Investigation of the Relationship between Teachers’ Perceptions of the Change Resistance and Artificial Intelligence Anxieties

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 1, 541 - 558

Emine Beyza Sayılı , Yener Akman

https://doi.org/10.37217/tebd.1577046

Öz

This study was conducted to determine investigation of the relationship between teachers’ change resistance perceptions and artificial intelligence anxieties. The population of the study, which utilized a relational survey model consisted of a total of 6,367 teachers working in public schools in the province of Isparta during the 2023-2024 academic year, the sample was composed of 420 teachers determined using random sampling method while 439 teachers were reached. "Resistance to Change Scale" and "Artificial Intelligence Anxiety (AIA) Scale" were used to collect the research data. Descriptive statistics, t-test, ANOVA test, correlation and regression analyses were calculated. Based on the study’s results, while teachers' perceptions of change resistance were relatively low, their artificial intelligence anxieties were relatively moderate. Furthermore, a moderately positive and significant correlation was identified between teachers’ perceptions of the change resistance and artificial intelligence anxieties. Teachers' perceptions of resistance to change did not show a significant difference based on the gender variable, while they showed a significant difference based on the education level variable. Perceptions of the chance resistance, while it was not remarkable in terms of gender; female teachers had more anxiety about artificial intelligence than male teachers. Moreover, It was observed that the %14 of anxiety on artificial intelligence of teachers depended on perceptions of the change resistance.

Anahtar Kelimeler

Change resistance, Artificial intelligence, Teacher

Öğretmenlerin Değişime Direnç Algıları ile Yapay Zeka Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, öğretmenlerin değişime direnç algıları ile yapay zeka kaygıları arasındaki ilişkiyi tespit edebilmek amacıyla yürütülmüştür. İlişkisel tarama modelinden yararlanılan araştırmanın evrenini Isparta ili ve ilçelerinde bulunan, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında devlet okullarında görev yapan 6367 öğretmen oluşturmaktadır. Tesadüfi örneklem yöntemi kullanılarak 439 öğretmene ulaşılmış ancak 420 öğretmenin cevapları baz alınmıştır. Çalışmada, “Değişime Direnç Ölçeği” ve “Yapay Zeka Kaygı Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmanın betimsel istatistikleri, t-testi, ANOVA testi, korelasyon ve regresyon analizleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucuna göre öğretmenlerin değişime direnç algılarının düşük düzeyde olduğu; yapay zeka kaygılarının ise orta düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmelerin değişime direnç algıları ile yapay zeka kaygıları arasında orta seviyede pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğretmenlerin değişime direnç algıları cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermezken eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmektedir. Ancak yapay zeka kaygıları incelendiğinde, kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha kaygılı olduğu göze çarpmaktadır. Ek olarak öğretmenlerin yapay zeka kaygılarının %14’ünün değişime direnç algılarına bağlı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Değişime direnç, Yapay zeka, Öğretmen

Kaynakça

• Akgün, N. & Soysal, M. R. (2021). Örgütsel değişim. Y. Cerit (Ed.), Örgütsel davranış içinde (s. 623-651). Asos.
• Akkaya, B., Özkan, A., & Özkan, H. (2021). Yapay zekâ kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1125-1146.
• Aksu, B. (2024). Öğretmenlerin yapay zekâ farkındalık düzeyleri ve yapay zekâ kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71- 88.
• Aydın, Ö. & Şahin, S. (2016). Elementary and secondary school teachers’ resistance to organizational change. Journal of Human Sciences, 13(3), 5053-5068.
• Aytürk, N. (2019). Örgütsel davranış örgütsel kuramlar ve uygulamalar. Nobel Akademi.
• Baidoo-Anu, D. & Ansah, L. O. (2023). Education in the era of generative artificial intelligence (AI): Understanding the potential benefits of ChatGPT in promoting teaching and learning. Journal of AI, 7(1), 52-62.
• Bal, U., Çakmak, S., & Uğuz, Ş. (2013). Anksiyete bozukluklarında cinsiyete göre semptom farklılıkları. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 441-459.
• Banerjee, S. & Banerjee, B. (2023). College teachers’ anxiety towards artificial intelligence: A comparative study. Research Review International Journal of Multidisciplinary, 8(5), 36-43.
• Bayraktar, B., Gülderen, S., Akça, S., & Serin, E. (2023). Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2012-2030.
• Bulut, M. A., Davarcı, M., Bozdoğan, N. K., & Sarpkaya, Y. (2024). Yapay zekanın eğitim üzerindeki etkileri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 976–986.
• Burke, W. W., Lake, D. G., & Paine, J. W. (Ed.). (2008). Organization change: A comprehensive reader (c. 155). John Wiley & Sons.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntemler (S. B. Demir, Çev.) Eğiten Kitap.
• Cüceloğlu, D. (2006). Değişmek ve değiştirmek (1). https://dogancuceloglu.net/degisim-ve-degistirmek-1/ sayfasından erişilmiştir.
• Çalışkan, A. (2019). Değişime direnç: Bir uyarlama çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 237-252.
• Çelik, S. N. (2019). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile değişime dirençleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dalgar, G. & Kaytez, N. (2022). Covid 19 pandemi sürecinde okul öncesi öğretmen adaylarının özyeterlikleri ve gelecek kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mavi Atlas, 10(2), 390-403.
• Demirgil, Z. (2015). Kamu örgütlerinde vatandaş odaklı örgütsel değişimin hizmet kalitesi algısına etkisi: Isparta İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünde bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Denny, P., Prather, J., Becker, B. A., Finnie-Ansley, J., Hellas, A., Leinonen, J., …, & Sarsa, S. (2024). Computing education in the era of generative AI. Communications of the ACM, 67(2), 56-67.
• Derya-Özizer, H. (2024). Yapay zekânın faydaları ve zararları üzerine bir değerlendirme. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(104), 336–348.
• Duran, V. & Aydın, E. (2024). Eğitimde yapay zekanın kapsamlı incelenmesi: Web of Science veri tabanı üzerinden bir AI destekli bibliyometrik analiz. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(104), 468–484. https://doi.org/10.5281/zenodo.10737254
• Dülger, E. D. & Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153.
• Elagöz, M., Bal, C. G., & Erciyaş, Ö. V. (2023). Öğretmenlerin demografik özellikleri ile değişime direnç arasındaki ilişki: Eğitim kurumlarına yönelik bir alan çalışması. Antalya Bilim Üniversitesi Uluslarlararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 71-90.
• Erdoğan, İ. (2012). Eğitimde değişim yönetimi. Pegem Akademi.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5. b.). Sage.
• Gentile, M., Città, G., Perna, S., & Allegra, M. (2023). Do we still need teachers? Navigating the paradigm shift of the teacher’s role in the AI era. Frontiers in Education, 8. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1161777
• George, D. & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step bysStep: A simple guide and reference (16. b.). Routledge.
• Griffin, R. W. & Moorhead, G. (2009). Organizational behavior: Managing people and organizations. Houghton Mifflin.
• Güçlü, N. & Koşar, S. (2023). Eğitim yönetiminde liderlik. Pegem Akademi.
• Gürses, G. & Helvacı, M. A. (2011). Öğretmenlerin okullarda değişime karşı direnme nedenleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1540-1563.
• Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
• Liu, Q., Pinto, J. D., & Paquette, L. (2024). Applications of explainable ai (xai) in education. D. Kourkouluo, A. O. Tzirides, B. Cope, & M. Kalantzis (Ed.) Trust and inclusion in AI-mediated education: Where human learning meets learning machines içinde (s. 93-109). Springer Nature Switzerland.
• Lu, X. (2018). Natural language processing and intelligent computer‐assisted language learning (ICALL). The TESOL encyclopedia of English language teaching içinde (s. 1-6). Wiley Blackway.
• Mu, H. & Shi, Y. (2022). Online education classroom intelligent management system based on tensor CS reconstruction model. Computational Intelligence and Neuroscience, 2022(1), 9907786.
• Nayci, Ö. (2021). Sınıf öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik özellikleri ile çevrim içi eğitimde rol ve yeterlilikleri arasındaki ilişki. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 108-122. http://doi.org/10.33400/kuje.900806.
• Northouse, P. G. (2007). Leadership: Theory and practice (4. b.). Sage.
• Okar, M. (2018). Öğretmenlerin örgütsel iklim algıları ile değişime direnme tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Pallant, J. (2020). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS (7. b.). McGraw-Hill Education.
• Pekmez, S., Çoban, T. C., Kılıç, M., & Duman, Y. M. (2024). Eğitimde yapay zeka teknolojilerinin kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(2), 601-619.
• Popenici, S. A. D. & Kerr, S. (2017). Exploring the impact of artificial intelligence on teaching and learning in higher education. Research and Practice in Technology Enhanced Learning, 12(22), 1-13.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2012). Organizational behavior. Pearson Prentice Hall.
• Seyrek, M., Yıldız, S., Emeksiz, H., Şahin, A., & Türkmen, M. T. (2024). Öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik algıları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(106), 845-856.
• Terzi, R. (2020). An adaptation of artificial intelligence anxiety scale into Turkish: Reliability and validity study. International Online Journal of Education and Teaching, 7(4), 1501-1515.
• Turan, A. & Akçay, R. C. (2023). Öğretmenlerin değişim yorgunluğu ile değişime direnç konusundaki algıları arasındaki ilişki. Yıldız Journal of Educational Research, 8(1), 28-42.
• Ulukapı-Yılmaz, H., & Yılmaz, A. (2024). Determining artificial intelligence anxiety of potential employees of the digital Age (Dijital çağın potansiyel çalışanlarının yapay zekâ kaygılarının belirlenmesi). Business and Economics Research Journal, 15(2), 171-188.
• Yılmaz, O. (2019). Öğretmenlerin bit entegrasyon yaklaşımları, teknoloji entegrasyonuna yönelik öz-yeterlik algısı ve bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yolcu, H. (2024). Yapay genel zekâ çağında öğretmen rolünün yeniden tanımlanması: öngörüler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 10(1), 155-167.