Evde Sağlık Hizmeti Alan Bağımlı Hastalara Bakım Veren Aile Üyelerine Verilen Eğitimin Hastalara ve Bakım Verenlere Etkisi: Randomize Kontrollü Bir Çalışma

Year 2019, Volume: 13 Issue: 3, 318 - 334, 20.09.2019

Züleyha Öğür , Sebahat Gözüm , Erdoğan Taş Nurcan Yalçındağ Mehtap Alpak Osman Hayran

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.446108

Cited By: 6

Abstract

Amaç: Bu
çalışma yatağa bağımlı hastaların bakım vericilerine "Ausubel’in sunuş
yoluyla öğretim stratejisi" doğrultusunda yapılan eğitimin etkisini
değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metot:Deneysel
desende yürütülen çalışmada, 66’sı erkek 66’sı kadın olacak şekilde 132 hasta
çalışma grubuna, 132 hasta da kontrol grubuna randomize yöntemle seçilerek, her
iki gruptaki hastalar ve bakım veren aile bireyleri çalışma kapsamına
alınmıştır. İlk aşamada evde sağlık profesyonellerine eğitim verilmiş, ikinci
aşamada,aile bakım vericilerine yönelik belirlenen gereksinimler çerçevesinde
20 saatlik eğitim müdahalesi sunuş yolu ile yapılmıştır. Kontrol
grubu evde sağlık hizmeti kapsamında rutin programa dâhil edilmiştir. Yapılan
girişimlerin etkinliği; Yatağa Bağımlı Hasta Bakımı Bilgi Testi, Zarit Bakıcı Yükü Ölçeği, Aile Üyeleri Tarafından
Verilen Bakımı Değerlendirme Envanteri, Bası Yaraları Risk Tanılama Formu
(Braden ölçeği), Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ) ile değerlendirilmiştir.

Bulgular:
Ölçülen
tüm parametreler açısından ön testlerde çalışma ve kontrol grubu arasında fark
olmayıp, gruplar benzer bulunmuştur. Yapılan
eğitim müdahalesi sonrası bakım verenlerde;yatağa bağımlı hasta bakımı bilgi düzeyinin arttığı (p<0,001),bakım
verme yükünün anlamlı olarak azaldığı(p<0,001), aile üyeleri tarafından
verilen bakımın yeterliliğinin çalışma gurubu lehine anlamlı olduğu(p<0.05),
bakım alan hastaların bası yarası risk düzeyinde kontrol gurubuna göre çalışma
gurubunda daha düşük olduğu(p<0.05), çalışma gurubunda yer alan yatağa bağımlı hastalarda geriatrik
depresyon ortanca değerini 18’den 15’e düştüğü ve depresyon belirtilerinin
azaldığı belirlenmiştir(p<0.05).

Sonuç:Yatağa
bağımlı hastaların aile bakım vericilerine sunuş yoluyla yapılan eğitim; bakım
verme yeterliliğini artırmada, bakıcı yükünün azaltılmasında, bakım verme bilgi
düzeyini arttırmada, bası riskini azaltmada ve bakım alanların depresyon
düzeyini düşürmede etkilidir.

Keywords

Bakım verenlerin eğitimi, yatağa bağımlı hasta, bakım veren aile bireyi, bakım yükü, bakım verme bilgisi, bakım verme yeterliliği, depresyon

The Influence of the Education Provided to Family Caregivers on Bedridden Patients and Caregivers: A Randomized Controlled Study

Abstract

Objective: This study was conducted with the aim of investigating the influence of the education provided to the caregivers of bedridden patients in accordance with the Ausubel’s expository teaching strategy on the patients and the caregivers. Material and Methods: The randomized controlled intervention study included 132 patients (66 males and 66 females) in intervention group and 132 patients in control group and their family caregivers. In the first stage, the healthcare professionals for home care were given en education. In the second stage, 20-hour training intervention was carried out as expository within the frame of requirements determined for family caregivers. The control group was included in the routine program within the scope of home care service. The efficiency of these interventions was evaluated by using knowledge test of bedridden patient care, Zarit burden interview, inventory on evaluation of care provided by family members, pressure sore risk definition form (Braden Scale), and geriatric depression scale (GDS). Results: Intervention and control groups were found to be similar with regard to the parameters measured in pre-test. It was determined that after the training intervention, the caregivers had an increased knowledge level of bedridden patient care (p<0,001), their care burden significantly decreased (p<0.001), the efficiency of care provided by the family members was significant in favor of the interventiongroup (p<0.05),risk level of pressure sores of the patients was lower in the intervention group compared to control group (p<0.05), the median value of geriatric depression in bedridden patients decreased from 18 to 15 in intervention group, and their depression symptoms decreased (p<0.05).Conclusion: The education given as expository to family caregivers of bedridden patients was effective in increasing the caregiving competence, reducing the care burden, increasing the caregiving knowledge level, reducing the pressure risk and decreasing depression level of the patients. 

Keywords

training of caregivers, bedridden patient, family member caregiver, care burden, caregiving knowledge, caregiving competence, depression

References

• 1. Türkiye İstatistik Kurumu haber bülteni; 2013. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13466, Erişim Tarihi:13.02.2019
• 2. Beşer A, Bahar Z. Evde Bakım, Akademi Basın ve Yayıncılık, 2017, S:12. ISBN:978-605-82106-0-8.
• 3. Saraç M. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı Kurumsal Bakım Hizmetleri, Uluslararası Palyatif Bakım Kongresi Kitapçığı,2017, S:39.
• 4. Karabağ H. "Evde sağlık bakım hizmetlerinin Türkiye’de uygulanabilirliğine ilişkin hekimlerin görüşleri ve kardiyoloji hastaları için hastane destekli evde bakım hizmetleri model önerisi" Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, 2007, S:36. https://www.ulusaltezmerkezi.net/searchwpsolr/?search=Evde+sa%C4%9Fl%C4%B1k+bak%C4%B1m+hizmetlerinin+T%C3%BCrkiye%E2%80%99de+uygulanabilirli%C4%9Fine+ili%C5%9Fkin+hekimlerin+g%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fleri+ve+kardiyoloji+hastalar%C4%B1+i%C3%A7in+hastane+destekli+evde+bak%C4%B1m+hizmetleri+model+%C3%B6nerisi Erişim Tarihi:13.02.2019
• 5. Antalya Kamu Hastaneleri Birliği Evde Sağlık Hizmetleri El Rehberi, Versiyon 2, Antalya Kamu Hastaneleri Birliği, 2015;S:3-4.
• 6. Keklik K. Evde Sağlık Hizmetlerinde Mevcut Durum, 4. Uluslararası Evde Sağlık ve Sosyal Hizmetler Kongresi, Kongre Kitabı, 03-05 Aralık 2015, S;23. https://docs.wixstatic.com/ugd/9f5914_55a136722ed348e49100ecfa5b9df067.pdf. Erişim Tarihi:13.02.2019
• 7. Antalya İl Sağlık Müdürlüğü TİSİM Verileri, İl Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Biriminden 30.09.2017 tarihli yazı ile temin edilmiştir; 2017.
• 8. Karahan A, Güven S. “Yaşlılıkta Evde Bakım”, Geriatri, 2002; 5(4): 155-9.
• 9. Feldman F.H,Waliser M.N., Gould D.A, Levine C. “When the care givers needs care: the plight of vulnerable caregivers”, American journal of public health, 2002, 92(3): 409.
• 10. Güven S, Hazer O. “Ülkemizde evde bakım sistemlerinin aile ve yaşlılık açısından gereği, önemi ve bu konuda ev ekonomistlerinin yeri”, I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, İstanbul, I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, İstanbul, 1998;155-159.
• 11. Aksayan S, Cimete G. “Kronik hastalıklı bireylerin evde bakım gereksinimleri olanakları ve tercihleri”, I.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, İstanbul, 1998;150-155.
• 12. Dramalı A, Demir F, Yavuz M. “Evde kronik hastaya bakım veren hasta yakınlarının karşılaştıkları sorunlar”. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, İstanbul;1998;160-163
• 13. Altun İ. “Hasta yakınlarının bakım verme rolünde zorlanma durumları”, I.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, İstanbul;1998.170-175.
• 14. Cuijpers P, “Depressive disorders in caregivers of dementia patients: a systematic review”. Aging Mental Health,2005;9(4): 325-30.
• 15. Pinquart M, Sörensen S. “Differences between care givers and noncaregivers in psychological healt hand physical health: A meta-analysis. Psychol Aging, 2003;18(2):250-67.
• 16. Cingil D, Gözüm S. “Hastasına evde bakım veren aile bakım vericilerinin güçlendirilmesi: Sistematik derleme”. Türkiye Klinikleri Halk Sağlığı Hemşireliği Özel Dergisi (E-Dergi), Sağlık ve Sosyal Boyutlarıyla Evde Bakım Özel Sayısı, 2016;2(3):60-72.
• 17. Sunay D ve ark. CONSORT 2010 Raporu: Randomize Paralel Grup Çalışmalarının Raporlanmasında Güncellenmiş Kılavuzlar, Euras J FamMed 2013; 2(1):1-10.
• 18. CONSORT web sayfası, http://www.consort-statement.org/ , Erişim tarihi:09.04.2019.
• 19. Cingil D. "Bağımlı yaşlısına bakım veren aile üyelerine sunuş yolu ile verilen eğitimin bakım verme yeterliliği ve yaşlı bakımı bilgi düzeyine etkisi", Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum; 2013,S;44-45.
• 20. Cingil D, Gözüm S, Bodur S. "Bağımlı yaşlısına bakım veren aile üyelerine sunuş yolu ile verilen eğitimin bakım verme yeterliliği ve yaşlı bakımı bilgi düzeyine etkisi" Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015;18:4.
• 21. İnci H.F. Bakım verme yükü ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Denizli;2006,S;36-41.
• 22. Cingil D, Gözüm S. Yaşlı Bireyler İçin “Aile üyeleri tarafından verilen bakımı değerlendirme envanteri'nin Geçerlilik ve Güvenilirliği Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2008; 1 (1), 5-18.
• 23. Oğuz S, Olgun N. Braden Ölçeği ile hastaların risklerinin belirlenmesi ve planlı hemşirelik bakımının bası yaralarının önlenmesindeki etkinliğinin saptanması. Hemşirelik Forumu Dergisi,1998; (3)1, 131-135.
• 24. Pınar R, Oğuz S. Norton ve Braden Bası Yarası Değerlendirme Ölçeklerinin yatağa bağımlı aynı hasta grubunda güvenirlik ve geçerliliklerinin sınanması. VI. Ulusal Hemşirelik Kongre Kitabı;1998; 172-175.
• 25. Yesavage J. A, Brink T.L, Rose T.L, et al. “Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary report”. J Psychiatr Res 1983;17;(1):37-49.
• 26. Ertan T. “Geriatrik depresyon ölçeği ile kendini değerlendirme depresyon ölçeğinin 60 yaş üzeri türk popülasyonunda geçerlilik -güvenirlik incelemesi”, Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, İstanbul;1996,S;42-45.
• 27. Ertan T, Eker E, Şar V. “Geriatrik depresyon ölçeğinin Türk yaşlı nüfusunda geçerlilik ve güvenilirliği. Noropsikiyatri Arşivi, 1997; 34(1):62-71.R.G.Sayısı: 25751.
• 28. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Web sayfası, https://antalyaesh.saglik.gov.tr/ Erişim Tarihi:05.04.2019
• 29. Çatak B, Kılınç A, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Sofuoğlu A, Aslan D. “Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri”, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 2012; 10 (1).
• 30. Nicolaides-Bouman A, Van Rossum E, Habets H, Kempen G.I, Knipschild P. “Home visiting programme for older people with health problems: processe valuation”. Journal of Advanced Nursing; 2007;58(5): 425-35.
• 31. Temizer H, Gözüm S. "Impactof nursing care initiatives on the knowledge level homecare to stroke patients", HEALTHMED, vol.6, pp, 2012;.2681-2688.
• 32. Bodur S, Cingil D. Bağımlı yaşlıların aile içi bakıcılarının bakımla ilgili tutumları ve eğitimle ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Tıp Dergisi,2006; 22 (4): 149-57.
• 33. Holm M, Carlander I, Fürst C.J, Wengström Y, Arested K, Öhlen J, Henrikkson A. Delivering and participating in a pscho education a intervention for family caregivers during palliative homecare: a qualitative study from perspectives of health professionals and family caregivers. BMC Palliative Care, 2015;14:16.
• 34. Avcı YD, Gözüm S, Özer Z. İnmeli hastaların ailelerinin, bakım verme yeterliliğini geliştirmek için yapılan girişimler: Sistematik Derleme. TJFM&PC,2016;10(3):164-174. DOI:10.21763/tjfmpc.46799, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/222582 Erişim Tarihi;14.02..2019.
• 35. Candy B, Jones L, Drake R, Leurent B, King M. “Interventions for supporting in formal caregivers of patients in the terminal phase of a disease”. Cochrane Database SystRev;2011;6:CD007617.
• 36. Ventura A.D, Burney S, Brooker J, Fletcher J, Ricciardelli L. “Home-based palliative care: A systematic review of the self-reportedunmet needs of patients and carers”. Palliat Med;2014;28(5):391-402.
• 37. Shiba K, Kondo N, Kondo K. “Informal and formal social support and caregiver burden. The AGES Caregiversurvey”. J Epidemiol; 2016, JE20150263.
• 38. Berg-Weger B, Tebb SS.Conservations with researchers about family caregiving: trends and future directions. Generations 2003-2004; 27(4): 9-16.
• 39. Magnusson L, Hanson E. “Supporting frail older people and their family carers at home using information and communication technology: costanalysis”. Journal of Advanced Nursing;2005; 51(6):645-57.
• 40. Çakıcı D, Alver B, Ada Ş. Anlamlı öğrenmenin öğretimde kullanımı. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 13, 2006;71-80.