TÜRKÇE EDİNİMİNDE SES BİLGİSİ GELİŞİMİ

Year 2022, Volume: 11 Issue: 4, 1632 - 1646, 15.12.2022

Vildan Öncül Özen Yaylagül Üstünel

Abstract

Dil gelişimi çocuğun belirli yaşlarda, belirli evrelerden geçip dil kullanımında olgunlaşması olarak ele alınır. Çocuklar dili edinmeye sesle başlar. Anne karnından itibaren duyduğu sesleri dünyaya geldikten sonra önce rastgele, sonra ana dili seslerine yakın olarak çıkarır. Bu çalışma Türkçe edinen çocuklarda ses bilgisi gelişiminin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Dil öncesi dönemden başlayarak tek sözcük, erken dil bilgisi ve ileri dil bilgisi döneminde ses bilgisinin nasıl geliştiğinin incelendiği çalışma, 6-36 ay arasındaki 11 çocuğu kapsamaktadır. Çalışmada doğal gözlem yöntemi uygulanmış, iki buçuk yıl boyunca 15’er gün arayla 1 saat çocukların ses ve görüntü kayıtları alınmıştır. Veriler üzerinde ses bilgisi gelişimi incelenmiştir. Sonuç olarak ana dili olarak Türkçe edinen çocuklarda ilk çıkarılan seslerin düz damak ünlüleri olduğu, diş ünsüzlerinin dudak ünsüzlerinden önce üretildiği, özellikle akıcı seslerin ve ötümsüz ünsüzlerin birbiri yerine kullanılabildiği görülmüştür. Seslerin ve sözcüklerin aylara göre edinimi değerlendirildiğinde Türkçe edinim evrelerinin süreç açısından genel dil edinim evrelerinden farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Keywords

Ses bilgisi, çocukta dil edinimi, dil gelişimi, ana dili olarak Türkçe edinimi

References

• Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil: ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aksu-Koç, A. & Slobin, I. D. (1985). The acquisition of Turkish. The crosslinguistic study of language acquisition. New Jersey: Lawrence Erlbaum Assosiates Inc.
• Aksu-Koç, A. ve Ketrez, F. N. (2016). Anadili gelişimi. Ç. Aydın vd. (ed.). Aklın çocuk hali, zihin gelişimi araştırmaları. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 13-39.
• Banguoğlu, T. (1986). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Baştürk, M. (2013). Anadil edinimi. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Baykoç-Dönmez, N. ve Arı, M. (1992). 12-30 aylık Türk çocuklarında dilin kazanılması. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3), 115-161.
• Biçer, M., vd. (2018). Maksimal karşıtlık yaklaşımında anlamlı ve anlamsız sözcüklerin terapi başarısı üzerindeki etkisi. Dil, Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi (DKYAD), 1(3), 197-223.
• Chomsky, N. (2006). Language and mind. New York: Cambridge University Press.
• Chomsky, N. (2014). Dilin mimarisi. İsa Kerem Bayırlı (çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2011). Türkçede ses bilgisi. H. Pilancı (ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi WEB-Ofset Tesisleri.
• Demirel-Ercan, E. E. (2016). Dil gelişimi ve kuramları. N. Sargın vd., (ed.). Eğitim ve psikolojiden yansımalar. Konya: Çizgi Kitabevi, 125-135.
• Ergin, M. (1988). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayım Tanıtım.
• Fromkin, V. et al. (2003). An introduction to language. Boston: Thomson Heinle.
• Gleason, J. B. (2009). Language and socialization. F. S. Kessel (ed.). The development of language and language researchers. New York: Psychology Press, 269-280.
• Harley, A. T. (2001). The psychology of language, from data to theory. New York: Pschology Press Ltd.
• Keklik, S. (2015). Çocukta dil edinimi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Lund, N. (2003). Language and thought. New York: Routledge.
• Martinet, A. (1998). İşlevsel genel dilbilim. Berke Vardar (çev.), İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Piaget, J. (1960). The psychology of intelligence. Paterson, New Jersey: Littlefield Adams & Co.
• Piaget, J. (1999). Çocukta zihinsel gelişim. Hüsen Portakal (çev.), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Piaget, J. (2011). Çocukta dil ve düşünme. Sabri Esat Siyavuşgil (çev.), Ankara: Palme Yayıncılık.
• Rousseau, J. J. (2007). Melodi ve müziksel taklit ile ilişki içinde dillerin kökeni üstüne deneme. Ömer Albayrak (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Saussure, F. D. (1998). Genel dilbilim dersleri. Berke Vardar (çev.), İstanbul: Multilingual.
• Scovel, T. (1998). Pyscholinguistics. London: Oxford University Press.
• Temel, F. Z., vd. (2014). Erken çocuklukta dil edinimi. Ankara: Vize Yayınları.
• Topbaş, S. (2005). Sesbilgisel gelişim. S. Topbaş (ed.). Dil ve Kavram Gelişimi. Ankara: Kök Yayıncılık, 61-89.
• Vendryes, J. V. (2001). Dil ve düşünce. Berke Vardar (çev.), İstanbul: Multilingual.
• Vygotsky, L. S. (1985). Düşünce ve dil. Semih Koray (çev.), Ankara: Kaynak Yayınları.
• Watson, J. B. (1913). Psychology as the behaviorist views it. Psychological Review, 20 (2), 158-177.
• Yavuzer, H. (1998). Bedensel, zihinsel ve sosyal gelişimiyle çocuğunuzun ilk 6 yılı. İstanbul: Remzi Kitabevi.