Architecture Department of Siirt University, each named after a design concept, were analysed in detail: “Dönüşüm”, “Yaşam Felsefesi”, “Güven Park”, “Nova” and “Hakka Doğum.” The projects were designed for both pre-earthquake daily use and post-earthquake sheltering, gathering, and recovery processes. The research process followed a multi-stage methodological approach, including a literature review, field analyses, concept development, and functional analysis. Each project. was designed according to dual-function use scenarios in line with specific conceptual frameworks. The findings indicate that post-earthquake public open spaces can play a crucial role in promoting psychological recovery, social solidarity, and cultural memory, in addition to ensuring physical safety. These projects serve as an essential guide for future earthquake park projects. With its interdisciplinary approach, the study makes significant contributions not only to the landscape architecture literature but also to the fields of disaster management and urban planning. Additionally, it offers guidance to decision-makers and local governments, providing applicable design recommendations tailored to the local context.

Keywords

Disaster management , Earthquake awareness , Earthquake park , Urban resilience , Landscape architecture

References

• Alawi M., Chu D., 2024. New approach to integrating disaster resilience into public open space planning and design, Journal of Infrastructure, Policy and Development, 8(9), 5222, https://doi.org/10.24294/jipd.v8i9.5222.
• Allan P., Bryant M., 2010. The critical role of open space in earthquake recovery: a case study, In EN: proceedings of the 2010 NZSEE conference (2010, Nueva Zelandia) (pp. 1-10).
• Allan P., Bryant M., 2011. Resilience as a framework for urbanism and recovery, Journal of Landscape Architecture, 6(2), 34-45.
• Allan P., Bryant M., Wirsching C., Garcia D., Rodriguez M.T., 2013. The influence of urban morphology on the resilience of cities following an earthquake, Journal of Urban Design, 18(2), 242-262.
• Altunkasa M.F., Berberoğlu S., Uslu C., 2011. Sosyal Donatı Alanlarının Kentsel Yaşam Niteliği Yönünden Değerlendirilmesi: Kültürel Mekanlar, Açık Alanlar ve Yeşil Alanlar Açısından Adana Kenti İçin Bir Model Önerisi, TUBİTAK Proje, 109Y153, 265 s.
• Ayres H.M., 2011. Disaster by design: The role of landscape architects in the Canterbury earthquake recovery, Lincoln University.
• Baskın A., 2022. Deprem parkı için uygun kriterlere göre yer seçiminin Van kenti ölçeğinde irdelenmesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Van, 150 s.
• Bayazıt Solak E., 2022. Kentsel Donatı Alanlarının Kentsel Yaşam Niteliğine Katkısının Belirlenmesi: Kahramanmaraş Kenti Örneği, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana, 287 s.
• Boucher A., Gaver W., 2024. Designing with Data: An Annotated Portfolio. ACM Transactions on Computer-Human Interaction, 31, 1-25, https://doi.org/10.1145/3685272.
• Caymaz G.F.Y., Komar H., 2021. Analysis of earthquake park design criteria: cases in Ataşehir and Topkapı Parks, Istanbu,. Rigas Tehniskas Universitates Zinatniskie Raksti, 17(1), 88-102, https://doi.org/10.2478/aup-2021-0009.
• Coburn A., Spence R., 2002. Earthquake protection, John Wiley & Sons.
• Çavuş G., 2013. Deprem Bölgelerindeki Açık-Yeşil Alan Sistemi İlke ve Standartlarının Bolu İli Örneğinde İrdelenmesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 314 s.
• Demir Erbil D., Hazer O., Akçam E., Akkoyun S., 2024. Examination of the individual's strategies to cope with earthquake stress: The Case of Kahramanmaraş Earthquakes, Turk Deprem Arastirma Dergisi, 6(2), 434-451, https://doi.org/10.46464/tdad.1472770.
• Fischer O., 2020. Design Research Methods--Applied Theory and Studio, 2020 Schools of Thought Conference Proceedings, https://doi.org/10.15763/11244/335061.
• Giles-Corti B., Broomhall M.H., Knuiman M., Collins C., Douglas K., Ng Kevin, Lange A., Donovan R.J., 2005. Increasing walking: how important is distance to, attractiveness, and size of public open space?, American journal of preventive medicine, 28(2), 169-176, https://doi.org/10.1016/j.amepre.2004.10.018.
• Groenewegen P.P., Van den Berg A.E., De Vries S., Verheij R.A., 2006. Vitamin G: effects of green space on health, well-being, and social safety, BMC Public Health, 6, 1-9.
• Guo H.F., Ge J., Yue M., Zhou X., Jin W., 2010. Landscape design method for a green community based on green building design theory, Journal of Zhejiang University-Science A, 11, 691-700, https://doi.org/10.1631/jzus.A1000241.
• Gülgün B., Yazici K., Dursun S., Tahta B.T., 2016. Earthquake park design and some examples from the world and Turkey, Journal of International Environmental Application and Science, 11(2), 159-165.
• Hettithanthri U., Munasinghe H., Hansen P., 2022. Exploring the architectural design process assisted in conventional design studio: a systematic literature review, International Journal of Technology and Design Education, 33, 1835-1859, https://doi.org/10.1007/s10798-022-09792-9.
• İSMEP, 2013. Afete dirençli şehir planlama ve yapılaşma, İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi, İstanbul Valiliği İstanbul Proje koordinasyon Birimi (İPKB). Güvenli Yaşam Dergisi, 4(2), 47-60.
• Jayakody R.R.J.C., Amaratunga D., Haigh R., 2018. Plan and design public open spaces incorporating disaster management strategies with sustainable development strategies: a literature synthesis, In MATEC web of conferences (Vol. 229, p. 04001). EDP Sciences, https://doi.org/10.1051/matecconf/201822904001.
• JICA, 2004. Türkiye’de Doğal Afetler Konulu Ülke Strateji Raporu, Japan International Cooperation Agency (JICA), Ankara.
• Jim C.Y., 2004. Green-space preservation and allocation for sustainable greening of compact cities, Cities, 21(4), 311-320, https://doi.org/10.1016/j.cities.2004.04.004.
• Kahyaoğlu B., 2016.Tekirdağ Kentinde Doğal Afet ve Eğitim Parkı Planlanması Üzerine Bir Çalışma, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 98 s.
• Kalkan M., Ozcetin Z., Doğan M.C., Ay M., 2024. Investigation of the Adequantness of Emergency Assembly Areas After the 6 February 2023 Earthquakes: The Case Study of Malatya Province, Turk Deprem Arastirma Dergisi, 6(1), 46-59, https://doi.org/10.46464/tdad.1390770.
• KRDAE, 2023. Depremle İlgili teknik Bilgiler, Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, İstanbul Erişim adresi: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/depremnedir/index.htm.
• Kang E., Park E., Lee K., 2023. The Impact of Research and Representation of Site Analysis for Creative Design Approach in Architectural Design Studio, Thinking Skills and Creativity, https://doi.org/10.1016/j.tsc.2023.101271.
• Koçan N., Sürün S., 2020. 1. Derece deprem kuşağında yer alan Balıkesir-Burhaniye kenti için deprem parkı önerisi, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(1), 14-31, https://doi.org/10.17100/nevbiltek.681336.
• Komar H., 2021. Deprem parkları tasarım kriterlerinin araştırılması: Ataşehir ve Topkapı deprem parkları örnekleri, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 136 s.
• Kurt Konakoğlu S.S., Çelik K.T., 2021. Afet ve acil durum toplanma alanı olarak belirlenen parkların deprem parkı olabilirliklerinin amasya kenti örneğinde değerlendirilmesi, International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587- 1587) 7(81), 1740-1755.
• Meral A., Kayalı R., Kabay Y., Avcı Y.E., 2023. Bingöl kenti açık yeşil alanlarının doğal afetlere hazırlık durumları ve leke senaryoları, Bozok Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2(1), 58-72, https://doi.org/10.59128/bojans.1312201.
• Mikaeili M., 2024. The Importance of green public open spaces in earthquake disaster management (In: Earthquake Resistant Cities and Disaster Management. 2024, Editors.: Karadağ, A.A. & Ertaş Beşir Ş., Chapter: 3, 64-83.), ISBN: 978-625-367-633-9, Iksad Publications.
• Munasinghe H., 2024. Dexterity in research and writing: interpreting design studio as a research space, Journal of Research in Architecture & Planning, https://doi.org/10.53700/jrap3422024_1.
• Onay B., Şahin C.K., Sava B., 2023. Kentsel açık-yeşil alanların dönüşümlü kullanımı: deprem parkları, (In Conference Book ACADEMY 1st International Conference on Earthquake Studies) 389-400, İstanbul.
• Öztürk F., Kaya G.K., 2020. Afet sonrası toplanma alanlarının Promethee metodu ile değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1239-1252, https://doi:10.17482/uumfd.697097.
• Sarıçam S., 2019. Kentsel açık-yeşil alanların afet sonrası işlevleri, GSI Journal Serie B: Advancements in Business and Economics, 1(2), 1-15, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/674957.
• Schimpf C., Goldstein M.H., 2022. Large data for design research: An educational technology framework for studying design activity using a big data approach. Front. Manuf. Technol, 2(971410), https://10.3389/fmtec.2022.971410.
• Shrestha S.R., Sliuzas R., Kuffer M., 2018. Open spaces and risk perception in post-earthquake Kathmandu city, Applied Geography, 93, 81-91, https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2018.02.016.
• Şahan Ş., Rahimbayli S., Kuş Şahin C., Onay B., Akoğlu M., 2024. Revitalization of the port areas with sailing sports: a design studio practice, Online Journal of Art & Design, 12(4), https://adjournal.net/articles/124/1249.pdf.
• Taşcıoğlu S., 2023. An examination of the possibilities of green space utilisation after the earthquake in the Kilis urban protected area, Journal of Architectural Sciences and Applications, 8 (Special Issue), 394-416, https://doi.org/10.30785/mbud.1306455.
• Uyar H.E., Töre E., 2023. Deprem sonrası ilk durak: İstanbul’da toplanma alanlarına dair bir inceleme, Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 226-242, https://doi.org/10.35341/afet.1119551.
• Wei Y., Jin L., Xu M., Pan S., Xu Y., Zhang Y., 2020. Instructions for planning emergency shelters and open spaces in China: Lessons from global experiences and expertise, International Journal of Disaster Risk Reduction, 51, 101813, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101813.
• Xue F., Gou Z., Lau S., 2017. The green open space development model and associated use behaviors in dense urban settings: Lessons from Hong Kong and Singapore, Urban Design International, 22, 287-302, https://doi.org/10.1057/s41289-017-0049-5.
• Yıldız N.E., Demirkan G.Ç., 2023. The role of landscape planning in creating disaster-resilient cities, Architecture, Planning and Design, 59. Ya