OKUL HAYATINDA VAR OLAN VE OLMASI DÜŞÜNÜLEN SOSYAL DEĞERLER

Yıl 2008, Cilt: 6 Sayı: 2, 227 - 259, 01.06.2008

Selahattin Turan Dilek Aktan

Öz

Araştırmalar, okul yaşamında öğretmen ve okul müdürlerinin değerlerle ilgili birçok soruyla
karşı karşıya kaldığını göstermektedir. Son çeyrek yüzyılda, okul ve eğitimle ilgili tartışmalarda
değerlerin müfredattaki yeri ile okul yaşamı açısından önemi tartışıla gelmektedir. Hangi değerlerin okul
ve toplum yaşamında önemli olduğuyla bunların öğretimi ve içselleştirilmesinin öğretmen öğrenciler
açısından ve ülkenin geleceği bakımından hayati önemine vurgu yapılmaktadır. Bu araştırmanın temel
amacı, öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre okul yaşamında var olanla olması gerektiği düşünülen
sosyal değerlerle, bunların okul yaşamında yer alma derecesini belirlemektir. Araştırmanın örneklemini,
Bilecik iline bağlı Bozüyük ilçesi ilköğretim okullarında görev yapan 119 öğretmen ile 6. 7. ve 8.
sınıflarda okuyan 112 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada da kullanılan Sosyal Değerler Ölçeği (SDÖ)
yazarlar tarafından geliştirilmiştir. Araştırma bulguları, okul yaşamında var olan ve olması gerektiği
düşünülen sosyal değerlerin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre farklılık gösterdiğini ortaya
koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Değer, sosyal değer, eğitim yönetimi, okul yaşamı

EXISTING AND IDEAL SOCIAL VALUES OF SCHOOL LIFE AS PERCEIVED BY TEACHERS AND STUDENTS

Öz

In the last two decades, many studies emphasized the importance of values in school life. Further
more, studies indicate that teachers and principals face many questions concerning values and their
functions in the lives of students. The questions concerning values are raised, especially, by students that
focused on the importance of values in their lives. Since the early 1980’s, the crucial role of values in
school and society has become an important topic to discuss and study. The main purpose of this study
was to identify and examine the existing and ideal social values of school and their role in school life as
perceived by teachers and students. Data were collected from 119 elementary school teachers and 112
students (6th, 7th and 8th grades) in Bozüyük. Social Values Questionnaire (SVQ) that was used in the
study developed by the authors of this study. The results indicate that there was a significant difference in
the degree of appreciation of social values in school settings as perceived by teachers and students in
Turkish public schools.

Anahtar Kelimeler

Value, social value, educational administration, school life

Kaynakça

• Acat, B. (2003). Kavram haritalarının Türkçe öğretiminde kullanımı. Eğitim Yönetimi, (4), 168–193.
• Açıkalın, A. (1998). Okul yöneticiliği. Ankara: Pegem A.
• Akarsu, B. (2002). Değişen dünyada bilim ve değerler. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Akbaba-Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7–18.
• Allport, G. W. (1955). Becoming: Basic considerations for a psychology of personality. New Haven: CT: Yale University Press.
• Allport, G.W. (1961). Pattern and growth in personality. NY: Holt, Rinehart & Winston.
• Allport, G.W. (1937). Personality: A psychological interpretation. NY: Henry Holt.
• Allport, G.W. (1960). Personality and social encounter. Boston: Beacon Press.
• Allport, C. W.; Vernon, P. E. and Lindzey, G. (1960). A study of values. Boston: Houghton Mifflin.
• Arslan, H. (2002). Bilgi, natüralizm ve değer. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer
• Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Atay, S. (2003). Türk yönetici adaylarının siyasal ve dini tercihleri ile yaşam değerleri arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7–18.
• Balcı, A. (2000). Örgütsel gelişme, kuram ve uygulama. Ankara: Pegem A.
• Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: kuram-araştırma ilişkisi II. Eğitim
• Yönetimi Dergisi, (33), 26–61.
• Blanchard, K. and O’connor, M. (1998). Değerlerle yönetim. İstanbul: Epsilon.
• Bursalıoğlu, Z. (1997). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara: Pegem A.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A.
• Büyükdüvenci, S. (2002). Değerin değeri üzerine. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Ceylan, Y. (2002). Fichte’de bilgi ve değer. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Çakır, A. (1999). Sınıf öğretmenliği bölümüne devam eden öğrencilerin değer sıralamalarının bazı değişkenlerle olan ilişkisinin incelenmesi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Çelik, V. (2002). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Deborah, C. (1991). Studying teachers’ values. Clearing House, 1(64), 389–393.
• Durmuş, Ç. (1996). Değerlerin meslek grupları açısından incelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55–72.
• Ertürk, S. (1982). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe.
• Giddens, A. (1999). Toplumun kuruluşu. Yapılaşma kuramının ana hatları. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Graves, C. W. (1970). Levels of existence: an open system theory of values. Journal of Humanistic Psychology, 10 (2) 131-154.
• Günay, M. (2002). Hermeneutik felsefe açısından bilgi ve değer. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Gündoğan, A. O. (2002). Ahlaki hayatımızın kaynağında toplumculuk-bireycilik
• tartışması. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar. İstanbul: Ötüken.
• Gürsoy, K. (2002). Özgürlük tek başına değer olabilir mi? (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Hofstede, G. (1980). Culture's consequences: International differences in work- related values. Newbury Park, CA: Sage.
• MEB. (2002). Okul gelişim modeli. Planlı okul gelişimi. Ankara: MEB.
• Nutku, U. (2002). Değerlere duyarlığın öğretilebilirliği tartışması. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Oğuzkan, F. (1981). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Özen, Ş. (1996). Bürokratik kültür. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Özlem, D. (2000). Kültür bilimi ve kültür felsefesi. İstanbul: İnkılâp.
• Özlem, D. (1996). Felsefe ve doğa bilimleri. İstanbul: İnkılap.
• Reyhanî, N. (2002). Bilgi ve değer felsefesi açısından indirgemecilik sorunu. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. NY: The Free Press.
• Sargut, S. A. (2001). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Schwartz, S.H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, (25), 1–65.
• Super, D. E. (1980). A life span, life space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, (13), 282-298.
• Şerif, M. (1985). Sosyal kuralların psikolojisi. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Şişman, M. (2000). Eğitimde mükemmellik arayışı. Ankara: Pegem A.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A.
• Taş, H. (2003). Yaratıcı örgüt kültürü. Eğitim Yönetimi Dergisi, (32), 532–555.
• Taşdelen, A. (1998). Üniversite öğrencilerinde ereksel ve araçsal değerler hiyerarşisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tepe, H. (2002). Değerler ve değer bilgisi. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Timuçin, A. (2002). Ahlak değerlerinin bilgi temeli. (Editör: Ş. Yalçın). Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Toku, N. (2002). Değerlerin dilemması: Sübjektiflik ve objektiflik. (Editör: Ş.Yalçın), Bilgi ve Değer Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Vadi
• Turan, S. (2003). Eğitimde alternatif yaklaşımlar. (Editör: Çağatay Özdemir). Ankara: Asil.
• Türkdoğan, O. (1998). İşçi kültürünün yükselişi. İstanbul: Timaş.
• Ülken, H. Z. (1965). Bilgi ve değer. Ankara: Kürsü.
• Ünal, C. (1981). Genel tutumların veya değerlerin psikolojisi üzerine. Ankara: AÜEBF.
• Varış, F. (1978). Eğitimde program geliştirme. Ankara: AÜEBF Yayınları.
• Varış, F. (1981). Eğitim bilimine giriş. Ankara: AÜEBF Yayınları.
• Verkasalo, M.; Tuomivaara, P. and Lindeman, M. (1996). 15-year-old pupils' and their teachers' values, and their beliefs about the values of an ideal pupil. Educational Psychology, (16), 35–47.
• Yalçın, Ş. (2002). Bilgi değer. Muğla Ü. Sempozyum Bildirileri. Ankara: Vadi.
• Yapıcı, A.; Zengin, Z. S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4) 173–206.