A Conceptual Examination on the Embroidered Verb in Grammar Science

Year 2024, Volume: 11 Issue: 2, 557 - 573, 31.12.2024

Nurullah Oruç

https://doi.org/10.33718/tid.1519680

Abstract

It seems that conceptual issues are included in various topics in many sources and the reasons for their naming are frequently contacted. Therefore, such issues are worth investigating. One of them is the issue of giving this name to the verb called naqis in nahiv science. There are two separate concepts of the concept of naqis in Arabic, independently of each other in the sciences of nahiv and sarf. In our study, the reasons why the naqis verb is called with this name from the point of view of nahiv have been focused on and the perspectives of linguists on this issue have been tried to be evaluated. Our research aims to examine the reasons why this name is given to the verb naqis and to examine various opinions on this subject. The word naqis has meanings such as decreasing, decreasing, defective, disabled and inadequate in the dictionary. One of the goals of our study is to reveal the meaning relationship between the dictionary and the meaning of the term of the concept in question. Another purpose is to examine the historical process of the mentioned concept. In this research, which is considered with the qualitative research method, both classical sources and scientific studies have been used. Verse, poetry and prose were used during the sampling. As a result of the examination, the following findings were obtained: There are various opinions in the science of nahiv about the reason for the naming of the naqis verb. According to one view, the reason it is called naqis is that the verb is not satisfied with its subject. Ibn Malik, one of the proponents of this view, draws attention with the striking proofs he presents on this subject. According to another opinion, naqis received this name because the verb does not indicate action. The majority opinion is in this direction. However, it is observed that they do not have much criticism on the evidence of Ibn Malik, who is of the opposite opinion. In any case, when the opinions expressed on the subject are evaluated as a whole, there is a deficiency in the act. While different opinions are expressed about the naming of the naqis verb, it is noticeable that in some sources this verb is not even named with the concept of naqis. The appearance of the verb phrase naqis in the periods after the birth of nahiv literature shows that this discipline has developed in a process in terms of conceptualization.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric, Grammar, Kane, Naqis, Verb.

Nahiv İlminde Nakıs Fiil Üzerine Kavramsal Bir İnceleme

Abstract

Birçok kaynakta çeşitli konularda kavramsal meselelere yer verildiği ve bunların isimlendirilme sebeplerine sıkça temas edildiği görülmektedir. Dolayısıyla bu gibi konular araştırılmaya değerdir. Bunlardan birisi de nahiv ilminde nakıs diye tabir edilen fiile bu ismin verilme meselesidir. Arapçada nakıs kavramının, nahiv ve sarf ilimlerinde birbirinden bağımsız olarak iki ayrı mefhumu söz konusudur. Çalışmamızda nakıs fiilin nahiv açısından bu isimle adlandırılma sebepleri üzerinde durulmuş ve dilbilimcilerinin bu meseleye olan bakış açıları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmamız nakıs fiile bu ismin verilme sebeplerini incelemeyi ve bu konudaki muhtelif görüşleri tetkik etmeyi amaçlamaktadır. Nakıs kelimesi sözlükte eksilen, azalan, kusurlu, engelli ve yetersiz gibi anlamlara gelmektedir. Çalışmamızın hedeflerinden biri de sözü edilen kavramın sözlük ile terim anlamı arasındaki mana ilişkisini ortaya koymaktır. Bir diğer gaye ise sözü edilen kavramın tarihsel sürecini irdelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniğiyle ele alınan bu araştırmada hem klasik kaynaklardan hem de bilimsel çalışmalardan istifade edilmiştir. Örnekleme yapılırken ayet, şiir ve nesirden yararlanılmıştır. İnceleme neticesinde şu bulgular elde edilmiştir: Nahiv ilminde nakıs fiilin isimlendirilme sebebine dair muhtelif görüşler vardır. Bir görüşe göre ona nakıs denilme nedeni fiilin öznesiyle yetinmemesidir. Bu görüşün savunucularından İbn Malik, konuyla ilgili sunduğu çarpıcı delilleriyle dikkat çekmektedir. Bir diğer görüşe göre ise nakıs fiil eyleme delalet etmediğinden bu adı almıştır. Çoğunluğun görüşü bu yöndedir. Bununla beraber karşıt görüşte olan İbn Malik’in delillerinin üzerine fazla tenkitlerinin olmadığı gözlemlenmektedir. Konuyla ilgili ortaya atılan görüşler bir bütün olarak değerlendirildiğinde her hâlükârda fiilde noksanlık görülmektedir. Nakıs fiilin adlandırılmasıyla ilgili olarak farklı görüşler serdedilirken bazı kaynaklarda bu fiilin nakıs kavramıyla dahi isimlendirilmediği göze çarpmaktadır. Nakıs fiil tabirinin nahiv literatürünün doğuşundan sonraki dönemlerde ortaya çıkması, kavramsallaşma açısından bu disiplinin bir süreç içinde geliştiğini göstermektedir.

Keywords

Arap Dili ve Belagati, Nahiv, Kâne, Nakıs, Fiil.

Ethical Statement

Bu araştırma makalesi için etik kurul onayı gerekli değildir.

References

• A‘lem eş-Şentemerî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. Süleymân. Şerhu Dîvâni Tarafe b. el-Abd. thk. Dürriyye el-Hatîb - Lutfî es-Sakkâl. Beyrut: el-Müessese el-Arabiyye, 2000.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd Tâcü’l-luğa. thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. et-Taʿrîfât. thk. Adil Enver Hıdır. Beyrut: Dârü’l-Marife, 2007.
• Ebû Alî el-Fârisî, Hasen b. Ahmed. el-Mesâilü’l-Askeriyyât. thk. Yahyâ Murâd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf. İrtişâfü’d-darab min lisâni’l-Arab. thk. Muhammed Osman. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Esmer, Râcî. el-Mu‘cemü’l-mufassal fî ‘ilmi’s-sarf. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2015.
• Esterâbâdî, Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen. Şerhu Kâfiyeti İbni’l-Hâcib. İmîl Bedî Yakûb. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2015.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meâni’l-Kurʾân. thk. Ahmed Yusuf vd. 3 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kütübi'l-Mısriyye, 1955.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Yakûb. el-Kâmûsü’l-muhît. thk. Mektebu Tahkiki’t-Turâs. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Ğalâyînî, Mustafa. Câmiü’d-durûsi’l-Arabiyye. thk. Abdülmunim Hafâce. 3 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Harîrî, Ebû Muhammed Kâsım b. Alî. Milhetü’l-İrâb. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2005.
• Herarî, Muhammed Emîn b. Abdullah. Lübbü’l-lübâb. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2019.
• Irmak, Mustafa. Arapça’da Nâsih Fiiller. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• İbn Akîl, Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân. Şerhu Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. İmîl Bedî Yakûb. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2014.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân el-Mevsılî. el-Lümaʿ fi’l-ʿArabiyye. thk. Semih Ebû Muğlî. Amman: Dâru Mecdlâvî, 1998.
• İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Cemâlüddîn Muhammed b. Abdillâh. Şerhu’t-Teshîl. thk. Muhammed Abdulkadir Ata. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• İbn Tolun, Ebü’l-Fazl Şemsüddîn Muhammed. Şerh İbn Tolun alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Abdulhamid Câsim Muhammed el-Fayyâd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Yaîş, Ebü’l-Bekâ Muvaffakuddîn Yaîş. Şerhu’l-Mufassal. thk. İmîl Bedî Yakûb. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• İbnü'd-Demâmînî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. Taʿlîku’l-ferâʾid ʿalâ Teshîli’l-fevâʾid. thk. Muhammed b. Abdurrahman. 4 Cilt. Riyad: Camiatu’l-İmâm Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1983.
• İbnü'l-Haşşâb, Ebû Muhammed Abdullāh b. Ahmed. el-Mürtecel fî Şerhi’l-Cümel. nşr. Ali Haydar. Dımaşk, 1972.
• Merâkîşî, Ebû Musa İsa b. Abdulaziz. el-Mukaddimetü’l-cezûliyye. thk. Velid es-Seyyid. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2012.
• Merzübânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ümrân. Tetimmetü Mu‘cemü’ş-Şu‘arâ. thk. Abbas Hânî el-Çerâh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Mesûd, Cübrân. er-Râid. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1992.
• Meylânî, Muhammed b. Abdurrahim. Şerhu’l-Muğnî. Diyarbakır: Seyda Yayınları, ts.
• Mirzâ, Yuhannâ. Mevsûatü’l-mustalahi’n-nahvî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Murâdî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Hasen b. Kasım. Şerhu’t-Teshîl. thk. Muhammed Abdünnebî. Mansure: Mektebetü’l-İmân, 2006.
• Nakîb, Muhammed Hüseyin. “el-Fi‘lü’n-Nâkıs – Dirâse Nahviyye Delâliyye Beyne’l-Kudemâi ve’l-Muhdasîn”. Nâsır Üniversitesi Dergisi 4 (Aralık 2014), 405-415.
• Nâzırü’l-Ceyş, Muhammed b. Yusuf. Temhîdü’l-Kavâid bi Şerhi Teshîli’l-fevâid. thk. Ali Muhammed Fâhir vd. 11 Cilt. Kahire: Dârü’s-Sellâm, 2007.
• Neccâr, Menâl. “Kırâa Makamiyye Biragmatiyye li Kâne en-Nâkısa ve Delâletihâ ez-Zemeniyye”. Kairâla Dergisi (Ocak 2020), 211-241.
• Ömeroğlu, Muhammed. Bakara Sûresi'nde Nevâsih Fiiller: Dilsel ve Anlam bilimsel İnceleme. Yalova: Yalova Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Semerrâî, Fâdıl Salih. Meâni’n-nahv. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2020.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân el-Hârisî. el-Kitâb. thk. İmîl Bedî Yakûb. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2017.
• Sîrâfî, Ebû Saîd el-Hasen b. Abdillâh b. Merzübân. Şerhu Ebyâti Sîbeveyhi. thk. Muhammed Ali er-Rîh Hâşim. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1974.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ el-Makâsıdü’ş-şâfiye fî şerhi’l-Hulâsati’l-kâfiye. thk. Abdurrahman b. Süleyman vd. 10 Cilt. Mekke: Câmiatü Ümmi’l-Kurâ, 2007.
• Şelevbîn, Ebû Alî Ömer b. Muhammed el-İşbîlî. et-Tevtıʾe fi’n-nahv. nşr. Yusuf Ahmed el-Mutavvı‘. Kahire, 1973.
• Tekin, Selim. “Temmâm Hassân’ın Nevâsıh Fiilleri ile İlgili Görüşlerinin Değerlendirmesi”. Ondokuzmayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (Aralık 2022), 855-866.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer. el-Mufassal fî sınâati’l-irâb. thk. Ali Ebû Mulhim. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993.