Alphabet in Turkestan geography in 20th century is a notion which
was directed by political authority, presented and transformed with modernization
and improvement ideals, yet utilized as a significant means of
cultural assimilation system. In context with the invasion of USSR of the
lands on which Turkic people are living and the policies imposed on there
afterwards, Uyghur Turks who live in East Turkestan as a considerable
population has shared generally the same fate with other Turkish kins in
terms of alphabet policy. On the other hand the alphabet used by Uyghur
Turks in East Turkestan depended on the political and social conditions of
China, the country which they are bound to.
In the 20th century, Uyghurs used Arab, Cyrillic and Latin alphabets.
The politicies adopted by the States governing Uyghur people forced Uyghurs
to use different alphabets and frequently change alphabets for Modern
Uyghur Turkish at the same time. Currently East Turkestan Uyghurs
use Latin alphabet unofficially besides Uyghur-Arab alphabet. Kazakhstan
Uyghurs and Kyrgyzstan Uyghurs both use Uyghur-Arab alphabets
unofficially besides Uyghur-Cyrillic alphabet. And Uyghurs in Turkey
make publications using Uyghur-Arab alphabet.
Our study focuses on the alphabets that have been used by Uyghurs
from the beginning of the 20th century to the present. The purpose of our
study is to reveal the alphabet matter of Uyghurs since the 20th century
and to examine the reasons of change of alphabet. Furthermore the study
draws attention to the matter of alphabet, which is one of the unsolved
problems at present. Qualitative research method has been used in the
study. Secondary sources have been used for the information unavailable
due to the cencorship on the sources in East Turkestan.
20. yüzyılda Türkistan coğrafyasında alfabe; siyasal otorite
tarafından yön verilmiş, modernleşme ve ilerleme söylemleriyle
sunulmuş, değiştirilmiş ancak kültürel asimilasyon sisteminin önemli bir
aracı olarak kullanılmış bir olgudur. Batı Türkistan’da varlığını sürdüren
ve hatırı sayılır nüfusa sahip olan Uygur Türkleri, SSCB’nin istila ettiği
Türk halklarına uyguladığı alfabe politikası ve sonuçları bağlamında,
genel olarak diğer Türk kökenli soydaşlarıyla aynı kaderi paylaşmışlardır.
Doğu Türkistan’daki Uygur Türkleri ise bağlı bulunduğu ülke olan Çin’in
siyasi ve sosyal koşulları çerçevesinde alfabe kullanmıştır.
20. yüzyılda Uygur Türkleri Uygur-Arap, Uygur-Kiril ve Uygur-
Latin alfabesi kullanmıştır. Uygur Türklerinin Çağdaş Uygur Türkçesi
için, aynı zaman diliminde farklı alfabeler kullanmasında ve sıklıkla
alfabe değiştirmesinde, Uygur Türklerini idare eden devletlerin izlediği
politikalar etkili olmuştur. Günümüzde Doğu Türkistan’daki Uygur
Türkleri Uygur-Arap alfabesinin yanı sıra gayriresmî olarak Uygur-
Latin alfabesini de kullanmaktadır. Batı Türkistan’daki Uygur Türkleri,
Uygur-Kiril alfabesi ile beraber gayriresmî olarak Uygur-Arap alfabesi
kullanmaktadır. Türkiye başta olmak üzere Müslüman coğrafyasında ve
Batı’da yaşayan Uygur Türklerinin ise yaygın olarak Uygur-Arap alfabesi
kullanırken Uygur-Latin alfabesini de kullandığı bilinmektedir.
Bu çalışmanın amacı, 20. yüzyılın başından günümüze kadar olan
süreçte Uygur Türklerinin kullandığı alfabeleri nitel araştırma yöntemiyle
irdeleyerek, sıklıkla alfabe değiştir(t)menin sürecini ve nedenlerini
ortaya koymaktır. Ayrıca Uygur Türklerinin günümüzde çözüm bekleyen
sorunlarından biri olan alfabe meselesine dikkat çekmektir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Language Studies |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | March 19, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Issue: 51 |