Akhisar’da Sofralık Zeytin İhracatındaki Değişimlerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 76 - 84, 28.06.2022

Kübra Çümen Renan Tunalıoğlu

Öz

Türkiye’de zeytin üretimi ağırlıklı olarak; Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde yapılmaktadır. Akhisar, Türkiye’nin 24 Ocak 1980 ekonomik istikrara kararları sonrasında tarım politikalarının değişmesiyle, üretim desenini tütünden sofralık zeytine dönüştüren sektörde iddialı bir ilçedir. Türkiye’nin sofralık siyah zeytin üretiminin %35’ini, yeşil zeytin üretiminin ise %80’nini üretmektedir. Akhisar’da üretilen dane zeytinin %65’i sofralığa işlenmekte ve firmaların %62’si de ihracat yapmaktadır. Bir başka ifadeyle, Akhisar ilçesi sofralık zeytin üretiminde, zeytin çeşitliliğinde, işlemesinde ve pazarlamasında Türkiye’de özel ve önemli bir role sahiptir. Türkiye’de tarıma dayalı tüm sektörlerde olduğu gibi sofralık zeytin sektöründe, özellikle de ihracata yönelik faaliyetlerde bazı değişimler mevcuttur. Bu araştırmada bu değişimlerin, Türkiye’de sofralık zeytin sektörünü temsil etme özelliğinden dolayı Akhisar özelinde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, ilçede sofralık zeytin işleyen ve ihracat yapan ve değişimi bizzat yaşayan 35 firma yöneticisi ile yarı yapılandırılmış soruları içeren mülâkatlar yapılmıştır. Mülakatlar sonunda, sofralık zeytin ihracatındaki değişimler; yenilikler (birincil kodu) altında, sürdürülebilirlik ve planlama (ikincil kodları) ile devamında kalite, bilinç, istihdam, butik üretim, kapasite artırımı, teknoloji, ihracatta hedefler başlıkları altında üçüncül kodlarla incelenmiştir. Böylece elde edilen veriler, “Tematik Analiz” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Sofralık zeytin firmalarının “Tematik Analiz” sonucunda, ihracattaki değişimde sürdürülebilir ve planlanabilir hedeflerde hemfikir oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akhisar, Sofralık zeytin, İhracat, Değişim

Investigation of Changes in Table Olive Exports in Akhisar

Öz

Olive production in Türkiye is mainly; It is carried out in the Aegean, Marmara, Mediterranean and Southeastern Anatolia Regions. Akhisar is an assertive district in production, which changed its production pattern from tobacco to table olives, with the change of agricultural policies after Türkiye's January 24, 1980 economic stability decisions. It produces 35% of Türkiye's black table olives and 80% of green olives. 65% of the grain olives produced in Akhisar are processed for table use and 62% of the companies export. In other words, Akhisar district is a special and important example in Türkiye in table olive production, olive diversity, processing and marketing. As in all sectors based on agriculture in Türkiye, there are some changes in the table olive sector, especially in export-oriented activities. In this research, these changes have been examined in the case of Akhisar, as it represents the table olive sector in Türkiye. For this reason, semi-structured interviews were conducted with the managers of 35 companies that process and export table olives in the district. At the end of the interviews, the changes in the export of table olives; Tertiary codes were obtained under innovations (primary code), sustainability and planning (secondary codes), and then under the headings of quality, awareness, employment, boutique production, capacity increase, technology, and export targets. The data thus obtained were evaluated with the "Thematic Analysis" method. As a result of the "Thematic Analysis" of table olive companies, it was determined that they agreed on sustainable and planable targets in the change in exports.

Anahtar Kelimeler

Akhisar, Table olives, Export, Change

Kaynakça

• Başsüllü, Ç. (2009). Akhisar yöresinde tütün üretimi, yöreye katkıları ve alternatif bitkiler. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, 19-21 Şubat 2009, Isparta.
• Bayramer, G. (2015). Türkiye’nin sofralık zeytin ve zeytinyağı ihracatındaki sorunların değerlendirilmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Aydın.
• Çarkçı, H., Çetinkaya, Ü., Tunalıoğlu, R. (2018). Sofralık zeytin ve zeytinyağında coğrafi işaretler, VI. Zeytin Öğrenci Kongresi, İzmir.
• Demir, C., Yılmaz, M. (2010). Stratejik planlama süreci ve örgütler açısından önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), 69-88.
• Emeksiz, F., Seçer, A. (2012). Doğu Akdeniz Bölgesinde Zeytin Ve Zeytinyağı Üretimi, Pazarlaması Ve Bölgede Zeytinciliği Geliştirme Olanakları, Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Guest, G., MacQueen, K.M. and Namey, E.E. (2012) Applied Thematic Analysis. Sage Publications, Inc., Thousand Oaks. http://www.sagepub.com/books/Book233379
• Güner B., Boyraz Z., Çitçi, M.D. (2010). Tütüncülükten zeytinciliğe geçiş: Akhisar Manisa Örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, 2 (1), 161-186.
• Güryıldız, H. (2021). Türkiye’de sofralık zeytinin üretiminin ekonomiye katkısı: Manisa-Akhisar örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Manisa.
• Harp F., Keçeli T. (2008). Sofralık zeytinde kaliteyi etkileyen faktörler, I. Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi, Balıkesir.
• Hayta, A. (2009). Sürdürülebilir tüketim davranışının kazanılmasında tüketici eğiliminin rolü, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 143-151.
• IOC (2021). International Olive Oil Council, https://www.internationaloliveoil.org/what-we-do, Erişim: 10.10.2021.
• İştip, B., Çoban, N., Tokuşoğlu, Ö. (2008). Sofralık zeytin, zeytinyağı ve zeytin bazlı ürünler sektöründe toplam kalite uygulamaları kapsamında pazarlama normları ve piyasa stratejileri. I. Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi, Balıkesir-Edremit.
• Kalof, L., Dan, E., Dietz, T. (2008). Essentials of Social Research. Typeset by BookEns. Bell and Bain Ltd, GlasgowM. First published. s, 235, New York.
• Kayalı, A.C., Tokmakoğlu, U., Sesli, M., Kayalı, N.T. (2008), Development potential of olive production establishments in Akhisar-Manisa-Turkey. Asian Journal of Scientific Research, 1(2), 103-112.
• Marshall, C., Rossman, G. B. (1995). Designing Qualitative Research (Second Edition). SAGE Publications. s,375. London.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özdoğan, D., Tunalıoğlu, R. (2017). Zeytinyağında kalite, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Zeytin Bilimi Dergisi, 7(1), 25-31.
• Özkaya, M.T., Tunalıoğlu; R., Özkaya, F.D., Ulaş, M., (2015). Zeytin üretiminde değişimler ve yeni arayışlar (630-644), TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, Ankara.
• Savran, K. M., Demirbaş, N. (2011). Türkiye’de sofralık zeytinde kalite sorunu ve öneriler, Uludağ Üniversitesi Ziraat Dergisi, 25(2), 89-99.
• Taş, E., Seven, Ü., Güçer, Ş. (2008). Zeytin işleme teknolojilerinde kalite beklentileri. I. Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi, Balıkesir.
• TB (2019). T.C. Ticaret Bakanlığı, 2018 yılı zeytin ve zeytinyağı raporu.
• Tekin, H. (2014). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101-116.
• TGK (2014). Türk Gıda Kodeksi, Sofralık Zeytin Tebliği, 23 Ağustos 2014, 2014/33.
• Ventura, K., Soyuer, H. (2016). İşletmelerde yenilik yönetimi ve araştırma geliştirme-pazarlama-üretim entegrasyonunda bilgiye dayalı yenilik yaklaşımı, Ege Akademik Bakış Dergisi, 16, 41-50.