TEK PARTİ DÖNEMİNDE ULUS İNŞA POLİTİKALARININ EĞİTİM BOYUTU

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 1, 159 - 174, 01.03.2007

Dilşad Türkmenoğlu

Öz

Yerine getirdiği fonksiyonlar itibarıyla kurumlar birbirleri ile tamamlayıcı niteliğe sahiptirler ve
tarihsel süreç içerisinde belirli ihtiyaçlara göre toplumların ihtiyaçlarını karşılarlar. Siyaset kurumu tüm
kurumlar içerisinde genel yönetimi sağlaması ve kamu düzenini oluşturması açısından ayrı bir öneme
sahiptir. Özellikle 18 ve 19. yüzyıllarda tüm dünyaya hâkim hâle gelmiş olan modernleşme süreci ile
birlikte ulus-devlet yapılanmaları ön plana çıkmıştır. Bu durum siyaset kurumunu toplum üzerindeki
etkileri nedeniyle daha önemli hâle getirmiştir. Ulus-devletler bilhassa kuruluşlarını takiben topluluğu
bir millet bilinci ile donatmak amacıyla büyük çaba sarf ederler. Bu çabalar kapsamında millî eğitim ve
kültür faaliyetleri yoğunlaşır. Ülkemizde de tek parti döneminde halkın ulus şuuruna ulaşması için
özellikle tarih ve kültür çalışmalarının ön planda olduğu, okul ve öğrenci sayısının artırılmaya çalışıldığı
görülmektedir. Müfredatta millî tarih ve millî kültür vurguları belirgindir. İşte bu makalede ülkemizde tek
parti döneminde yapılmış olan eğitim politikaları üzerinde durulmuştur. O dönemin şartları da göz önüne
alınarak ulus inşa politikalarının ne şekilde oluşturulup, yürütüldüğü incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ulus-inşaası, ulus-devlet, eğitim, kültür, yönetim, millet

EDUCATIONAL DIMENSION OF THE BUILDING NATIONS POLITICS DURING SINGLE PARTY PERIOD

Öz

Regarding their functions institutions have complementary characteristics and during the
historical process they meet the needs of the societies according to their needs. Politics institution has a
different importance among all institutions by means of providing local administration and forming
public regularity. Especially in 18th and 19th centuries with modernity process that has a dominating
position all over the world, nation-state structures appeared. This situation made politics institution more
important because of its effects on the society. Nation-states, especially just after their foundations, make
lots of efforts to equip the community with nation consciousness: with the scope of these efforts, activities
on national education and culture increases. It is seen that during the single party period, to provide the
nation consciousness of the public lots of importance is given to historical and cultural studies and great
amount of work is done to increase the number schools and students in Turkey. The notions of national
history and national culture was highlighted in the syllabus. In this article education politics done during
single party period are emphasized. Considering the conditions of the period, how the nation foundation
politics formed and fulfilled were analyzed.

Anahtar Kelimeler

Nation-foundation, nation-state, education, culture, administration, nation

Kaynakça

• Aydın, M. (2000). Kurumlar Sosyolojisi, ( 2. Basım), Vadi Yayınları, Ankara.
• Copeaux, E. (1998). Türk Tarih Tezinden Türk İslam Sentezine, (Çev. Ali Berktay), Tarih Vakfı Yurt yayınları, İstanbul. DİE; İstatistik Göstergeler (1923-1991). op.cilt.
• Eraydın, Ö. (1998). Dilin Milliyetçilik Hareketlerindeki Rolü: Quebeck Milliyetçilik Hareketi, Uluslararası Politikada Yeni Alanlar, Yeni Bakışlar, Der: Faruk Sönmezoğlu, s. 259–265. Der Yayınları, İstanbul.
• Ersanlı, B. (2003). İktidar ve Tarih, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Fıchter, J. (2001). Sosyoloji Nedir? ( 5. Baskı), Atilla Yayınları, Ankara.
• Giddens, A. ve C. Pierson, (2001). Modernliği Anlamlandırmak, (Çev. Serhat Uyurkulak- Murat Sağlam), Alfa Yayınları, İstanbul.
• Gündoğan, A.O. (2003). Devlet ve Milliyetçilik, Doğu-Batı, Yıl: 6, Sayı: 21, s. 181– 194.
• Habermas, J. (2002). Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak, (Çev. İlknur Aka), (2. Baskı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Hekimoğlu, H.B. (1989). Modernleşme ve Siyasal İstikrarsızlık, Toplum ve Bilim, Sayı. 46–47, s. 131–142.
• Heper, M. (1974). Bürokratik Yönetim Geleneği, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Hobsbawn, Eric J. (1995). 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik, (Çev. Osman Akınhay), (2. Basım), Ayrıntı Yayınları, , İstanbul.
• Hobsbawn, Eric J. (2003). Sermaye Çağı 1848–1875, (Çev. Bahadır Sina Şener), (2.Baskı), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Huntington, Samuel P. (1966). Siyasal Gelişme, (Çev. Ergun Özbudun), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22–23.
• Kodaman, B. (2004). Millî Kimlik ve Küreselleşme- Dünyalılaşma, Türk Yurdu, s.29.
• Kongar, E. (2005). 21. Yüzyılda Türkiye, (36. Basım), Remzi Kitabevi, Ankara.
• Kösoğlu, N. (2001). Millî Kimlik, Etnik Grup ve Mozaik Kültür, Türkiye ve Siyaset, Sayı: 3, s. 41–50.
• Nodia, G. (1998). Milliyetçilik ve Demokrasi, (Çev. Eralp Yalçın), Türkiye Günlüğü, Sayı 50, s.102–117.
• Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, op.cilt,İletişim Yayınları, İstanbul.
• Serter, N.( 1994). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Smith, Anthony D. (1994). Millî Kimlik, (Çev.Bahadır Sina Şener), (1.Baskı.),