KAMU KURULUŞLARINDA İÇ DENETİM FAALİYETİNE İLİŞKİN SORUNLAR VE İSTANBUL İLİNDEKİ KAMU KURULUŞLARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 53 - 90, 08.09.2025

Hidayet Şal

Öz

2003 yılında kabul edilerek kamu kurumlarının çalışma hayatına giren, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunuyla beraber kamu mali kontrol alanında köklü değişimlerin başlayacağı anlaşılmış olup, aradan geçen çeyrek asıra yakın süreçte iç denetim kavramı halen tartışılan hususlardan olmuştur. Bu çalışmanın içeriğinde; kamuda denetim kavramı, iç denetim boyutuyla ele alınmış olup, İstanbul ilindeki kamu kurum ve kuruluşlarının iç denetim faaliyetlerinin etkinliğini incelenmesi ve bilgi toplanması amaçlanmıştır. Bu kapsamda kamu personeli niteliğindeki iç denetçi meslek mensuplarına, nitel bir araştırma çalışması olarak mülakat tekniği uygulanmıştır. Mülakatın uygulandığı sınırlı sayıda katılımcıdan edinilen geri bildirimlerde; kamu kurumlarındaki iç denetim faaliyetlerinin etkinliğini kısıtlayan birçok sorunla karşılaşıldığı tespit edilmiştir. Bunlardan iç denetim faaliyetlerindeki bağımsızlık sorunları ve iç denetim personellerinin mesleki özlük haklarıyla ilgili olanları genele yayılmışken; kurumsal olgunluğunu henüz tamamlayamamış yeni yapılanmakta olan kurumlarda ise nitelikli personel tedariği ve benimsenmekte olan kurum kültürü/etiği gibi sorunların ön plana çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim , 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu , Yönetişim

CHALLENGES OF INTERNAL AUDIT ACTIVITIES IN PUBLIC INSTITUTIONS: AN EMPIRICAL STUDY ON PUBLIC INSTITUTIONS IN ISTANBUL

Öz

It was understood that radical changes would begin in the field of public financial control with the Public Financial Management and Control Law No. 5018, which was adopted in 2003 and entered the working life of public institutions, and the concept of internal audit has still been a controversial issue for nearly a quarter of a century. The content of this study includes; The concept of public auditing is discussed with the internal audit dimension, and it is aimed to examine the effectiveness of the internal audit activities of public institutions and organizations in Istanbul and to collect information. In this context, the interview technique was applied to internal auditors who are public personnel as a qualitative research study. While the independence problems in internal audit activities and the professional rights of internal audit personnel are widespread; It has been concluded that in newly restructured institutions that have not yet completed their institutional maturity, problems such as the supply of qualified personnel and the adopted corporate culture/ethics come to the fore.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit , Public Financial Management Control Law No. 5018 , Governance

Kaynakça

• Samiolo, R., Spence, C., & Toh, D. (2024). Auditor judgment in the fourth industrial revolution. Contemporary accounting research, 41(1), 498-528.
• Zehir, C. & Karaboğa, T. (2020). Henry Fayol ve yönetim alanına katkıları üzerine bir inceleme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 53-68.
• Everett, J., & Tremblay, M. S. (2014). Ethics and internal audit: Moral will and moral skill in a heteronomous field. Critical Perspectives on Accounting, 25(3), 181-196.
• Wassie, F. A., & Lakatos, L. P. (2024). Artificial intelligence and the future of the internal audit function. Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-13.
• Aksoy, T. (2006). Tüm yönleriyle denetim. Yetkin Yayınları, Ankara, 47.
• INTOSAI GOV 9100 (2004), Guidelines for international control standarts for the public sector, INTOSAI Professional Standarts Committe Scretariat, Denmark.
• Karcıoğlu, R. & Yanık R. (2010). Uluslararası iç denetim standartları ve Türkiye’nin ilk 500 büyük sanayi kuruluşunda bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4, 229-241.
• Ilori, O., Nwosu, N. T., & Naiho, H. N. N. (2024). Advanced data analytics in internal audits: A conceptual framework for comprehensive risk assessment and fraud detection. Finance & Accounting Research Journal, 6(6), 931-952.
• Barasa, K. (2015). Statistical analysis of the role of internal audit in promoting good governance in public institutions in Kenya. Journal of investment and management, 4(1), 38-46.
• Öztürk, M. S. (2019). Uluslararası iç denetim standartları kapsamında iç denetim faaliyetlerinin değerlendirilmesi: Elektrik enerjisi üretimi yapan bir işletmede uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı: 56, 87-108.
• Nedyalkova, P. (2020). Quality of internal auditing in the public sector. Springer International Publishing.
• Ağcakaya, S. & Şal, H. (2022). Kamu mali yönetiminde bütçenin denetimi, seçilmiş ülke sayıştaylarının karşılaştırmalı analizi. III. Uluslararası Akademik Çalışmalar Kongresi, Sayı: 3, 227-245.
• Goodwin, J. (2004). A comparison of internal audit in the private and public sectors. Managerial auditing journal, 19(5), 640-650.
• Türedi, H. & Koban, A. (2016). COSO iç kontrol modelinde risk değerlendirme faaliyetleri. Öneri Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 46, 155-178.
• Manoukian, J. G. (2021). What’s the difference between internal audit & internal control? Wolters Kluwer, March-2021.
• Cömert, N. (2022). “Çok kutuplaşan Dünyada Jeoekonomik Stratejiler ve Denetim”, Uluslararası Akademik Forum, Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları, Yayın No:22, 23-25.
• Van Gansberghe, C. N. (2005). Internal Auditing in the Public Sector. Internal Auditor, 62(4).
• Topal, B. (2018). İnovasyonun iç denetime entegrasyonu ve çevik denetim anlayışı, KİDDER Bülten, Sayı:1, 1-14.
• The Institute of International Internal Auditors Standards and Guidance, 2017, 1-29.
• Cömert, N. (2016). İşletmelerde kontrol ve denetim kavramlarının doğru kullanılması amacına yönelik kavramsal bir inceleme. Marmara Üniversitesi Marmara Business Review, Cilt: 1, Sayı:1, 1-20.
• Sawyer, L. B. (2016). İç denetçiler için rehber. Cilt: 2, Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği Yayınları.
• Mermerci, U. (2011). Muhasebe denetimi, Antalya Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası, 1-41.
• Unegbu, A. O., & Kida, M. I. (2011). Effectiveness of internal audit as instrument of improving public Sector management. Journal of emerging trends in economics and management sciences, 2(4), 304-309.
• Korkmaz, U. (2007). Kamuda iç denetim. Bütçe Dünyası Dergisi. Cilt:2, Sayı:25.
• Dordevic, M., & Dukic, T. (2017). Independence and objectivity of internal auditors as determinants of their effectiveness. Facta Universitatis, Series: Economics and Organization, 231-242.
• Türkdoğan, N. (2016). İç kontrol kavramı, unsurları ve bir kamu kurumunda iç kontrol sisteminin oluşturulmasına yönelik uygulama ve sistemin etkinliğinin değerlendirilmesi: Yalova Üniversitesi örneği.
• Asare, T. (2009). Internal auditing in the public sector: Promoting good governance and performance improvement. International Journal on Governmental Financial Management, 9(1), 15-28.
• Pınar, G. (2020). Örgütlerde gerçekleşen dolandırıcılık olayları, İstanbul Üniversitesi, İnsan Kaynakları Yönetimi Tezli Yüksek Lisans Programı Seminer Dersi
• Chatterjee, D., & Bose, S. K. (2007). Corporate governance, risk management and internal audit: a case study. Management and Labour Studies, 32(4), 515-521.
• Uzun, A. K. (2014). Bağımsız Denetçiler İçin İtibar Yönetimi, 343-359.
• Yazid, H., & Wiyantoro, L. S. (2018). The effect of work experience, internal auditor competence, independence to due professional care and implications in internal audit quality. Advanced Science Letters, 24(4), 2565-2568.
• Tufan, M., & Görün, M. (2013). Türkiye’deki kamu iç denetim sisteminin uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde incelenmesi. Sayıştay Dergisi, (89), 115-135.
• Almgrashi, A. & Mujalli, A. (2024). Sürdürülebilir Risk Yönetiminin Risk Tabanlı İç Denetimin Uygulanmasına Etkisi. Sürdürülebilirlik (2071-1050), 16 (19).
• https://www.theiia.org/en/about-us/about-internal-audit/
• https://www.sayistay.gov.tr/pages/213-uluslararasi-yuksek-denetim-kurumlari-tes
• https://www.theiia.org/globalassets/site/standards/globalinternalauditstandards_2024january9_printable.pdf