Haraway’in Simpoiesis Kavramı ve Birlikte-Düşünme Pratikleri

Year 2023, , 197 - 212, 15.12.2023

Tuğba Ayas Önol

https://doi.org/10.55256/temasa.1358544

Abstract

Donna Haraway, dünyanın sonunun ümitsizlik içinde ilan edildiği yirmi birinci yüzyılda karşılaştığımız sorunlarla sanat, teknoloji ve bilimin eşsiz bir birleşimiyle başa çıkabileceğimizi iddia eder. Bunun için siborg, yoldaş türler ve sınırsız sayıda muhtelif melez ilişkilenmeler gibi kavram ve kavrayışlarla bize yaratıcılık ve veriyi daha önce yapılmamış bir biçimde ilişkilendirmeyi önerir. Bu yazıda kendisini özellikle çevrecilik sorunları, bitki ve hayvan refahı, doğa ile farklı insan kültürlerinin etkileşimleri konusunda faaliyet gösteren beşerî, sosyal ve doğa bilimlerinde yetenekli bir akademisyen olarak betimleyen Haraway’in insan merkezli yaşamın getirdiği sorunlara karşı önerdiği dünyayla birlikte-düşünmek nosyonu incelenecektir. Bu amaçla öncelikle Haraway’in Chthulusen ve simpoiesis kavrayışları Harawayci anlamda dünya üzerinde birlikte-düşünebilmenin olası koşulları olarak ele alınacaktır. Ardından Haraway’in sanat, bilim ve teknoloji iş birlikleri olarak nitelediği Kroşe Mercan Kayalıkları (Crochet Coral Reef) Projesi ve Never Alone adlı video oyunu, iki farklı birlikte-düşünme pratiği olarak dünyada birlikte iyileşebilmek ve Haraway için bir söylemsel inşa olan doğanın, rejenerasyonu fikrini daha iyi anlamak için tartışmaya açılacaktır.

Keywords

Haraway, Chthulucene, Simpoiesis, Dünyalama, Birlikte-Düşünmek

Haraway's Concept of Simpoiesis and Practice of Thinking-with

Abstract

Donna Haraway argues that with a unique combination of art, technology and science we can at least try to manage the problems we face in the twenty-first century, when the end of the world is declared in despair. To achieve this, she proposes to connect creativity and data in a way that has never been done before with concepts and insights such as the cyborg, companion species, and an unlimited number of various hybrid entanglements. Haraway describes herself as a talented scholar especially in environmental issues, plant and animal welfare, and the interaction of nature and different human cultures. This article examines Haraway’s notion of thinking-with the world that she proposes against the problems brought by anthropocentric approach. For this purpose first, the paper discusses Haraway's notions of Chthulusen and simpoiesis as possible conditions for thinking-with the world in Haraway’s sense. Then, the artwork Crochet Coral Reef and the video game Never Alone, described as art, science and technology collaborations by Haraway will be discussed as two different thinking-with the world practices, in order to heal together with the world and for the regeneration of nature, which is a semantical construction for Haraway.

Keywords

Haraway, Chthulucene, Sympoiesis, Worlding, Thinking-With

References

• Arendt, Hannah. Lectures on Kant’s Political Philosophy. Çeviren: Ronald Beiner, Chicago: University of Chicago Press, 1982.
• Ayas, Tuğba. “Arendtçi Politik Yargının Kantçı Kökleri,” FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 14, sayı: 2 (2012): 27-42.
• Barad, Karen ve Daniela Gandorfer. “Eleştiri Üzerine,” Çeviren: Öznur Karakaş, Terrabayt 9 Şubat 2022, Erişim 20 Ağustos 2023. https://terrabayt.com/dusunce/elestiri-uzerine/
• Barad, Karen, Rick Dolphijn ve Iris van der Tuin. “Madde Hisseder, Konuşur, Acı Çeker, Arzular, Özler ve Anımsar: Karen Barad ile Söyleşi,” Çeviren: Koray Kırmızısakal ve Öznur Karakaş, Terrabayt 28 Temmuz 2020, Erişim 21 Ağustos 2023. https://terrabayt.com/dusunce/madde-hisseder-konusur-aci-ceker-arzular-ozler-ve-animsar-karen-barad-ile-roportaj-1/
• Barad, Karen. “Nature’s Queer Performativity,” Women, Gender & Research 1, sayı: 2 (2012): 25-53.
• Barad, Karen. Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham: Duke University, 2007.
• Çelik, Ezgi Ece. “Haraway’in Yoldaş Türleri ve Ağ Ören Anlatılar,” FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 13, (2018): 27-46.
• Çelik, Ezgi Ece. “Doğa-Kültür Sürekliliği ve Ekolojik İnsan Bilimleri,” ViraVerita E-Dergi 15, (2022): 9-26.
• Dempster, M. Beth. “A Self-Organizing Systems Perspective on Planning for Sustainability.” Yüksek Lisans Tezi, Environmental Studies, University of Waterloo, 1998.
• Goodeve, Thyrza Nichols ve Donna Haraway. “Speaking Resurgence to Despair/ I’d Rather Stay with the Trouble,” The Brooklyn Rail 13 Aralık 2017, Erişim 8 Ağustos 2023. https://brooklynrail.org/2017/12/art/Donna-Haraway-with-Thyrza-Nichols-Goodeve
• Goodeve, Thyrza Nichols ve Donna Haraway. Tıpkı Bir Yaprak Gibi; Donna J. Haraway ile Söyleşi. Çeviren: Aksu Bora, İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
• Haraway, Donna, Katherine Bryant ve Erik Wallenberg. “Fırtınanın Göbeğinde: Donna Haraway ile Röportaj,” Çeviren: Nalan Kurunç, Terrabayt, 9 Kasım 2021, Erişim 23 Temmuz 2023. https://terrabayt.com/yasam/firtinanin-gobeginde-donna-haraway-ile-roportaj/
• Haraway, Donna. “A Curious Practice,” Angelaki 20, sayı: 2 (2015): 5-14.
• Haraway, Donna. “Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene: Staying with the Trouble,” Anthropocene: Arts of Living on a Damaged Planet başlıklı sempozyumda sözlü sunum, 5 Eylül 2014, Erişim 23 Temmuz 2023. http://opentranscripts.org/transcript/anthropocene-capitalocene-chthulucene/
• Haraway, Donna. “Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin,” Environmental Humanities 6, (2015): 159-165.
• Haraway, Donna. “It Matters What Stories Tell Stories; It Matters Whose Stories Tell Stories,” a/b: Auto/Biography Studies 34, sayı: 3 (2019): 565-575.
• Haraway, Donna. “Pilgrim Award Acceptance Comments,” 7 Temmuz 2011, SFRA toplantıları Pilgrim Ödül Kabul Konuşması, Kalifornia. https://people.ucsc.edu/~haraway/Files/PilgrimAcceptanceHaraway.pdf
• Haraway, Donna. “Siborg Manifestosu” Başka Yer içinde, Çeviren: Güçsal Pusar. İstanbul: Metis Yayınları, 2010.
• Haraway, Donna. “Tentacular Thinking: Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene,” e-flux 75 (2016): Erişim 7 Ağustos 2023. https://www.e-flux.com/journal/75/67125/tentacular-thinking-anthropocene-capitalocene-chthulucene/
• Haraway, Donna. “Present to Bruno, from Donna,” Social Studies of Science 53, sayı: 2 (2023): 165-168.
• Lovelock, E. James. “Gaia As Seen Through the Atmosphere,” Atmospheric Environment 6, (1972): 579-580.
• Lovelock, E. James ve Lynn Margulis. “Atmospheric Homeostasis by and for the Biosphere: The Gaia Hypothesis, Tellus 26, (1974): 2-10.
• Margulis, Lynn. Symbiotic Planet: A New Look At Evolution. New York: Basic Books, 1999.
• Maturana, Humberto R. ve Francisco J. Varela. Autopoiesis and Cognition: the Realization of the Living. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1980.
• Moore, Jason. “Sistemi Adlandır! Antroposenler & Kapitalosen Alternatifi,” Terrabayt 1 Mayıs 2021, Erişim 20 Temmuz 2023. https://terrabayt.com/yasam/sistemi-adlandir-antroposenler-kapitalosen-alternatifi/
• Paulson, Steve ve Donna Haraway. “Akrabalık: Donna Haraway ile Bir Söyleşi,” Çeviren: Özde Çakmak, Yeşil Gazete, 10 Aralık 2019. Erişim 03 Eylül 2023. https://yesilgazete.org/akrabalik-donna-haraway-ile-bir-soylesi/
• Wertheim, Christine ve Margaret Wertheim. “Crochet Coral Reef,” crochetcoralreef.org, 2005, Erişim 20 Temmuz 2023. https://crochetcoralreef.org/
• “World Game.” n.d. “The Buckminster Fuller Institute.” Erişim 10 Ekim 2023. https://www.bfi.org/about-fuller/big-ideas/world-game