Bireyi Şiddete Yatkınlaştıran Ailesel Faktörler Üzerine Psiko-Sosyal Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 4-5, 119 - 129, 15.06.2020

Ayşe Zeynep Akkoyun

Öz

Son yıllarda dünya genelinde artan şiddet olayları; şiddetin evrensel sorunlar arasındaki yerini almasına neden olmuştur. Şiddet olaylarına ilişkin yapılan çalışmalar göstermektedir ki; bireyi şiddete yatkın kılan pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden biri de ailesel faktörlerdir. Ailesel faktörlerin bireyi şiddete yatkın hale getirmesindeki rolünün açıkça ortaya konabilmesi için konuyu; aile kurumunun görevleri, huzurlu aile ortamının özellikleri, gelişim psikolojisi, ebeveynin yetersiz çocuk yetiştirme tutumları ile rol model olma görevini göz önünde bulundurarak ele almak önem teşkil etmektedir. Psikiyatri literatürü derlenerek hazırlanan bu makalede, bireyi şiddete yatkınlaştıran faktörlerden belki de en önemlisi olan ailesel faktörler üzerine psiko-sosyal bir değerlendirme yapılması ve konuyla ilgili toplumsal farkındalığın oluşturulması planlanmıştır. Ayrıca makale içinde şiddeti önleme bağlamında bahsi geçen faktörlere yönelik çözüm önerilerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Şiddete Yatkınlaştıran Ailesel Faktörler, Şiddetle Mücadele, Ruh Sağlığı, Aile

Kaynakça

• Akkoyun A.Z. (2018) “Göç Sürecinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri”, Kastamonu Üniversitesi 3. Türkistan Kurultayı, Kafkasya ve Türkistan’da 1938 Sovyet Katliamı ve Etkileri: Göç, Sürgün ve Kimlik Uluslararası Sempozyumu, Kastamonu, 3-5 Ekim 2018, (ISBN: 978-605-4697-23-6), s. 61-76.
• Akkoyun A. Z. (2019a) “Aile ve Bağımlılık Kavramı”, Amasya Üniversitesi Uluslararası Sağlık, Toplum ve Kültür Sempozyumu, Amasya, 7-10 Mart 2019 (ISBN: 978-605-4598-27-4), s. 39.
• Akkoyun A. Z. (2019b) “Madde Bağımlılığı ve Madde Bağımlılığıyla Mücadele Bağlamında Ailenin Desteklenmesi”, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Uluslararası Ailenin Korunması Hakkı Sempozyumu, 29-30 Nisan 2019, Ankara, https://www.tihek.gov.tr/kategori/aile-sempozyumu-tebligler (10.11.2019).
• Altıntaş H., Temel F., Benli E., Çınar G, Gelirler Ö. ve ark. (2004) “Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Madde Bağımlılığıyla İlgili Bilgi, Görüş ve Tutumları”, Bağımlılık Dergisi, 5(3): 107-114.
• Arıkan G. (1997) “Kadınlarda Sosyal Tabakalaşma ve Sosyal Hareketlilik”, 20. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek Konferansı, 19-21 Kasım 1997.
• Ayan S. (2007) “Aile İçinde Şiddete Uğrayan Çocukların Saldırganlık Eğilimleri”, Anatolian Journal of Psychiatriy, 8: 206-214.
• Backman C.W. ve Secord P.F. (1914) “Social Psychology”, 2. Ed. Mcgraw-Hill, Tokyo.
• Balcıoğlu İ. (2001) “Şiddet ve Toplum”, Bilge Yayıncılık, İstanbul.
• Bandura A. (1997) “Social Learning Theory”, Routledge, London.
• Can Y. (2014) “Türk Ailesinde Aile İçi Şiddetin Kültürel Dinamikleri”, International Prediodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/8 summer, 13-19.
• Cüceloğlu D. (2002) “İnsan ve Davranışı”, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Çakıcı M. (2000) “Uyuşturucu Madde Kullanımı”, KKTC Devlet Basımevi, Lefkoşa.
• Ekşi A. (1999) “Ben Hasta Değilim”, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
• Frias-Armenta M. (2002) “Longterm Effects of Child Punishment on Mexian Women: A Structral Model, Child Abuse&Neplect, 26(4): 371-386.
• Gençoğlu C., Kumcağız H. ve Ersanlı K. (2014) “Ergenlerin Şiddet Eğiliminde Etki Eden Ailevi Faktörler”, International Prediodical For thr Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic Volume 9/2(winter): 639-651.
• Güleç H., Topaloğlu M., Ünsal D. ve Altıntaş M. (2012) “Bir Kısır Döngü Olarak Şiddet”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1): 112-137.
• Hökelekli H. (2007) “Çocuk ve Gençlerde Şiddet Olgusu ve Önlenmesine Yönelik Öneriler” Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14): 61-78.
• İbiloğlu A. O. (2012) “Aile İçi Şiddet”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2): 204-222.
• Işık E. ve Işık U. (2016) “Alkol-Madde Bağımlılığı: Nörobiyolojisi, Kliniği, Tedavi ve Psikofarmakolojisi”, Sigma Publishing, İstanbul.
• Kaplan&Sadock (2006) “Psikiyatri: Davranış Bilimleri/Klinik Psikiyatri”, Güneş Tıp Kitabevleri, 11. Baskı, Ankara.
• Koçöz R. (2011) “Şiddet Üzerine”, Ankara Barosu Dergisi, 1: 245-254.
• Markham U. (1998) “Çocukluk Travmaları”, alfa yayıncılık, (çev. M. Sağlam, ed. H. C. İkizler), İstanbul.
• Ögel K. ve Defne T. (1997) “Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık Eğitimi Paketi Eğitici Kılavuzu”, Özel Okullar Derneği, AMATEM, İstanbul.
• Ögel K. ve Erol B. (2005) “Çocuklarda Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı”, Morpa Kültür Yayınları: İstanbul.
• Ögel K., Tarı I. ve Eke Y. (2006) “Okullarda Suç ve Şiddet Önleme” Yeniden Yayınları, No:17, İstanbul, s.9,11,13,14,
• Ögel K. (2014) “Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap: Alkol, Uyuşturucu, Bilgisayar, Sigara ve Diğer Bağımlıları Olanların Yakınlarına Bilgiler”, T.C. İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Öztürk O. (2015) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, 13.baskı(gözden geçirilerek yenilenmiş baskı), Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara.
• Özerkmen N. ve Gölbaşı H. (2010) “Toplumsal Bir Olgu Olarak Şiddet”, SBArD, mart, 15: 23-37.
• Polat O. (2001) “Çocuk ve Şiddet”, Derya Yayınları, İstanbul.
• Rescnic M., Bearman L., Blum R., Bauman K., Harris K., Tabor J. ve ark. (1997) “Protecting Adolescents from Harm: Finding from the National Longitudinal Study on Adolescents Health”. JAMA, 27: 823-830.
• Şendil G. (2011-2012) “Gelişim Psikolojisi (Ders Notları)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Gelişim Psikolojisi Anabilim Dalı, 1. Sınıf/2. Yarıyıl, s.1-68.
• Şengezer T., Sivri F., Dilbaz N. ve Sunay D. (2014) “Ankara İli Yenimahalle İlçesinde Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuran Bireylerde Tütün Bağımlılığı ve İlişkili Risk Faktörleri”, Türk Aile Hek. Der, 18(1): 42-48.
• Tolan P.H., Gorman-Smith D., Huesmann L.R ve Zelli A. (1997) “Assesment of Family Realitionship Characteristics: A Measure to Explain Risk for Antisocial Behavior and Depression Among Urban Youth., Psychological Assesment, 9: 212-223.
• Ünal M. (1991) “Madde Bağımlılığı ve Alkolizmde Aile, Aile ve Toplum”, 1(1): 80-85.