GAGAUZ YERİ’NDE YAYIMLANAN GUGUŞÇUK ÇOCUK DERGİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 782 - 820, 15.09.2025

Levent Doğan

https://doi.org/10.7884/teke.1633283

Abstract

Dili ve kültürü kaybolma tehlikesi altında olan Gagauzlar için ana dilleriyle oluşturulmuş çocuk yayınları büyük önem taşır. Bu çalışmada söz konusu yayınlardan biri olan Guguşçuk çocuk dergisinin elde mevcut olan ilk 9 sayısı ele alınmıştır. Derginin önce kimlik bilgilerine ve çıkış amacına değinilmiş, daha sonra biçim ve içerik yönünden incelemesi yapılmıştır. Dergi, biçim olarak boyut, sayfa düzeni, yazı tasarımı, punto, kapak ve logo özellikleri açısından incelenmiştir. Derginin içerisinde yer alan her türden metin ile etkinlikler ve oyunlar ise işlevlerine göre (edebî, öğretici-bilgilendirici, eğlendirici-öğretici) oluşturulan üç başlık altında ayrıca ele alınmıştır. Dergideki edebî ve öğretici tarzdaki metinler konu ve tema ile bunların hitap edilen yaş seviyesine uygunluğu bakımından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Aynı şekilde biçim açısından da derginin hedef kitleye uygunluğuna her başlık özelinde bakılmıştır. Aynı zamanda derginin yazar kadrosu da çıkarılarak incelenmiştir.

Keywords

Gagauz Türkçesi , çocuk dergileri , çocuk edebiyatı , Guguşçuk Dergisi , biçim ve içerik özellikleri

AN ANALYSIS ON THE GUGUŞÇUK CHILDREN’S MAGAZINE PUBLISHED IN GAGAUZIA

Abstract

For the Gagauz, whose language and culture are in danger of extinction, children’s publications written in their native language are of great importance. In this study, examines the first 9 available issues of Guguşçuk children’s magazine, one of the publications in question. First, the identity information and the purpose of the magazine were mentioned, and then it was examined in terms of form and content. The magazine was examined in terms of size, page layout, font design, font size, cover and logo features. All kinds of texts, activities and games in the magazine were also discussed separately under three headings created according to their functions (literary, educational-informative, entertaining-instructive). The literary and educational texts in the magazine were evaluated in terms of subject and theme and their suitability for the age level addressed. Similarly, the magazine’s suitability for the target audience was examined specific to each title. At the same time, the magazine’s writer staff was also selected and examined.

Keywords

Gagauz Turkish , children’s magazines , children’s literature , Guguşçuk Magazine , form and content features

References

• Aça, M. (2012). Halk şiirinde tür ve şekil. M. Ö. Oğuz (ed.). Türk halk edebiyatı el kitabı içinde (s. 235-278). Ankara: Grafiker.
• Alpöge, G. (2011). Okulöncesinde çocuk edebiyatı. S. H. Küçük (ed.), Okul öncesi çocuk edebiyatı kitap kataloğu içinde (s. 10-13). Ankara: Eğitim Sen.
• Beksaç, Z. (2014). Balkanlarda Türk çocuk edebiyatı. Türk Dili, 7(756), 750-780. https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/750.pdf
• Canlı, S. (2020). Çocuk edebiyatı ürünlerinin taşıması gereken özellikler. S. Karagül & E. Şen (ed.), Çocuk edebiyatı-(Okuma kültürünün temelleri) içinde (s. 109-154). Nobel Akademik.
• Çimpoeş, L. (2019). Gagauzların ilkyaz yortuları (bayramları) adetler ve onlara bağlı folklorik unsurlar. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. 20-23 Kasım 2017, Ankara, s. 117-124. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş (2. Baskı). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Hünerli, B. (2022). Gagauz çocuk şiirleri üzerine. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 39, 1-12. Doi: 10.26650/gaad.1304708
• Güngör, H. ve Argunşah, M. (1998). Gagauzlar (Gagauz Türklerinin etnik yapısı, nüfusu, dili, dini, folkloru hakkında bir araştırma). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gürsoy Altuntaş, İ. (2020). Çocuk edebiyatında yazınsal türler. S. Karagül, & E. Şen (ed.), Çocuk edebiyatı-(Okuma kültürünün temelleri) içinde (s. 157-174). Ankara: Nobel Akademik.
• İsen, M. ve Işınsu İsen, T. (2002). Balkanlarda Türk çocuk hikâyeleri antolojisi. Ankara: Grafiker.
• Karanfil, G. (2022). Gagauvuz çocuk edebiyatı. VI. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu Tam Metin Bildiler Kitabı. Komrat- Gagauz Yeri (Moldova), 13-15 Mayıs 2022, Ankara, s. 501-512.
• Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı içinde (s. 77-140). Ankara: Grafiker.
• Kaya, M. (2011). Çocuk edebiyatı kitaplarının biçimsel özellikleri. S. H. Küçük (ed.), Okul öncesi çocuk edebiyatı kitap kataloğu içinde (s. 14-16). Eğitim Sen.
• Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2022). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait elektronik içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. Ankara.
• Oğuz, M. Ö. (1992). Çocukların “sayışmaca” dünyası. Millî Folklor, 16, 24-29. https://www.millifolklordergisi.com/PdfViewer.aspx?Sayi=16&Sayfa=25
• Özcan, Ö. (2019). Aydınlanma’nın üç düşünüründe (Rousseau, Kant ve Locke) çocuk modernleşmesi ve eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, N. (2017). Gagavuz edebiyatı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Sarıbaş, M. ve Merve Şepitci Sarıbaş. (2022). Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde yayımlanan “Guguşçuk” adlı çocuk dergisinin yapısal özellikler bakımından incelenmesi. Journal of History School, 61, 3863-3903. Doi: 10.29228/Joh.64345
• Şimşek, T. (2014). Çocuk edebiyatı tarihine ön söz. Türk Dili, 7(756), 15-58. https://www.tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/Tacettinsimsek.pdf
• Şirin, M. R. (2016a). Çocuk modernleşmesi ve çocuk edebiyatı. Türk Dili, 10(774), 31-40. https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/06/20160608.pdf
• Şirin, M. R. (2016b). Edebiyat ve çocuk edebiyatı edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili, 10(780), 12-31. https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/3_Mustafa%20Ruhi%20%C5%9E%C4%B0R%C4%B0N%20_%20Edebiyat%20ve%20%C3%87ocuk%20Edebiyat%C4%B1%20Edebiyat%C4%B1n%20Amac%C4%B1%20ve%20%C4%B0%C5%9Flevi.pdf
• Yazıcı Okuyan, H. (2009). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma saatlerinde kullanılan çocuk edebiyatı ürünlerini seçme ölçütleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 135-159. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/181285
• Yetişti, O. (2020). Gagauzlarda Türkçe süreli yayınlar. Müteferrika Kitabiyat Dergisi, (58), 221-234. https://www.academia.edu/44716201/Gagauzlarda_T%C3%BCrk%C3%A7e_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1nlar
• Yetişti, O. (2021). Gagauzların yeni çocuk dergisi: Guguşçuk. Kardeş Kalemler, 15(180), 80-82. https://www.kardeskalemler.com/yazi/gagauzlarin-yeni-cocuk-dergisi-guguscuk-64d5f9f0e080e
• Yılmaz, O. (2016). Çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (ed.), Okul öncesinde çocuk edebiyatı ve medya içinde (s. 61-108). Ankara: Grafiker.
• URL-1: https://sozluk.gov.tr/ (erişim 10.08.2024).
• Guguşçuk Dergisinin Taranan Sayıları
• Guguşçuk, Güz-2020.
• Guguşçuk, İlkyaz-2021.
• Guguşçuk, Yaz-2021.
• Guguşçuk, Güz-2021.
• Guguşçuk, Kış-2021.
• Guguşçuk, No 6-2022.
• Guguşçuk, No 7-2022.
• Guguşçuk, No 8-2022.
• Guguşçuk, No 9-2022.