Arşiv Verilerinde Güneş Sistemi Nesneleri Araştırması

Year 2025, Volume: 6 Issue: Special Issue: UAK2024 Proc., 370 - 378, 01.07.2025

Hasan H. Esenoğlu , Adnan Ökten , Mustafa Türker Özkan

https://doi.org/10.55064/tjaa.1597866

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye Ulusal Gözlemevleri'nin TUG RTT150 ve T100 teleskopları ile alınmış arşiv verilerinde, tutulma düzleminde Güneş Sistemine ait olası nesneleri içerebilecek potansiyel olanlar belirlenmektedir. Buradaki motivasyon, teleskopların çevrildiği uzay alanlarında astrofizik çalışmalara ek olarak Güneş Sistemi ekliptik düzleminin de araştırılmasına yönlendirmektedir. Görüntülerin sönüklük sınırları ve filitreli veya filitresiz durumlarına göre Güneş Sistemi üyelerini araştırma yöntemleri geliştirilmektedir. Araştırmanın bu aşamasında, RTT150 ve T100 verilerinden potansiyel adayların bulunması için üç yöntem geliştirilmiştir. Yöntemden elde edilen ön bulguya göre, 8 adet kaynağın (Gaia14aat, 15adf, 16bis, 18bwz, 18cft, 19emm, PGIR20dsv ve SDSSJ8121911) tutulma düzleminde yer aldıkları tespit edilmiştir. Geliştirilen üç yöntemden, OIII ve H$\alpha$ gibi dar bant (2-6.4 nm) verilerde ``görüş'' yıldızlara göre çok yakınımızdaki ``disk'' gibi yaygın kaynak olan Güneş Sistemi nesnelerini ``nokta'' kaynak yıldızlardan ayırt ederken (Yöntem-1), filtresiz verilerde ``parlaklık'' (Yöntem-2) ve ``dairesellik'' (Yöntem-3) parametrelerinin ayırt edici olduğu, Vesta küçük gezegeni ve Pamela asteroidinin arşiv verilerine uygulanmasıyla görülmüştür. Eğer bugüne kadar geleneksel metotlarla henüz keşfedilmemiş gezegen, asteroit ve diğer Güneş Sistemi nesneleri varsa geliştirdiğimiz yöntemleri (Yöntem-1, 2 ve 3) ilk kez arşiv verilerine uygulayarak kataloglarda bulunmayanları ortaya çıkartmak mümkün olabilecektir.

Keywords

Solar System , Solar System disk , planets , asteroids , imaging data , method , expansion parallax , atmospheric effects

Ethical Statement

Etik kurallara uyduğumuzu beyan ederiz.

Supporting Institution

Türkiye Ulusal Gözlemevleri TUG ve İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP)

Thanks

Bu çalışmada Türkiye Ulusal Gözlemevleri TUG 11CT100-231, 15CT100-915, 17AT100-1174, 21AT100-1799, 10BRTT150-29, 15ARTT150-734, 16ARTT150-949, 22BRTT150-1974 ve 24ARTT150-2128 numaralı projelerin verileri kullanılmıştır. Bu çalışma İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi (BAP) tarafından FBA-2020-36956 numaralı proje ile desteklenmiştir.

Search for Solar System Objects in Archival Data

Abstract

In this study, archival data from the TUG RTT150 and T100 telescopes at the National Observatories of Türkiye were analyzed to detect potential Solar System objects within the ecliptic plane. The motivation behind this study is to explore ecliptic plane the Solar System while simultaneously conducting astrophysical investigations in the regions of space targeted by the telescopes. Methods for identifying Solar System objects are being developed by considering the extinction limits of the images and evaluating whether they were captured with or without filters. In this phase of the research, three methods developed to identify potential Solar System objects using data from the RTT150 and T100 telescopes are presented. According to preliminary findings, eight sources (Gaia14aat, Gaia15adf, Gaia16bis, Gaia18bwz, Gaia18cft, Gaia19emm, PGIR20dsv, and SDSSJ8121911) were identified within the ecliptic plane. Among the three methods developed, Method-1, based on "seeing", effectively differentiates Solar System objects from stars in narrowband (2–6.4 nm) data, such as OIII and H$\alpha$. This method identifies common sources like nearby "discs" in contrast to distant "point" source stars. Additionally, parameters like "brightness" (Method-2) and "roundness" (Method-3) show distinctiveness when applied to unfiltered data, as evidenced by their application to archival data from minor planet Vesta and asteroid Pamela. If there are undiscovered planets, asteroids, or other Solar System objects that have eluded traditional detection methods, the methods developed in this study (Methods 1, 2, and 3) can be applied to archival data for the first time to uncover objects not yet listed in existing catalogs.

Keywords

Solar System , Solar System disk , planets , asteroids , imaging data , method , expansion parallax , atmospheric effects

References

• Batygin, K., Brown, M.E., AJ 151 (2016) 22–34
• Bless, R.C., Discovering Cosmos, University Science Books (1996)
• Burbine, T.H., Asteroids, Cambridge University Press, ISBN 9781316156582 (2017)
• Cohen, J.G., ApJ 292 (1985) 90–103
• Division for Planetary Sciences. 2024, LSST Solar System Predictions and Analysis Software AAS Journals Focus Issues, DPS Newsletter, Issue 24-22, Item 1.
• Esenoglu, H.H., Saygac A.T., Bianchini A., Retter A., Ozkan M.T., Altan M., AA 364 (2000) 191–198
• Esenoglu, H.H., Workshop on Mechanisms of Cataclysmic Variable (Ed. M.Altan), Anadolu Ü. Yayınları No:3170 ve Fen Fakültesi Yayınları no:38, ISBN:978-975-06-1797-3 (2015)
• Esenoğlu, H. H.. 2015, GAIA nesnelerinden kataklismik degisenlerin zaman çözümlü gözlemleri, Proje No. 15CT100-915, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi.
• Esenoğlu, H. H., & Kaplan, M. 2020, Turkish In-kind Contributions to the Vera C. Rubin Observatory Legacy Survey of Space and Time (Proposal submitted via TÜBİTAK).
• Esenoğlu, H. H.. 2022, Genişleme Paralaksı ile Nova Zarfları Araştırması, Proje No. 22BRTT150-1974, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi.
• de la Fuente Marcos R., de León J., Serra-Ricart M., de la Fuente Marcos C., Alarcon M. R., Licandro J., Geier S., et al., 2025, A&A, 694, L5. doi:10.1051/0004-6361/202452713
• Lykawka, P.S., AJ 166 (2023) 118–138
• Özkan, M. T.. 2024, Farklı Yöntemlerle Güneş Sistemi Üyelerinin Araştırması, Proje No. 24ARTT150-2128, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi.
• Thomas, E.M., Melin, H., Stallard, T.S., Chowdhury, M.N., Wang, R., Knowles, K., Miller, S., Nature Astronomy 7 (2023) 1473– 1480
• Latife Fatıma Türkoğlu. 2017. Lisans öğrencisi, gönüllü gözlemci kaydı: Gaia14aat nesnesinin gözlemi, 23 Ocak 2017.