İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Din Psikolojisi Dersine Yönelik Algısı Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 227 - 267, 30.06.2021

Ali Yüksel , Muhammed Kızılgeçit

Öz

İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin mezun olduktan sonra özellikle mesleki açıdan genelde ise tüm hayatları boyunca insanlarla olan ilişkilerinde, fakültedeki kazanımları büyük rol oynamaktadır. Dinin bireyin duygu, düşünce ve davranışlarındaki yansımalarını inceleyen din psikolojisi dersindeki edinimler, İlahiyat Fakültesi öğrencileri için özellikle önem arz etmektedir. Din psikolojisi dersleri İlahiyat Fakülteleri’nde genellikle ikinci ve üçüncü sınıfta din psikolojisi öğretim elemanları tarafından verilmektedir. Ülkemizde hızla gelişmekte olan ve yönelimin fazla olduğu din psikolojisi bilim dalıyla ilgili literatür incelendiğinde İlahiyat Fakülteleri’nde verilen din psikolojisi derslerine ilişkin az sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu araştırma Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2017-2018 ve 2018-2019 akademik yılı bahar döneminde din psikolojisi dersini alan ve halen Atatürk Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrencilerin din psikolojisi dersine yönelik algılarının ortak ve farklı yönlerinin ortaya konulmasını amaçlayan nitel bir araştırmadır. Bu amaçla basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenen (7) kız ve (5) erkek olmak üzere toplam (12) öğrenci çalışma grubunu oluşturmaktadır. Öğrencilerin din psikolojisi dersine yönelik algılarını ortaya koymayı amaçlayarak, din psikolojisi alanında ve sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri alanında uzman (5) öğretim üyesi/görevlisi görüşüne de başvurularak (9) soruluk görüşme formu hazırlanmıştır. Fenomonolojik desenin kullanıldığı bu araştırmada, çalışma grubuyla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler neticesinde elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Analiz birimi olarak cümle ve paragraflar seçilmiştir. Son olarak betimlenen veriler, alanyazın ışığında değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğrenciler, din psikolojisi dersini hem insanın öncelikle kendisini tanıması hem de muhatap olacakları kişileri analiz edebilmek açılarından önemli bulmaktadır. Öğrenciler, Temel İslam Bilimleri çatısı altında alınan derslerdeki bilgilerin muhataplarına ne şekilde ifade edileceğinin öğrenilmesi yönüyle din psikolojisi dersinin İlahiyat Fakültesi’nde zorunluluğunun sürdürülmesi ve süre açısından daha fazla olması gerektiğini düşünmektedir. Öte yandan din psikolojisi dersinin İlahiyat Fakültesi’ndeki diğer derslerden içerik yönüyle farklı olduğunu vurgulayan öğrenciler mezun olduktan sonra hayata aktarabilecekleri güncel konuların da ders içeriğinde yer almasını istemektedir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, İlahiyat Fakültesi Öğrencileri, Din psikolojisi dersi, Algı, Nitel araştırma

Kaynakça

• Aybey, Salih. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Din Eğitimi Dersine Yönelik Tutum ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle) (Ekim 2019), 51-73
• Aydın, Ali Rıza. “İlahiyat Fakültelerinde Din Psikolojisine Duyulan İhtiyaç, Modern Dönemde İlahiyat Eğitimi Müfredatı ve Yöntem Tartışmaları (Uluslararası Katılımlı Çalıştay)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (Temmuz 2010), 109-113.
• Cirhinlioğlu, Fatma Gül. Din Psikolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2. Basım, 2014.
• Creswell, J. W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. (çev. ed. Bütün, M. – Demir, S. B.) Ankara: Siyasal Kitabevi, 2018.
• Çakmak, Ahmet vd. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin “İlahiyatçı” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle). Ed. Fikret Karaman. II. Cilt/437-457. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2019. Düzgüner, Sevde. “Dini Psikoloji ve İslam Psikolojisi Bağlamında Din Psikolojisini Yeniden Düşünmek”. İslami İlimler Dergisi 12/3 (Güz 2017), 133-163.
• Erpay, İlyas. “Öğrencilerin İlahiyat Fakültesine Yönelik Görüşleri”. Amasya İlahiyat Dergisi 13 (Aralık 2019), 423-473.
• Güneş, Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğretim Elemanlarının Lisans Düzeyindeki Derslerde Yöntem ve Materyal Kullanma Durumları”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29/1 (Haziran 2018), 71-93.
• Horozcu, Ümit. Din Psikolojisi Ders Kitabı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Horozcu, Ümit – Güneş, Ahmet Celalettin. Son Dönem Yurt İçi Hakemli Dergilerde Yayınlanan Din Psikolojisi Çalışmalarının İncelenmesi: Bir Betimsel Analiz Çalışması. [içinde] Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi. Ed. Y. Turan. (ss. 23-68). Ankara: Nobel Yayınları, (2020).
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 10. Basım, 2013.
• Hökelekli, Hayati. “Türkiye’de Din, Dindarlık ve Din Psikolojisi Araştırmaları: Psikolojide Yerellik ve Evrensellik Tartışmaları Bağlamında Bir Değerlendirme”. Denizli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Din Psikolojisi Özel Sayısı (2016), 311-333.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, İlaveli 3. Basım, 2017.
• Karacoşkun, Mustafa Doğan (ed.). Din Psikolojisi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 5. Basım, 2019.
• Kartal, Bilal. “VIII. Din Psikolojisi Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı (İzmir) Din Psikolojisinin Din Hizmetlerine Katkıları Bağlamında Yenilikçi (İnovatif) Arayışlar Sempozyumu”. Denizli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Din Psikolojisi Özel Sayısı (2016), 361-369.
• Kayıklık, Hasan. “İçerik ve Kazanım Açısından Din Psikolojisi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (Haziran 2003), 83-102.
• Kayıklık, Hasan. Din Psikolojisi Bireysel Dindarlık Üzerine. Adana: Karahan Kitabevi, 5. Basım, 2018.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 200’ü. Ankara: Otto Yayınları, 1. Basım, 2017a.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 100’ü. Ankara: Otto Yayınları, 1. Basım, 2017b.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisi Kavram Alanın İz Düşümü: Teoloji-Psikoloji Arasında Din Psikolojisi Kavramlarını Çalışma İmkânı. [içinde] Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi. Ed. Y. Turan. (ss. 1-21). Ankara: Nobel Yayınları, (2020).
• Kirman, M. Ali – Demir, Rıdvan. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Örneği”. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2018), 1-21.
• Koç, Ahmet. “İlahiyat Fakültesi (İlahiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri”. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2003/2), 25-64.
• Köse, Ali – Ayten, Ali. Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 5. Basım, 2015.
• Okumuş, E. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri –Dicle Üniversitesi Örneği–. Değerler Eğitimi Dergisi 5 (13) (2007), 59-94. © Değerler Eğitimi Merkezi.
• Özdemir, S. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İlahiyat Programı İle İlgili Görüşleri: SDÜ İlahiyat Örneği”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 Bahar (2019), 1-33.
• Özenç, A. “Son Sınıf Öğrencilerine Göre Beklentileri Karşılama ve Mesleki Hayata Hazırlamada İlahiyat Fakültelerinde eğitim (Dicle Üniversitesi Örneği)”. International Journal of Kurdish Studies 3/1 (2017): 1-30.
• Parladır, Selahattin. “Öğrencilere Göre İlahiyat Fakültesi Eğitiminin Başarı Durumu”. D. E. Ü. İlahiyat Fakültesi XI (1998), 1-32.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 11. Basım, 2014.
• Plotnik, Rod. Psikoloji’ye Giriş. çev. Tamer Geniş. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Basım, 2009.
• Sain, Mehmet. Diyanet İhtisas Kursiyerlerinin Felsefe ve Din Bilimleri Derslerine Yönelik Tutumları ile Dini Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Şahin, Hüseyin Cihat. Yapı ve Fonksiyon Açısından Din Psikolojisi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Taşkıran, Ayşe. “İlahiyat Fakültesi Müfredatında Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü Derslerinin Yeri ve Fonksiyonlarına Dair Bir Araştırma (İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği)”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (2013), 238-266.
• Toktaş, Fatih – Keyifli, Şükrü – Yıldırım, Fatih – Esen, Bekir. “Felsefe’li İlahiyat vs. Felsefe’siz İslami İlimler: Türkiye Geneli Öğrenci Anketi”. DEUİFD XLIII (2016), 143-181.
• Tosun, Aybiçe – Yorulmaz, Ayşe. “Öğrencilerine Göre İlahiyat Lisans Programının Mesleğe Hazırlama Yönü (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Örneği)”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/4 (2017), 151-184.
• Ulu, Mustafa. Türkiye’deki Akademik Yapı Bağlamında Din Psikolojisinin SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi. [içinde] Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi. Ed. Y. Turan. (ss. 97-133). Ankara: Nobel Yayınları, (2020).
• Uysal, Saliha. Türkiye ve ABD’de 2016-2019 Yılları Arasında Din Psikolojisi Alanında Yapılan Kitap Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme. [içinde] Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi. Ed. Y. Turan. (ss. 97-133). Ankara: Nobel Yayınları, (2020).
• Yenen, İlker. “Din Psikolojisi Dersinin Öğrencilerin Bireysel Kazanımları Açısından Değerlendirilmesi: DEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği”. Denizli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Din Psikolojisi Özel Sayısı (2016), 149-189.
• Yıldırım, Ali. - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Yıldız, Murat. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psiko-Sosyal Özellikleri (Boylamsal Bir Çalışma). İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2003.