Tefsir Kaynaklarında Kadın Sahâbîlerin Kıraat Rivayetlerindeki Rolü

Year 2022, , 396 - 414, 30.06.2022

Mustafa Hamurlı

https://doi.org/10.32711/tiad.1092379

Abstract

Kur’an ilimleri çok yönlü bir kavram olup içerisinde birçok ilim dalını barındırmaktadır. Bu ilimler arasında onu okumak, en doğru şekilde telaffuz etmek, farklı kıraatlerin cümleye kazandırdığı anlamları bilmek ve içerdiği hükümlerle amel etmek yer almaktadır. Kur’an’ın tefsiri ve hadislerin rivayet edilmesinde kadın sahâbîlerin büyük bir role sahip oldukları bilinmektedir. Ancak kıraat ilminde de bu yetkinliğe sahip olup olamadıkları merak konusudur. Kıraat ilminin teselsül yoluyla nakledilmesinde muhaddislerin belirlemiş olduğu isnâd sisteminin önemli role sahip olduğu müşahede edilmektedir. Bu sebeple kıraati nakleden kişinin, hocasından naklettiği rivayeti muttasıl bir senetle rivayet etmesi gerekmektedir. Dolayısıyla rivayet silsilesinin sahâbeye ulaşmaması veya senet içerisinde herhangi bir kopukluğun meydana gelmesi durumunda ilgili kıraat rivayeti reddedilmektedir. Kadın sahâbîlerin tefsir ve hadis alanlarında olduğu gibi kıraat nakillerinde de nispeten yer aldıkları görülmektedir. Bu çalışmada kıraat ilmine katkı sunan kadın sahâbîlerin kimler olduğu, kaç rivayet naklettikleri, naklettikleri bu rivayetlerin sahih ya da şâz kıraatler kapsamında değerlendirildiği konusuna açıklık getirilmesi hedeflenmektedir.

Keywords

Tefsir, Kıraat, Kur'an, Âyet, Kadın Sahâbî

The Role of Women Companions in Recitation Narrations in Tafsir Sources

Abstract

The sciences of the Qur'an is a versatile concept and includes many branches of science. Among these sciences are reading it, pronouncing it in the most correct way, knowing the meanings that different readings give to the sentence and acting on the provisions it contains. It is known that women Companions have a great role in the interpretation of the Qur'an and the transmission of hadiths. However, it is a matter of curiosity whether they have this competence in the science of recitation. It is observed that the isnâd system, which was determined by the muhaddis, has an important role in the transmission of the science of qira'at through teselsul. It is seen that Women Companions are relatively involved in recitation transmissions as well as in the fields of tafsir and hadith. In this study, it is aimed to clarify the issue of who the women companions who contributed to the science of recitation are, how many narrations they narrated, and whether these narrations are evaluated within the scope of sound or shad recitations.

Keywords

Tafsir, Recitation, Qur'an, Verse, Women Companion

References

• Ahmed Muhtâr Ömer - Sâlim Mükrem, Abdu’l-âl. Mu‘cemü’l-kıraâti’l-Kur’aniyye. Kuveyt: Matba’atü Câmi’atü’l-Kuveyt, 2. Basım, 1988.
• Dânî, Ebû Amr. et-Teysîr fi’l-kırââti’s-seb‘. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-’Arabî, 2. Basım, 1984.
• Ebû Ali, Hasan b. Ahmed. el-Huccetü li’l-kurrâi’s-seb’a. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Me’mûn, 2. Basım, 1993.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf. el-Baḥrü’l-muḥîṭ. 21 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 2002.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Meʿâni’l-Ḳurʾân. Beyrut: Âlemü’l-Kütub, 3. Basım, 1983.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân b. Cinî el-Mevsılî el-Bağdâdî. el-Muḥteseb fî tebyîni vücûhi şevâẕẕi’l-ḳırâʾât ve’l-îżâḥ ʿanhâ. Kahire: Matbaatü’l-Ehrâm, 1994.
• İbn Hâleveyh, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Ahmed b. Hâleveyh b. Hamdân el-Hemedânî. el-Huccetü fi’l-kırââti’s-seb’a. Beyrut: Daru’ş-Şurûk, 2. Basım, 1977.
• İbn Hâleveyh, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Ahmed b. Hâleveyh b. Hamdân el-Hemedânî. Muḫtaṣar fî şevâẕẕi’l-Ḳurʾân min kitâbi’l-bedî’. Kahire: Mektebetü’l-Mütenebbî, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-arab. Beyrut: Dâru Sadır, 3. Basım, 1414.
• İbn Mücâhid, Ahmed b. Mûsâ. es-Seb‘atü fî’l-kırâât. Kahire: Dâru’l-Me’arif, 2. Basım, 1400.
• İbn Zencele, Ebû Zür‘a. el-Ḥüccetü fi’l-ḳırââti’s-sebʿ. thk. Saîd Afğânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 2001.
• Kaysî, Mekkî b. Ebî Tâlib. el-Keşf ʿan vücûhi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ ve ʿilelihâ ve ḥucecihâ. Dimeşk: Mecmeu’l-luğati’l-arabiyye, 1974.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câm‘i li-ahkâmi’l-Kur’ân. 20 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahreddîn. Mefâtîhü’l-gayb. 22 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Salih, Subhî. Kur’ân ilimleri. çev. M.Sait Şimşek. Konya: Hibaş Yayınları, 3. Basım, 2003.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 12 Cilt. Kahire: el-Matbaatu’s-Selefiyye, 1. Basım, 2001.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah. el-Keşşâf ’an hakâiki’t-tenzîl ve ’uyuni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 3. Basım, 2009.