İbn Sînâ’nın Ruh Konusuna Kur’ân-ı Kerîm’den Getirdiği Delillere Genel Bir Bakış

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 659 - 675, 30.06.2025

Selahattin Aydar

https://doi.org/10.32711/tiad.1660801

Abstract

İnsan, beden ve ruh olmak üzere iki ayrı olgudan meydana gelir. Beden insanın fiziki bütünlüğü olarak tanımlanırken ruh çoğunlukla insanın soyut bütünlüğünü ifade etmek için kullanılır. Soyut olmasından dolayı ruh, düşünce tarihi boyunca farklı biçimlerde tanımlanmıştır. İbn Sînâ ruh konusuna özel bir anlam yükleyerek konuya hem felsefe hem de dini bilgi ekseninde açıklık getirmektedir. Eklektik bir düşünce biçimi ortaya koyan İbn Sînâ, Kur’an-ı Kerim’de ruh ve insanın yaratılışı ile ilgili ayetler bağlamında ruh konusuna derinlik kazandırır. Kur’an-ı Kerim’deki ayetlerden hareketle ruh ile ilgili bilgiyi insanın bizzat kendisi hakkındaki derin ve manevi bir bilgi olarak belirleyen filozof, ruhun yaratıldığını kabul eder. Bununla beraber İbn Sînâ, insanın Allah’ı tanımasının ruh bilgisi sayesinde mümkün olduğunu ortaya koymaya çalışır. Ruhun, bedenin ölümü ile birlikte tanrısal bir konuma yükseldiğini kabul eden İbn Sînâ bu noktada yine Kur’an’ın ayetlerini referans göstererek insanın bu dünyadaki amelleri doğrultusunda ceza veya mükâfat göreceğinin felsefi tartışmasını yapar.

Keywords

İslam Felsefesi , İbn Sînâ , Ruh , Kur’an-ı Kerim , Felsefi Bilgi , Dini Bilgi

A General Overview of the Evidence That Ibn Sina Brought from The Quran on the Subject of the Soul

Abstract

The human being consists of two separate phenomena, the body and the soul. The body is used to express the abstract integrity of the human being in the form of the soul, while the soul is mostly used to express the abstract integrity of the human being. Due to its abstractness, the soul takes shape in different ways throughout the thought process. By giving a special meaning to the subject of the soul, Ibn Sina does not take place in both the content of philosophy and religious knowledge. Ibn Sina, who presents an eclectic way of thinking, reaches the depths of the processes of the verses in the Quran regarding the creation of the soul and man. The philosopher, who separates the information about the soul as a deep and spiritual knowledge of the human being himself based on the verses in the Quran, accepts that the soul is created. However, Ibn Sina tries to reveal that it is possible for a person to know Allah through the knowledge of the soul. Ibn Sina, who accepts the divine ascension of the soul together with its death, discusses the changes in the approval of the deeds in which a person is classified in this way, by referring to the verses of the Quran.

Keywords

Islamic Philosophy , Ibn Sina , Soul , Quran , Philosophical Knowledge , Religious Knowledge

References

• Aristoteles. Ruh Üzerine. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 3. baskı, 2021.
• Aydüz, Davut. “‘Sana “Ruh” Hakkında Soru Soruyorlar. De Ki: Ruh, Rabbimin Emrindendir ve Bu Mevzuda Size İlim Adına Az Bir Şey Verilmiştir.’ (İsrâ, 85) Âyetindeki Ruh’tan Maksat Nedir?” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 8/2 (30 Nisan 2021), 581-603.
• Bozyiğit, Ahmet. “İslâm Felsefesinde Ruh - Beden İlişkisi”. Turkish Studies-Social Sciences 15/6 (2020), 2851-2866. https://doi.org/10.47356/TurkishStudies.46134
• Cevizci, Ahmet. Ruh. İstanbul: Paradigma, 3. baskı, 1999.
• Cevizci, Ahmet. Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 4. baskı, 2016.
• Corbin, Henry vd. İslâm felsefesi tarihi: başlangıçtan İbn Rüşd’ün ölümüne kadar (1198). İstanbul: İletişim yayınları, 2. baskı., 1994.
• Çağlayan, Harun. “Ruh İnancı Üzerine Teolojik Bir Değerlendirme”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 20/2 (30 Aralık 2020), 369-388.
• Deniz, Gürbüz. “İbn Sina’da Ruhsal Diriliş ve Bazı İtirazlar”. Eskiyeni 29 (10 Aralık 2014), 103-120.
• Deniz, Gürbüz. “İnsanî Ruh Üzerine”. Eskiyeni 37 (01 Aralık 2018), 25-34.
• Descartes, René. Metafizik Düşünceler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 3. baskı, 1967.
• Descartes, René. Yöntem Üzerine Konuşmalar. Ankara: Alter Yayınları, 1. baskı, 2009.
• Düzgün, Şaban Ali. “İnsanin Doğasi (Fıtratı) ve Özgürlüğü Üzeri̇ne”. Kader Kelam Araştırmaları Dergisi 14/2 (10 Eylül 2016), 322-342.
• Fahri, Macit. İslam Felsefesi Kelamı ve Tasavvufuna Kısa Bir Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları, 5. baskı., 2008.
• Fahri, Macit. İslam Felsefesi Tarihi. İstanbul: Şa-To Yayınları, 8. baskı, 2013.
• İbn Bâcce, Ebû Bekir Muhammed. Kitâbü’n-Nefs. çev. Burhan Köroğlu. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 1. baskı, 2019.
• İbn Hazm, Ebū Muhammed Ali bin Ahmed bin Saîd ibn. el-Fasl. çev. Halil İbrahim Bulut. 3 Cilt. Fatih, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh. Ahvâlu’n-Nefs. Ankara: Elis Yayınları, 1. baskı, 2019.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh. el-Adhaviyye fîl-me’âd. thk. Hasan Âsi. Tahran: Şems-i Tebrizi, 2004.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh. en-Necât. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 1. baskı, 2013.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh. İlâhiyât- Şifâ- Metafizik. İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2011.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh. İşaretler ve Tembihler. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
• İbn Sînâ. Kitâbü’ş-Şifâ: Nefs. ed. M. Zahid Tiryaki - Eşref Altaş. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 1. baskı, 2021.
• Lahbabi, Muhammed Aziz. İslam Şahsiyetçiliği. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1972.
• Okumuş, Mesut. “Felsefî Tefsir Bağlamında İbn Sînâ’nın Kur’an Sure ve Ayetlerine Yaklaşımları”. Diyanet İlmi Dergi 50/1 (01 Mart 2014), 157-194.
• Özden, H. Ömer. İbn-i Sinâ-Descartes Metafiziği. İstanbul: Dergah Yayınları, 1. basım, 2015.
• Platon. Phaidon. İstanbul: Say Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Rank, Otto. Psychology and The Soul. Philadelphia: Universtiy of Pennsylvania Press, 1950.
• Rousseau, Jean-Jacques. Emile: Bir Çocuk Büyüyor. İstanbul: Selis Kitaplar, 4. basım., 2006.
• Şerif, Mian Muhammed. İslam Düşüncesi Tarihi. 2 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. baskı, 2019.
• Şimşek, İsmail. “Felsefeden Tasavvufa Ruh Anlayışı”. EKEV Akademi Dergisi 62 (30 Nisan 2015), 549-566.
• Ülken, Hilmi Ziya. İslam Felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları, 3. baskı, 1983.
• Yıldırım, Emine Taşçi. “İbn Sînâ’da Ruh-Nefs Kavramı ve Ruh Kasidesi Bağlamında Ruhun Bedenle Olan Münasebeti”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/2 (31 Aralık 2020), 671-692.