ESKİŞEHİR İLİ YÖRÜK AĞIZLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ

Year 2018, Volume: 7 Issue: 3, 1604 - 1623, 15.09.2018

Göksel Sert

Abstract

Eskişehir
ili, yerli ve göçmen pek çok topluluğun bir arada yaşadığı bir yerleşim
yeridir. Bu
nedenle, Eskişehir pek çok ağız özelliğine ev sahipliği yapmaktadır. Yörük
ağızları bunlardan biridir. Bu çalışmada, 112K405 numaralı “Eskişehir İli Dil Atlası” adlı TÜBİTAK
projesi kapsamında Yörük nüfus barındıran yerleşim yerleri belirlenmiş ve
bunlardan Yörük nüfusun çoğunluk durumunda olduğu Eskişehir’in 11 ilçesine
bağlı 49 yerleşim yerine ait metinler derlenmiştir. İncelemelerin yapıldığı
derleme malzemeleri bu proje kapsamında hazırlanan “Eskişehir İli Yörük Ağızları” (EİYA) yüksek lisans tezinde yer alan
metinlerdir.

Derlenen
metinler üzerinde yapılan incelemeler sonucunda, Eskişehir ili Yörük ağızlarına
ait ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı özellikleri belirlenmiştir.

Keywords

Ağız, Eskişehir, Türk Dili, Yörük

References

• Akçataş, A. (1996). Çay Yörük ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Artun, E. (1996). Çukurova Yörüklerinin gelenek ve görenekleri. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bağcı, H. (1998). Sarıcakaya ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakır, A. (2008). Tevârih-i Âli Selçuk Oguz-nâme’si. Turkish Studies, 3(7), 163-199.
• Bayar, M. (2004). Karakeçili Yörük aşireti’nin Eskişehir’e iskânı. İstanbul: Lider Ajans Matbaacılık.
• Boz, E. ve Günay Aktaş, S. (2013). Eskişehir ili dil atlası çalışmaları (Yerli ve Göçmen Ağızları). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 59-72.
• Boz, E. ve Günay Aktaş, S. (2017). Eskişehir ili dil atlası. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bozalan, H. (2008). Bergama merkez ilçe ve köylerinde yaşayan Yörüklerin ağız incelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Caferoğlu, A. (1950). Eskişehir ağızları üzerine bir deneme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, IV(1-2), 15-33.
• Çeker, M. (2015). Çumra havalisi Yörükleri ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetintürk, S. (1943). Osmanlı İmparatorluğunda Yörük sınıfı ve hukuki statüleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2(1), 107-116.
• Doğru, F. (2017). Eskişehir ili manav ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durmaz, R. (2018). Antalya ili örneğinde Karakoyunlu Yörük ağzı: ses bilgisi, şekil bilgisi, söz varlığı ve Karakoyunlu Yörük etnografyası. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdal, İ. (2008). Cumhuriyet Döneminde Yörüklerin iskanı konusu. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yörükler ve Türkmenler, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Erden, A. (1996). Antalya bölgesi Yörükleri göç yolları. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Eröz, M. (1965) Türk köy sosyolojisi meseleleri Yörük – Türkmen Köyleri.
• Sosyoloji Konferansları, 6, 119-154.
• Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Ertane Baydar, A. S. (1999). Eskişehir ve yöresi Kırım Tatar ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökbilgin, T. M. (1957). Rumeli’de Yörükler, Tatarlar ve evlad-ı fatihan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Gökçen, İ. (1946). 16. ve 17. Asır sicillerine göre Saruhan’da Yörük ve Türkmenler. İstanbul: Marifet Basımevi.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü (I-II). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gülten, S. (2008). XVI. yüzyılda Batı Anadolu’da Yörükler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güncel Türkçe sözlük (çevrimiçi), http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts, 24.07.2018.
• Gündüz, T. (1997). Anadolu’da Türkmen aşiretleri: Bozulus Türkmenleri. Ankara: Bilge Yayınları.
• Güneş, İ. T. (2009). Savaştepe yöresi Yörük ağızlarının incelenmesi ve Türkçe'nin gelişip zenginleşmesine katkıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güngör, K. (1941). Cenubi Anadolu Yürüklerinin etno-antropolojik tetkiki. Ankara: İdeal Basımevi.
• Harmandar, Ş. Ş. (2000). Ayvacık ve Ezine'de Yörük folkloru ve saha çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İlbaş, S. (2015). Eskişehir ili Balkan muhacir ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İleri, C. (1993). Eskişehir Türkmen ağızları: fonetik morfolojik inceleme-metinler-sözlük (2 cilt). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İleri, C. (2008). Eskişehir ili Mihalıççık ilçesi ve yöresi ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İleri, C. (2009). Eskişehir Alpu ilçesi merkez ağızları (Metinler-İnceleme-Dilbilgisi-Ayrışımlı Dizin). Ankara: Ürün Yayınları.
• Karahan, L. (1996). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kubbealtı Lugatı (çevrimiçi), http://lugatim.com/, 24.07.2018.
• Orhonlu, C. (1976). Osmanlı İmparatorluğunda aşiretlerin iskânı. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, XV(1-2), 269-289.
• Özden, H. İ. (2014). Arpaçbahşiş kasabası (Mersin-Erdemli) Boynuinceli Yörükleri ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, F. (1997). Osmaniye Tatar ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Öztürk, E. (2001). Silifke ve Mut'taki Sarıkeçili ve Bahşiş Yörükleri ağzı. Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pilancı, H. (1991). Eskişehir ve yöresi ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Say, Y. (2009). Karakeçili aşireti ve Eskişehir’e iskanı ile Kuyucak Karyesi’ndeki Özbekli cema’ati. Turkish Studies, 4(3), 1903-1954.
• Sert, G. (2015). Eskişehir ili Yörük ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soysal, I. (2010). Antalya’daki Yörüklerin yerel siyasetteki yeri ve önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sözer, B. (2017). Kadınhanı ve çevresi Türkmen-Yörük ağzı (İnceleme-metin-sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sümer, F. (1952). XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta yaşayan Türk aşiretlerine umumî bir bakış. İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, 11(1-4), 511-522.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler): tarihleri, boy teşkilatı, destanları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Tunçdilek, N. (1954). Eskişehir bölgesinde yerleşme tarihine toplu bir bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XXV(1-4), 189-208.
• Türkay, C. (2001). Başbakanlık arşivlerine göre Osmanlı İmparatorluğu’nda oymak, aşiret ve cemaatler. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Yapıcı, A. İ. (2013). Aydın ve yöresi ağızları (İnceleme – Metin – Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıkmış, S. (2015). Ağız atlasları hazırlama yöntemleri ve Eskişehir ili Türkmen ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Z. (2013). Yörüklerde boğaz çalmanın anlamı ve tekniklerinin analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yorulmaz, M. (2010). Çifteler yöresi ağızlarının incelenmesi ve Türkçenin zenginleşmesine katkıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.