CEHENNEM VE TAMU KELİMELERİ ÜZERİNE ART ZAMANLI BİR DEĞERLENDİRME

Year 2015, Volume: 4 Issue: 3, 875 - 888, 02.10.2015

Erol Kuyma

https://doi.org/10.7884/teke.517

Abstract

Öz
Dünya hayatından sonra ölümle birlikte başka bir hayatın başlayacağına inanan her toplulukta olduğu gibi Türklerde de ölüm sonrası hayata dair terimler bulunmaktadır. Bu dünyada yapılan iyi ya da kötü şeylerin bir karşılığı olarak ceza veya mükâfat olduğu inancı beraberinde cennet ve cehennem anlayışını getirmiştir. Dinî kitaplarda da bu terimlere sıkça değinilmiştir. İslamiyet öncesi Türk inanç sisteminde ceza çekilen yer olarak kullanılan “tamu” kelimesine İslamiyet ile birlikte Arapçadan gelen “cehennem” kelimesi de dahil olmuştur. Metinlerde uzun bir süre beraber kullanılan tamu ve cehennem kelimeleri sonradan yerini sadece cehennem kelimesine bırakmıştır. Tamu ise daha çok ağız özelliği gösteren bir kelime olarak kalmıştır. Her iki kelime de genelde “ceza”, “azap”, “sıkıntı” ve “derin çukur” anlamları ile birlikte metinlerde kullanılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Tamu, cehennem.

Keywords

-

References

• AKKUŞ, M. (1995). Kitab-ı Gunya, İnceleme, Metin, İndeks, Tıpkı Basım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AND, M. (2010). Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası. Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• ARAT, R. R. (2007). Kutadgu Bilig I, Metin, (Yusuf Has Hacip). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ARAT, R. ve BANG, W. (1934). Türlü Cehennemler Üzerine Uygurca Parçalar. Türkiyat Mecmuası, 251-264.
• ATALAY, B. (1985). Divan-ı Lügat’it Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• BERBERCAN, M. T. (2011). Çağatayca Gülistan Tercümesi (Gramer-Metin-Dizin). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• CAFEROĞLU, A. (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-CenturyTurkish. Oxford University Press.
• Derleme Sözlüğü, (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• DEVELLİOĞLU, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• ECKMANN, J. (2014). Nehcü’l Feradis. Birleştirilmiş Baskı, Metin, Dizin, Sözlük. Yayına hazırlayanlar: S. Tezcan, H. Zülfikar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERGİN, M. (1997). Dede Korkut Kitabı, Giriş, Metin, Faksimile. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GRÖNBECH, K. (1992). Kuman Lehçesi Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. çev. Kemal Aytaç.
• GÜLENSOY, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GÜLENSOY, T. (2011). Moğolca ve Türkçede Yaşayan Benzer Sözler Üzerine. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/1, 1-25.
• GÜRSOY NASKALİ, E. ve DURANLI, M. (1999). Altayca-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• http://derlem.cu.edu.tr/index.php?a=tarihsel%2Fsearch&term=tamu&donem=&eser_adi=&yuzyil=&metin_turu= (erişim tarihi: 22/03/2015).
• İlmihal. (1998). I. Cilt (iman ve ibadetler). İstanbul: İSAM.
• Kamus-ı Türkî. (2006). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• KARAKURT, D. (2011). Türk Söylence Sözlüğü. erişim: http://www.academia.edu/11557648/.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü. (1992). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KAYA, C. (1994). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kazak Türkçesi Sözlüğü, (1984). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları. Tercüme: Hasan Oraltay, Nuri Yüce, Saadet Pınar.
• KUUN, G. (1880). Codex Cumanicus. Purchased For The Library Of The Unıversıty Of Toronto From The Kathleen Madıll Bequest, Budapestini.
• ÖGEL, B. (1998). Türk Mitolojisi, I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• ÖNER, M. (2009). Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tarama Sözlüğü. (2009). (3. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TATÇI, M. (1998). Yunus Emre Divanı. (2. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• TİETZE, A. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lûgati. İstanbul: Simurg.
• TOPARLI, R. (1992). İrşâdü’l Mülûk Ve’s –selâtin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TOPRAK, F. (2006). XVII. Yüzyıla Ait Bir İncil Tercümesi, İnceleme, Metin, Sözlük. Ankara
• TOPRAK, F. (2012). Hoca Nazar Hüveydâ’nın Kıyâmetnâmeleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/4, 179-213.
• TURAN, O. (2014). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarih. (23. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (2005). (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÜNLÜ, S. (2011). İlk Türkçe Kur’an Tercümelerinde Uhrevi Yer Adları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/2, 985-1032.
• YAVUZ, D. (2011). Uygurca Prens Kalyanam Kara Papamkara Hikâyesi Metin (Çeviri yazı ve aktarım), Dil İncelemesi (Cümle bilgisi ve sözcük yapımı) İndeks. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YÜCE, N. (1993). Mukaddimetü’l Edeb, Harizm Türkçesi ile Tercümeli Suşter Nüshası, Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.