Rusya Müslümanları Üzerine Bir Amerikan Araştırması

Year 2025, Issue: 59, 153 - 172, 28.03.2025

Serge Zenkovsky Translator: Ecem Arlı

https://doi.org/10.24155/tdk.2025.251

Abstract

Rusya Müslümanlarının çağdaş tarihleri, yerlisi bulundukları bölgelerde yönetimlerin uyguladığı politikalara karşı edindikleri tutumlar, Komünizme yaklaşımları gibi konular Rus Devrimi’nin ardından Amerikan araştırmacılarının daha fazla ilgisini çekmeye başlamış ve 1950’lerin ardından bu alanda yapılan Amerikan çalışmaları farklı bir merhaleye girmiştir. Bu makalede Serge. A. Zenkovsky; Eugene Schuyler’in Orta Asya topraklarındaki gözlemlerinden hareketle Rusya’nın Müslüman bölgesi hakkında oluşturduğu raporu Turkistan’dan başlayarak sırasıyla Richard
Pipes’ın Sovyetler Birliği’ndeki Türk halklarının rejimle arasındaki ilişkiyi irdelediği Formation of the Soviet Union, Firuz Kâzımzâde’nin Kafkasya halkının ülkülerinden ve özerk bir devlet kurma arzusundan bahsettiği The Struggle for Transcaucasia, Richard Frye’ın erken dönem Orta Asya tarihini ele aldığı History of Bukhara, Edward Sokol’a ait 1916’da Orta Asya’da meydana gelen olaylara ve yerlilerle yönetim arasındaki anlaşmazlığa görece objektif ve tam bir açıklama getirmesi sebebiyle bir ilk olma özelliği taşıyan The Revolt of 1916 in Russian Central Asia, Charles W. Hostler’ın Türk hükümdarları üzerinden Türk milliyetçiliğinin kökenini yorumladığı ve Türk halkları hakkında istatistiksel verilere yer verdiği Turkism and the Soviets, Alexander G. Park’ın Türkistan’ın Sovyetleştirilmesi hakkında rejimin günlük işleyişine değinerek rejim destekçilerini kategorize ettiği ve kamu kadrolarına tayin edilerek yükselen Müslümanlara değinmesi açısından da önem arz eden Bolshevism in Turkestan, Thomas G. Winner’ın Kazak entelektüellerinden örnekler vererek Kazakların İslâm’a yaklaşımından söz eden The Oral Art and Literature
of the Kazakhs of Russian Central Asia ve Ivar Spector’un Sovyetler ile Orta Doğu halklarının diplomatik ilişkileriyle alakalı bulgulara yer verdiği The Soviet Union and Muslim World eserlerine değinerek onları hem benzerlerinden üstün hem de yetersiz ve hatalı kısımlarıyla beraber incelemiştir.

Keywords

Rusya Müslümanları, Amerikan araştırmaları, Orta Asya, Türkler, Sovyetleştirme

Ethical Statement

Etik Komite Onayı: Araştırmada etik kurul iznine gere yoktur. Mali Destek: Araştırma için herhangi bir mali destek alınmadı. Çıkar Çatışması: Yazar, çıkar çatışması olmadığını beyan eder. Ethical Committee Approval: Ethical committee approval is not required for this research. Funding: This research received no external funding. Conflicts of Interest: The author declares no conflicts of interest in this study.

American Research on Russia’s Moslems

Abstract

The contemporary histories of Russia’s Moslems and their attitudes towards the policies implemented by the local regimes in their respective regions started to attract more interest from American researchers after the Russian Revolution and studies conducted by American scholars in this field entered a new phase after the 1950s. In this article, Serge A. Zenkovsky examines various works on the Moslem regions of the Russia from different authors with highlighting their strengths as well as their shortcomings and errors. He starts with Eugene Schuyler’s Turkistan report on the Moslem regions in Central Asia then moves on to Richard Pipes’ analysis of the relations between the Soviet regime and Turkic peoples in Formation of the Soviet Union, Firuz Kazemzadeh’s discussion on aspirations of the Caucasians and their desire to establish an autonomous state in The Struggle for Transcaucasia, Richard Frye’s history of early Central Asia in History of Bukhara, Edward Sokol’s groundbreaking work The Revolt of 1916 in Russian Central Asia which provides a relatively objective and complete explanation of the events in Central Asia in 1916, Charles W. Hostler’s Turkism and the Soviets which provides statistical data on Turkic peoples, Alexander G. Park’s Bolshevism in Turkestan which discusses the Sovietization of Turkestan, Thomas G. Winner’s The Oral Art and Literature of the Kazakhs of Russian Central Asia which discusses the Kazakhs’ approach to Islam and lastly he examines Ivar Spector’s The Soviet Union and Muslim World which confers findings on diplomatic relations between the U.S.S.R. and Middle Eastern peoples.

Keywords

Russia’s Moslems, American researchs, Central Asia, Turks, Sovietization