Analysis of Some Verses of Sûrah Yûsuf in the Context of the Referential Function of Language

Year 2024, Volume: 8 Issue: 4, 829 - 848

Adil Türker , Eyup Akşit

https://doi.org/10.32711/tiad.1534438

Abstract

Language is a complex system with different functions such as referent, channel control, poetic, metalanguage and emotion functions. These functions provide a comprehensive framework for understanding the different aspects of language and its roles in communication processes. Beyond information transmission, they also highlight the role of language in social and emotional interactions, helping us better grasp the multidimensional nature of language. In the referential function, language is primarily used to convey information, explain, analyze, and describe events, objects, and relationships. This study aims to demonstrate the richness of the Quran's expression and contribute to its understanding by analyzing some verses of Surah Yûsuf in the context of the referential function of the language. Since it is not possible to examine all the verses that have the referential function, only four verses were selected. Although there are different functions in the verses, the dominant function seems to be the referential function.

Keywords

Tafsir, Quran, Functions of Language, Referent Function, Sûrah Yûsuf

Dilin Gönderge İşlevi Bağlamında Yûsuf Sûresi’nin Bazı Âyetlerinin Tahlili

Abstract

Dil, çeşitli işlevler için kullanılan bir sistemdir. Bu sistemin işlevleri arasında gönderge, çağrı, şiirsel, üstdil, kanalı kontrol ve heyecana bağlı gibi işlevler yer alır. Bu işlevler, dilin çeşitli yönlerini ve iletişim süreçlerindeki rollerini anlamak için kapsamlı bir çerçeve sunar. Dilin bilgi aktarımı dışında sosyal ve duygusal etkileşimlerdeki rolünü de ortaya koyarak, dilin çok boyutlu doğasını daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Dilin işlevlerinden gönderge işlevi, haber vermek, olayları, nesneleri ve ilişkileri açıklamak, analiz etmek ve tanımlamak amacıyla kullanılır. Çalışmamız, dilin gönderge işlevi bağlamında Yûsuf Sûresi’nin bazı âyetlerini tahlil ederek Kur’an’ın anlatım üslûbundaki zenginliği göstermeyi ve Kur’an’ın anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Gönderge işlevi ile ilgili tüm âyetleri bir makalede incelemek mümkün olmadığından, dört âyet seçilmiştir. Bu âyetlerde öncelikle ileti, kaynak, alıcı gibi iletişim unsurları tespit edilmekte, ardından âyetlerde dilin hangi işlevde kullanıldığı analiz edilmektedir. Âyetlerde çağrı işlevi ve heyecana bağlı işlev gibi farklı işlevler de bulunmakla birlikte, baskın olan işlevin gönderge işlevi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Keywords

Tefsir, Kur’an-ı Kerim, Dilin İşlevleri, Gönderge İşlevi, Yûsuf Sûresi

References

• Abdu’lkerîm, Hâga. “el Vazîyfetü’l-Lügaviyyetü ve Tatbîgâtühê fi’l-Kur’âni’l-Kerîm”. Mecelletü’l-Câmiatü li’Dirâsetü’l-İslâmiyyetü 29/2 (Haziran 2019), 470-491. https://dspace.univ-eloued.dz/items/9fecc20e-0adf- 4bd0-a55d-60b7fcca8b51
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları, 5. Basım, 2009.
• Aktaş, Elif. “Dilin İşlevleri ve Söz Varlığı Açısından Pepee”. IJOES'ler 8/26 (Mart 2017), 336-337. https://www.ijoess.com/DergiTamDetay.aspx?ID=1666&Detay=Ozet
• Âl Hûli, Muhammed Ali. Esêlîbü Tedrîsi’l-Lügatî. Ürdün: Dâru’l-Felâh, 3. Basım, 2000.
• Aliyah, Bilkâsım vd. Vezâifü’l-Lügati ve Efâlü’l-Kelâmi fi Divânı Mevâkıbi’l-Bûhi li’ş-Şâir Sâid Mirdifî. Cezayir: Demokratik Halk Cumhuriyeti Yüksek Öğrenim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı Şehit Hama Lakhdar Üniversitesi Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Arslanoğlu, İbrahim –Duman, Ekrem Ziya. İnsan İlişkileri ve İletişim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, 2018.
• Askerî, Ebû Hilâl. Kitâbu’s-Sınâ‘ateyn. nşr. Muhammed el-Bicâvî-Ebu’l-Fazl İbrâhim. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l- Hadîse, 1971.
• Avcı, Gülbahar. “Şuarâ Suresinin Dilin İşlevleri Açısından Tahlili”. International Marmara Social Sciences Congress. ed. Öznur Gökkaya vd. 1/226-232. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü, 2020.
• Bulut, Ali. Belâğat Meâni-Beyan-Bedî. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2019.
• Coşkun, Svıtlana Nesterova. “Roman Jakobson’da Dilin İşlevleri ve İşleyiş Mekanizması”. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 36/17 (Ekim 2023), 326-339. https://doi.org/10.29000/rumelide.1372353
• Cürcâni, Abdulkâhir el-Cürcâni. Delâilü’l-İ’câz. thk. Mahmud Muhammed Şâkir. Cidde: Dâru’l-Medenî, 3. Basım, 1989.
• Çörtü, Mustafa Meral. Arapça Dilbilgisi Nahiv. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2006.
• Endülüsî, Ebû Hayyan. Bahru’l-Muhît. 6. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 3. Basım, 2000.
• Güz, Nükhet. “İletişim Süreci ve Temel Öğeler”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 7 (Mart 2012), 121- 142. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22884/244797
• Hafâcî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Muhammed b. Saîd el-Hafâcî el-Halebî. Sırrü’l-Fesâha. Mısır: Matbaatü Muhammed Ali Sabîh, 3. Basım, 1952.
• Izıtsu, Toshıhıko. Kur’ân’da Tanrı ve İnsan. çev. M. Kürşad Atalar. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
• İbiş, Fatih. “Anlamın Epistemolojik Ön Koşulu Olarak Bağlam”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/2, (Haziran 2023), 714-722. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1060483
• İbn Cinnî, Ebu’l Feth Osman. Hasâis. thk. Muhammed Ali Neccâr. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l Mısrıyye, 4. Basım, 1318.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sâmi b. Muhammed el-Sâlame. 4. Cilt. Riyad: Dâru’t- Taybe, 2. Basım, 1999.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 12. Cilt. Tunus: Dâru’l-Tûnûsiyye, 2. Basım, 1984.
• İbn Hîşam, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdullah. Katru’n-Nedâ ve Bellüs-Sadâ. Beyrut: Mektebetü’l- Asrıyyetü, 3. Basım, 2011.
• İmer, Kamile. vd., Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’ş-Şamiyye, 3. Basım, 2002.
• Kara, Ömer. “Belâgat İlminde İki İfade Biçimi: Itnâb-Îcâz (I) Kur’an Metninin Anlaşılmasındaki Rolü Üzerine Bir Deneme”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyalbilimler Enstitüsü Dergisi 1/1 (Ocak 2000), 353-388. https://www.academia.edu/30761709/
• Kanik, İsa. “Kur’an’ın Edebî Anlatım Üslubundaki Çeşitlilik”. Cankiri Karatekin University Journal of Faculty of
• Letters 6/1 (Nisan 2018), 68-87. https://doi.org/10.17120/omuifd.987770
• Karagöz, Mustafa. “Dilin İşlevleri Açısından Kur’an’ın Üslûbu”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (Mart 2007), 171-206. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213241
• Kaya, Raşit. Kitle İletişim Sistemleri. Ankara: Teori Yayınları, 1. Basım, 1985.
• Kazvînî, Celâluddîn Muhammed b. Abdurrahman Hatîb. el-Îzâh fî ‘Ulûmi’l-Belâga. II. Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1405.
• Kılıç, Veysel. Dilin İşlevleri ve İletişim. İstanbul: Papatya Yayıncılık, 1. Basım, 2002.
• Kılıç, Veysel. “Dilin İşlevleri: Metin Eylem Kuramı Yaklaşımı”. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/2 (Şubat 2007), 124-138. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/43884
• Kocaman, Ahmet. Dilbilim Temel Kavramlar Sorunlar Tartışmalar. Ankara: Dil Derneği Yayınları, 2. Basım, 2006.
• Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 5. Basım, 1992.
• Köylü, Mustafa. Psiko-Sosyal Açıdan Dinî İletişim. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. Basım, 2003.
• Kurtubi, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. İbrahim Trafâyesh. 9. Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1963.
• Kur’ân Yolu. Erişim 29 Temmuz 2024. https://kuran.diyanet.gov.tr/
• Kutup, Vecdi. “Teceliyâtü’l-Vazîfetü’l-İfhêmiyyeti fi’l-Kur’âni’l-Kerîm”. Mecelletü İlmiyyetü’d-Dırâr 2/2 (Ekim 2020), 47-61. https://tcais.net/ojs/index.php/alddurar/article/view/47/46
• Martinet, Andre. İşlevsel Genel Dilbilim. çev. Berke Vardar. İstanbul: Multılıngual Yayınları, 1998.
• Mahallî, Celâleddin-Süyûtî, Celâleddin. Tefsîru’l-Celâleyn. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 16. Basım, 2013.
• Merâğî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. 12. Cilt. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî, 3. Basım, 1946.
• Meydânî, Abdurrahman Hasan Habenneke. el-Belâğatü’l-Arabiyye Ususuhâ ve Ulûmuhâ ve Funûnuhâ. II. Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Kâlem, 2. Basım, 1996.
• Mûhîbi, Ahmed. el-Vazîyfetü’l-Tenbîhiyyeti fî Sûrâti’l-Bakara. Cezâyir: Câmiatü Mentûri, Dil ve Edebiyât Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Müftüoğlu, Nasrullah Hacı. “Berâat-i İstihlâl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 29 Temmuz 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/beraat-i-istihlal
• Nîsâbûrî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ebi’l-Hasen b. el-Hüseyn el-Gaznevî. Îcâzü’l-Beyân an Meâni’l-Kur’ân. I. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2. Basım, 1415.
• Öztürk, Abdullah. “İletişim Sistemleri ve İletişim Teorisi”. Selçuk İletişim 1/1 (Mayıs 2014), 58- 69. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/18999/200896
• Pak, Zekeriya. Allah-İnsan İletişimi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 1. Basım, 2005. Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-Gayb. 18. Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1410.
• Sâbûni, Muhammed Ali es-Sâbûni. Safvetü’t-Tefâsir. 2. Cilt. Kahire: Dâru’s-Sâbûni, 1. Basım, 1997.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. II. Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1. Basım, 1433.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Sîbeveyhi Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî. el-Kitâb. 2. Cilt. Mısır: Dâru’l Kütübi’l Mısrıyye, 5. Basım, 1983.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. 15. Cilt. Mekke: Dâru’t-Terbiyyetü ve’t-Türâs, ts.
• TDK, Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 25 Temmuz 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Topaloğlu, Bekir. “Yûsuf Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 29 Temmuz 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/yusuf-suresi
• Tuna, Yavuz vd. İletişim. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Tutar, Hasan-Yılmaz, M. Kemal. Genel İletişim Kavramlar ve Modeller. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 5. Basım, 2005.
• Uçan, Hilmi. “Dilin İşlevleri ve Edebiyat Eğitiminin Amaçları Çerçevesinde 1929 Müfredat Programı”. İlmi Araştırmalar Dergisi 22 (Şubat 2014), 219-228. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fsmiadeti/issue/6499/86124
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multılıngual Yayınları, 1. Basım, 2002.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. Sad. Sıtkı Gülle. 5 Cilt. İstanbul: Huzur Yayınevi, 1. Basım, 2008.
• Zıllıoğlu, Merih. İletişim Nedir?. İstanbul: Cem Yayınları, 6. Basım, 1996.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf an Hakâ’ikı Ğavâmizi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl. II. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l Arabî, 1. Basım, 1987.
• Zeccac, Ebû İshâk İbrâhîm el-Bağdâdî. Me’âni’l-Kur’ân ve Î’râbühû. III. Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 2. Basım, 1988.