Bu çalışmanın amacı zâkirlik geleneği içinde, kadın zâkirlerin yola hizmet ederken yaşadıklarını, farkındalıklarını ve şehirleşmeyle gündeme gelen değişimlerini anlamaya çalışmaktır. Zâkirlik; Alevilik inancındaki cem ritüeli içinde önemli yere sahip 12 hizmetten biridir. Ritüelde zâkir, cemin yürütücüsü olan dede kadar ön plandadır. Topluluğun, inancın yarattığı ortak duyguya ulaşabilmesini sazıyla ve söylediği deyişler aracılığıyla sağlar. Uygulama dinî öneminden başka sözlü kültür ürünlerinin aktarımına da hizmet eden bir gelenektir. Çalışmada bu geleneğin kadın zâkirler tarafından daha aktif olarak icra edildiğini görünür kılmak amaçlanmaktadır. Ayrıca günümüzde ritüelin ve zâkirlik geleneğinin köy-kent, eski-yeni bağlamında uygulanma süreçlerindeki değişimlere yer verilmiştir. Bu değişime tanıklık eden Türkan Akbıyık’ın süreçte yaşadıklarını doğrudan aktarımı çalışmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır. Çalışma metodolojisinde yazılı literatür kullanımının yanı sıra daha öncede belirtildiği üzere kaynak kişi kullanımına gidilmiş ve kadın zâkir Türkan Akbıyık ile yapılan yüz yüze görüşmeleri kapsayan; onun deneyim ve bilgilerini paylaştığı veriler kullanılmıştır. Akbıyık bir ocak mensubu olması sebebiyle önceki kuşaktan aktarılan bilgiye sahiptir. Zâkirlik geleneği, literatürde yüksek lisans ve doktora tezlerine de konu olmuştur. Örneğin; Deniz Güneş’in, Tokat Yöresi Alevi-Bektaşi İnancında Zakirlik Geleneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi ve Derya Ankışhan’ın, Zakirlik Geleneğinde Müzik ve Kadın Kimliği: Ankara Merkez Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bu tezlerde gelenek müzikal açıdan değerlendirilmekle birlikte, Alevilik içinde yöresel olarak uygulanışındaki farklılıklara yer verilmiştir. Alan çalışmalarından elde edilen gözlemlerden oluşan yazılı kaynaklarda da gelenek hakkında bilgiye ulaşılmaktadır fakat bu çalışmaların ana başlığında Alevilik içinde toplumsal cinsiyet, Alevi kadınlar ya da bir Alevi ocağı özelindeki bilgiler ön plandadır. Zâkirlik bu kaynaklarda alt başlık olarak bulunmaktadır. Elde ettiğimiz verilere göre: İnsanların tanıdık oldukları küçük köy topluluklarından, değişik yerlerinden gelen birbirine yabancı şehir topluluklarına, cemlerde ortak duygular yaşama ihtiyaçlarına ve farklılaşmayla ilgili izlenimlere yer verilmiştir. Şehirde hızlanan hayatın gelenekte uğrattığı değişime hem tanıklık eden hem de sonraki kuşaklara aktarımını sağlayan kadın zâkir Türkan Akbıyık’ın yaşadıkları paylaşılmıştır.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Turkish Folklore in the Türkiye Field |
Journal Section | Reviews |
Authors | |
Publication Date | September 23, 2024 |
Submission Date | March 4, 2024 |
Acceptance Date | May 21, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Issue: 369 |
The journal is published twice a year in January and July. The language of DOI-registered articles in TFA, which is an open access journal with double-blind referee system, is Turkish and English. Manuscripts edited according to the rules and principles of the journal are submitted through our related page in dergipark. For this and similar issues, please write to info@turkfolklorarastirmalari.com or tfadergisi@gmail.com.
The articles with DOI tags in the open access journal, edited according to APA 7 system, are published free of charge in the double-blind referee system. The management of the Association/Journal is not responsible for the articles in any way; all responsibilities belong to the authors. The author(s) of the articles requiring an Ethics Committee decision must include the required report in the manuscript submission. In the submission of the article, the authors submit the Publication Declaration Form stating that they assume all the responsibilities of the work, that the work has not been published elsewhere, and that it has not been sent to other publication organs for publication. As an open access journal, authors own the copyrights of their products. Authors are not paid any fee. They can partially use their works in different places by citing TFA as a source and publish their translations in full text.
Address : Turkish Folklore Research Society - Kyrenia / TRNC (Turkish Folklore Research Society - Kyrenia / TRNC)
Phone :0542 888 80 35
Email: info@turkfolklorarastirmalari.com ---- tfadergisi@gmail.com