MESLEK YÜKSEKOKULLARI BOYUTUNDA "ÇEVRE EĞİTİMİ" NİN ÇEVRECİ YAKLAŞIMLAR VE DAVRANIŞLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2008, Cilt: 6 Sayı: 4, 759 - 778, 01.12.2008

Gamze Yücel Işıldar

Öz

Bu çalışma ile Gazi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu ‘Çevre Sağlığı Programı’nda (2 yıllık önlisans)
eğitim gören öğrencilerin, eğitim süreci boyunca aldıkları ekosistemin işleyişi, doğal kaynakların rasyonel kullanımı,
çevre kirliliğinin önlenmesi, çevre mevzuatı gibi teorik dersler ve pratik uygulamaların çevrecilik anlayışları (çevreci
yaklaşımlar) ile çevreyi korumaya yönelik davranış kalıplarının geliştirilmesi üzerindeki etkilerinin incelenmesi
hedeflenmiştir. Bu amaçla, 3 bölümden oluşan bir anket formu hazırlanarak, okula yeni başlayan öğrencilere
uygulanmıştır. Aynı anket formu 2 yıllık eğitim sürecinin tamamlanmasını takiben mezuniyet durumundaki aynı
öğrencilere tekrar uygulanmıştır. Anketin ilk bölümünden elde edilen veriler, cinsiyetin çevreci yaklaşım ve davranışlar
üzerindeki etkilerini incelemek üzere değerlendirilmiştir. İkinci ve üçüncü bölümdeki sorular ise, sırasıyla öğrencilerin
çevreci yaklaşım ve davranışlarını ölçmek amacıyla hazırlanmış ve istatistiksel analizi yapılmıştır. Bu çalışmanın
sonucunda, ‘cinsiyet’in çevreci yaklaşım ve davranışlar üzerinde etkili bir değişken olmadığı ancak ‘çevre eğitimi’nin
çevreci yaklaşımların şekillenmesi ve netleşmesinde önemli bir faktör olduğu bulunmuştur. “Çevreci yaklaşımlar” da
öğrencilerin okula girdikleri ilk dönem ile mezuniyet dönemleri arasında anlamlı bir faklılık varken; “çevreci
davranışlar” için aynı anlamlı fark bulunamamıştır. Yani eğitim süreci “çevreci yaklaşımlar”ın oluşması ve
netleşmesinde anlamlı bir farklılık yaratırken, aynı farklılık “çevreci davranışlar” için geçerli değildir.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, çevreci yaklaşım, çevreci davranış, çevre sağlığı teknikerliği

EVALUATION OF THE EFFECTS OF “ENVIRONMENTAL EDUCATION” ON ENVIRONMENTAL APPROACHES AND BEHAVIORS OF VOCATIONAL SCHOOL STUDENTS

Öz

This study aims at measuring the effect of “environmental education” including mechanism of ecosystem, rational use
of natural resources, environmental pollution control and environmental legislation given to Gazi University, Vocational
School of Health Services, Environmental Health Program students (2-years program) on their “environmental
approaches” and “environmental behaviors”. Moreover, questionnaire was prepared and used for data collection. At
the first stage, students registered for the first semester were given the questionnaire. At the second stage, after 2 year-training
period, the same questionnaire was applied to the same students in the fourth semester. It was found that socio-demographic
characteristics such as gender did not have statistically significant difference at the students’
environmental approaches and behaviors. The data support the theoretical assumption that “environmental education”
is an important tool to increase the environmental awareness and to settle environmental approaches. Although there is
a positive relationship between first and fourth semester students’ approaches, environmental education does not affect
“environmental behaviors” and there is not statistically significant relation between these two groups of students’
environmental behavior.

Anahtar Kelimeler

Environmental education, environmental attitudes, environmental behavior, environmental health technicians

Kaynakça

• Altın, M., Bacanlı, H. ve Yıldız, K. (2002). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik yaklaşımları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresinde sunulmuş Bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Arcury, T. A. (1990). Environmental attitude and environmental knowledge. Human Organization, 49, 300-304.
• Baymur, F. (1994). Genel Psikoloji. İstanbul: Anka Basım.
• Commoner, B. Making peace with the planet. http://www.geocities.com/RainForest /3621/COMMONR1.HTM[Available: October, 1998].
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2006). Türkiye Çevre Atlası. http://www.cedgm.gov.tr/cevreatlasi.htm.
• DPT (2000). VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2001-2005. Çevre Özel İhtisas Komisyonu Raporu. http://plan8.dpt.gov.tr/cevre/calisma.html.
• Dunlap, R. E. ve Van Liere, K. D. (1978). The “New environmental paradigm”: A proposed instrument and preliminary results. Journal of Environmental Education, 9, 10-19.
• Dunlap, R. E. ve Van Liere, K. D.(1984), Commitment to the dominant social paradigm and concern for environmental quality. Social Science Quarterly, 65, 1013-1028.
• Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G. ve Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56, 425-442.
• Furman, A. (1998). A note on environmental concern in a developing country. Results from an İstanbul survey. Environment & Behavior, 30, 520-534.
• Hungerford, H. R. ve Volk, T. L. (1990), Changing learner behavior through environmental education. Journal of Environmental Education, 21, 8-21.
• Ignatow, G. (2005). Economic dependency and environmental attitudes in Turkey. Environmental Politics
• Kiziroğlu, İ. (2001). Ekolojik potpuri. Ankara: Takav Matbaacılık Yayıncılık A.Ş.
• Loges, W. E. ve Kidder, R. M. (2000). Reaching out: Broadening college-student constituencies for environmental protection. Camden, ME: The Institute for Global Ethics.
• Maloney, M. P. ve Ward, M. P. (1973). Ecology: Let’s hear from the people. An objective scale for the measurement of ecological attitudes and knowledge. American Psychologist, 28, 583-586.
• Marin, M. ve Yıldırım U. (Ed.) (2004). Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınevi
• Şahin, N. F., Cerrah, L., Saka, A. ve Şahin, B. (2004). Yüksek öğretimde öğrenci merkezli çevre eğitimim dersine yönelik bir uygulama. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 113-128.
• Schultz, P. W., Gouveia, V. V., Cameron, L. D., Tankha, G., Schmuck, P. ve Franek, M. (2005). Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 457-475.
• Scott, D. ve Willis, F. K. (1994). Environmental attitudes and behavior. A Pennsylvania Survey. Environment & Behavior, 26, 239-260.
• Stern, P. C., Dietz, T., Kalof, L. ve Guagnang, G. A. (1995). Values, beliefs and pro- environmental action: Attitude formation toward emergent attitude objects. Journal of Appllied Social Psychology, 27, 723-743.
• Tarrant, M. A. ve Cordell, H. K. (1997). The effects of respondent characteristics on environmental Environmental Education, 29, 618-637.
• correspondence. The Journal of
• Tezbaşaran, A. A. (1997). Ukert tipi ölçek geliştirme kılavuzu, (İkinci Bası). Ankara: Türle Psikologlar Derneği.
• Ünder, H. (1996). Çevre felsefesi (Etik ve metafizik Görüşler). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Wiegel, R. H. ve Wiegel, J. (1978). Environmental concern: The development of a measure. Environment & Behavior, 10, 3-15.
• Yücel, A. S. ve Morgil, F. İ. (1999). Çevre eğitiminin geliştirilmesi. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 76-89.
• Zelezny, L. C. (2000). Elaborating on gender differences in environmentalism. Journal of Social Issues