Kur’an ve Surelerin Hususiyetleri, Maksatların Belirlenmesi ve Şüphelerin Giderilmesindeki Rolü

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 315 - 335, 28.03.2025

Muncid Ebubekir

https://doi.org/10.32711/tiad.1616456

Abstract

Kur’an-ı Kerim, bütünlüğü içinde belirgin olan ve onun amaçlarını farklı açılardan anlamaya imkân tanıyan çeşitli olgular içermektedir. Bu olgulardan biri, ilahi isimlerin—"Allah" ve "Rabb"—Kur’an’daki bağlamlarda ve yapısal düzenlemelerde yer alıp almamasıdır. Bu isimler bazı surelerde birlikte, bazılarında ise tek başına bulunurken, on surenin içerisinde hiç geçmemesi dikkat çekici olup önemli soruları gündeme getirmektedir. Ayrıca, her surenin kendine özgü özellikleri vardır; bu özellikler, surenin karakterini ve temel temasını belirleyen unsurlar arasında yer alır. Örneğin, Medine döneminde indirilen ilk sureler arasında yer alan Bakara Suresi, Kur’an’daki on yedi sorunun dokuzunun geçtiği bir sure olup, Peygamber’e (s.a.v.) yöneltilen soruların en yoğun şekilde bulunduğu surelerden biridir. Bunun yanı sıra, bu surede Yahudilerin inekle ilgili sorularına yer verilmesi, onun temaları arasında bilinçli bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Surenin "el-Bakara" olarak isimlendirilmesi, onun ilahi bir takdir sonucu belirlenmiş özel önemini yansıtmaktadır. Benzer şekilde, diğer surelerin kendilerine özgü nitelikleri de onları ayırt edici kılmakta olup, bu surelerdeki örüntülerin, ilişkilerin ve iç içe geçmiş unsurların incelenmesi önemli kavrayışlar sunmaktadır. Bu tür araştırmalar hem sure bazında hem de Kur’an bütünlüğü içinde ele alınan "Tematik Tefsir" disiplininin kapsamına dâhildir.
Bu çalışma, iki temel olguyu ele almaktadır. Birincisi, Kur’an’ın Arapça indirilmiş olması ve bu dilin "Arapça oluşunun" kültürel bir etki anlamına gelip gelmediği meselesidir. Bu bağlamda, Kur’an’ın bağlamı ve içeriğinin Arap kültürüne dayandığı yönündeki iddialar değerlendirilerek, onun evrenselliği ve zamansal geçerliliği meselesi ele alınmaktadır. İkinci olarak, iman edenlere sıkça hitap etmesi ve kendine özgü hukukî hükümler içermesiyle öne çıkan Maide Suresi incelenmektedir. Hırsızlık cezası (el kesme) özelinde bir vaka analizi sunularak, surenin bu tür hükümler için nasıl bir bağlamsal hazırlık sunduğu ve hukukî düzenlemelerini hangi rasyonel gerekçelere dayandırdığı ortaya konulmaktadır. Aynı zamanda, Kur’an’ın ceza hukukuna yönelik eleştiriler tartışılarak, bu hükümlerin her çağda uygulanabilirliği savunulmaktadır. Bu analiz, Kur’an’ın dilbilimsel, kültürel ve hukukî boyutları arasındaki derin etkileşimi gözler önüne sermektedir.

Keywords

: Kur, Kur, Kur, Surelerin Karakteristiği, Hırsızın Elinin Kesilmesi Hükmü

The Characteristics of the Quran and Surahs, the Determination of Their Objectives, and Their Role in Dispelling Doubts

Abstract

The Qur'an contains overarching phenomena that permeate its entirety, offering insights into its objectives from diverse perspectives. One notable phenomenon is the presence or absence of the divine names (Allah) and (Rabb) within its contexts and structures. While these names appear together in some surahs and individually in others, they are conspicuously absent in ten surahs, raising important questions about their significance. Additionally, each surah possesses unique characteristics that define its distinct personality and core theme. For instance, Surah Al-Baqarah, among the first surahs revealed in Medina, features the highest concentration of questions posed to the Prophet (PBUH), with nine of the Qur'an's seventeen inquiries occurring within it. This surah also addresses Jewish questions about the cow, suggesting a purposeful connection between its themes. Its naming as "Al-Baqarah" reflects its divinely ordained significance. Similarly, the unique features of other surahs further distinguish them, and exploring their patterns, interrelations, and interwoven elements provides valuable insights. Such inquiries are situated within the scope of "Thematic Tafsir," encompassing both individual surahs and the Qur'an as a whole. This study examines two key phenomena. The first addresses the Qur'an's Arabic language and whether its linguistic Arabness implies cultural influence. It evaluates claims that the Qur'an's context and content are rooted in Arabian culture, challenging its universality and timeless relevance. The second focuses on Surah Al-Ma’idah, distinguished by its frequent calls to believers and exclusive legal rulings. Using the punishment for theft (amputation) as a case study, this research explores the surah’s contextual preparation for its rulings, offering logical justification for its laws. The discussion also counters criticisms of the Qur'anic penal system, affirming its applicability across eras. This analysis highlights the profound interplay between the Qur'an's linguistic, cultural, and legal dimensions

Keywords

The Culture of The Qur, Qur, The Arabic Qur, The Character of The Qur, Amputation of The Hand

السِّماتُ العامة والخاصة للقرآن الكريم وسوره، ودورها في تعيين المقاصد ورد الشبهات

Abstract

في القرآن ظواهر عامة تستغرقه كله يؤدي استيعابها للقدرة على النظر الشامل والمستوعب للزوايا والجهات المختلفة للمشروع القرآني المراد وكيفية حضوره والتعبير عنه واستدعاء عناصر وجوده وروافعه ومتمماته، بالإضافة لفهمه وتعليله في سياقاته، وغالبًا تكون معبرة عن المقاصد الكلية والعامة، ومن تلك الظواهر المعوزة للتأمل حضور وغياب الاسمين (الله) و(الرب) في السياقات والأنساق القرآنية، فقد حضرا في بعض السور معًا، وانفرد كل منهما في بعضها، وغاب كلا الاسمين في عشر سور غيابًا لافتًا معوزًا للنظر والدارسة، وهي ظاهرة كلية في القرآن يمكن أن يترتب على فهمها بالتمثيل والتحليل ولو من خلال استقراء ناقص فهمًا عامًا للمنهجية القرآنية في ميكانيكية الحضور والغياب. وبالمقابل فهناك ظواهر خاصة بكل سورة تعطي لها شخصيتها الفارقة لها عن غيرها والكاشفة عن محورها الرئيس الخاص بها، فسورة البقرة من أوائل ما نزل في المدينة وفيها أكبر اجتماع لسؤالات الصحابة، في تسع مسائل، علمًا أن عدد أسئلتهم في كل القرآن سبعة عشر سؤالًا، وهي سورة سؤالات اليهود عن البقرة، وغالبًا لاجتماع الأمرين غاية وغرض، لاسيما أنها سميت بسورة البقرة توقيفًا، وبالمثل فإننا سنجد لكل سورة ما يختص بها ويفرقها عن أخواتها، ومثل هذه الدراسة المعتنية بالنظم وأنماطه وعلاقات أفراده ببعضها وطريقة تشابكها في النص مما يدخل تحت التفسير الموضوعي على مستوى السورة والقرآن. ستناقش ورقتي ظاهرتين: الأولى: عامة متعلقة بعروبة لسانه، وهل يلزم منها عروبة ثقافته وتأثره بالواقع العربي ودلالات هذه الظاهرة وكيف استثمرت للطعن في صلاحية القرآن الكريم وشموله وعمومه، عبر مناقشة أربعة نماذج ادُّعي أنها ثمرة لنزوله في جزيرة العرب وبالتالي عروبة لسانه. الثانية: خاصة بسورة المائدة وهي الحضور الكثيف للنداء على المؤمنين أكثر من أي سورة غيرها، كذلك الأحكام الشرعية التي لم ترد في سواها، وكيف تظافرت آياتها وسياقاتها للتحضير لأحكامها التي تبدو قاسية، وتعليلها، ممثلًا بحد قطع يد السارق ليظهر منطقيًا ومناسبًا لحجم الجريمة المرتكبة، وفيه الرد على الطاعنين بنظام العقوبات القرآني وصلاحيته لكل زمان.

Keywords

ثقافة القرآن, كليات القرآن, عروبة القرآن, شخصية السورة القرآنية, حد القطع للسارق

References

• İbnü’l-Cezerî, Muhammed. "Neşru’l-Kırâati’l-Aşr" (T: Eymen Suveyd), Dârü’l-Gavsânî li’d-Dirâsâti’l-Kur’âniyye, İstanbul, 1. Baskı, 2018.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali. "Fethu’l-Bârî fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî", Dârü’l-Fikr, Beyrut, 3. Baskı, 2014, Cilt 8, s. 160. (Konunun ihtilaflı olması sebebiyle ayrıntıya girmeye gerek yoktur.)
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. "et-Tahrîr ve’t-Tenvîr", Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, Beyrut, 1. Baskı, 2000, Cilt 6, s. 210.
• Ebû’r-Rub, Hâni. el-Ve’d inde’l-Arab kable’l-İslâm ve mevkiu’l-İslâm minhu, Derasât Mecmuası: Ulûmü’l- İnsâniyye ve’l-İctimâiyye, Ürdün Üniversitesi, 36. Cilt, Sayı 1, 2009, s. 88-100.
• Ebû Bekir, Müncid. "et-Tasvîru’l-Fennî fî Âyâti’s-Sıyâm", Sıyâm Esrâr ve Envâr, Kur’ân-ı Kerim’i Koruma Derneği Yayınları, Ürdün, ve Nebe’ul-Azîm li-Tevzi’ Hudâ’l-Kur’ân, Riyad, 1. Baskı, 2016.
• Ebû Bekir, Müncid. "el-Bu‘du’l-Vazîfî li-Esmaillâhi’l-Hüsnâ fî Siyâkâtihâ’l-Kur’âniyye", Son Çağ, Ankara, 1. Baskı, 2023.
• İdris, Abdünnur. "Enthâ Muziaatu’l-Hakîka beyne’l-Câhiliyye ve’l-İslâm", İnternet Makalesi.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh b. İsmâîl. "Sahîhu’l-Buhârî" (T: Mustafa Dib el-Buğa), Merkezü’r-Risâle li’d-Dirâsât ve Tahkîku’t-Turâs, 3. Baskı, 1987.
• el-Bikâî, Burhânüddin b. Ömer. "Nazmü’d-Durer fî Tenâsübi’l-Âyât ve’s-Süver" (T: Abdurrezzâk el-Mehdî), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. "es-Sünenü'l-Kübrâ", thk: Muhammed Abdulkadir Atâ, Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut, 3. Baskı, 2003.
• İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ İsmail ed-Dımaşkî. "Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm", thk: Sâmi b. Muhammed Selâme, Dârü Tayyibe li'n-Neşr ve't-Tavzî, Dımaşk, 2. Baskı, 1999.
• Rızâ, Muhammed Reşîd. "Tefsîru'l-Kur'âni'l-Hakîm (Tefsîru'l-Menâr) ", ed: İbrahim Şemseddin, Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut, 3. Baskı, 2011.
• el-Cürcânî, Ali b. Muhammed b. "Ali, et-Ta'rîfât", thk: İbrahim el-Ebiyârî, Dârü'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut, 1. Baskı, 1403 h.
• Habîb, Muhammed. "Esmâu'l-Muğtâlîn mine'l-Eşrâf fi'l-Câhiliyyeti ve'l-İslâm, Nâdiru'l-Mahfûzât", Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1. Baskı, 2003.
• er-Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer. "Mefâtîhu'l-Gayb", Dârü İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut, 4. Baskı, 2001.
• ez-Zebîdî, Muhammed el-Hüseynî. "Tâcü'l-Arûs min Cevâhiri'l-Kâmûs", thk: Bir Bilim Ekibi, Dârü'l-Hidâye, Beyrut, 1. Baskı, 1404 h.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b. Ömer. "el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi't-Tenzîl ve Uyûni'l-Ekâvîli fî Vücûhi't-Te'vîl", thk: Muhammed Şâhin, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1. Baskı, 1995.
• es-Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman. "el-İtkân fî Ulûmi'l-Kur'ân", thk: Kur'ân Araştırmaları Merkezi, Kral Fahd Kur'ân Basım Kompleksi, Medîne-i Münevvere, 1426 h.
• es-Safdî, Ebü'l-Berekât b. Hilâl. "Keşfü'l-Esrâr ve Hektü'l-Estâr", thk: Behaüddîn Dartma, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1. Baskı, 2020.
• es-San'ânî, Abdürrezzâk. "Tefsîru Abdürrezzâk", Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1. Baskı, 2001. et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed. "Câmiu'l-Beyân an Te'vîli Âyi'l-Kur'ân", thk: Mahmûd Şâkir, Dârü İhyâi't- Türâsi'l-Arabî, Beyrut, 1. Baskı, 2001.
• "el-Ahdü'l-Kadîm", Mısır Kitâb-ı Mukaddes Derneği, 2. Baskı, 2002.
• el-Kurtubî, Muhammed b. Ebî Bekr. "el-Câmiu li-Ahkâmi'l-Kur'ân", thk: Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Tufiç, Mısır Kitap Kurumu, Kahire, 1. Baskı, 1964.
• Kutub, Seyyid İbrahim. "et-Tasvîrü'l-Fennî fî'l-Kur'ân", Dârü'ş-Şurûk, Kahire, 6. Baskı, 1996. et-Tirmizî, Muhammed b. İsâ. "Sünenü't-Tirmizî", thk: Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, Dârü İhyâi't- Türâsi'l-Arabî, Beyrut, 2. Baskı, 2002.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin b. el-Haccâc. "el-Câmiu's-Sahîh", Dârü'l-Cîl ve Dârü'l-Âfâkü'l-Cedîde, Beyrut.
• Maike Rotzoll, Paul Richter, Petra Fuchs, Annette Hinz-wessels, Sascha Topp, Gerrit Hohendorf, Journal Article: "The First National Socialist Extermination Crime: The T4 Program and Its Victims", International Journal of Mental Health, Vol. 35, No. 3, The Holocaust and the Mentally III: Part I: Extermination (FALL 2006), pp. 17-29 (13 pages).
• https://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=80648
• https://www.bbc.com/arabic/world-61928948