Çocuklarda Problemli Medya ve Dijital Oyun Kullanımı: Hastaneye Yatış Deneyiminin Etkisi ve Hemşirelik Yaklaşımları

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 31 - 42, 05.05.2023

Yasemin Erkol , Sibel Küçük

Öz

Dijital teknolojik cihazların yaygınlaşması ve her an ulaşılabilir olması kullanım sıklığını ve süresini arttırmaktadır. Bu durum gelişim dönemindeki çocukların bilişsel, duyuşsal, sosyal ve fiziksel gelişimlerini doğrudan etkilemektedir. Hastane ortamının fiziki yapısı, ağrılı işlemler, aile ve arkadaşlardan ayrılma, eğlence ve aktivitenin eksikliği, gelişimsel dönemine uygun olan desteğin sağlanamaması çocuklarda strese sebep olabilmektedir. Duygusal ve davranışsal güçlükleri olan çocuklar, ekran kullanma gibi yalnız etkinlikleri tercih edebilmektedir. Çocuklar olumsuz duygularla başa çıkmak için video oyunu oynamayı başa çıkma stratejisi olarak kullanabilmektedir. Dijital oyunlar çocuğa arkadaşlarla bir araya gelebilme, grup çalışmasının parçası olmaktan memnuniyet duyma, gerçek hayatta sahip olmak istediği rolü oynama, günlük hayatın problemleri, stres, korku ve negatif duygulardan kaçınma olanağı sağlayabilmektedir. Hastane ortamında kendini yalnız hisseden ve psikolojik ihtiyaçları karşılanmamış çocuk başkalarıyla iletişim kurmak için medya araçlarına, internete ve oyunlara yönelebilmekte bu durum ise bağımlılık düzeyini arttırabilmektedir. Hemşirelerin, hastanede yatarak tedavi gören çocukların hastanedeki kısıtlılıklar nedeniyle yaşadığı fiziksel ve psikososyal problemlerinin medya kullanımı üzerindeki etkilerinin farkında olması bu tür etkileri çözebilecek veya önleyebilecek farklı baş etme stratejilerini belirlemesi açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

çocuk, hastaneye yatış, problemli medya kullanımı, dijital oyun, hemşirelik

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözcük, 10. Baskı. Ankara, 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası, 2005.
• Aksoy N. Okul öncesi dönem çocuklarının medya kullanımında anne baba aracılığı, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Okul Öncesi Programı, Yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, 2021.
• Eraslan H. Geleneksel medyadan sayısal medyaya: Medya kuramları ve çocuk. İçinde: Kılıç Ş (editör). Çocuk ve Medya, 1. Baskı. Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık; 2021, s.1-24.
• Furuncu C. Problemli medya kullanım ölçeğinin türkçe formunun geçerlilik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu, Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, 2019.
• Bayer H, Bulut ÖM. Yeni medya eğitimi ve önemi. Journal of Communication Science Researchs. 2021; 1(2):127-138.
• Özkan A. Dı̇jı̇tal medya ve çocuk: Sosyalleşmenı̇n yenı̇ boyutları, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, 2016.
• Davis RA. A cognitive-behavioral model of pathological ınternet use. Computers İn Human Behavior. 2001; 17:187–195. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00041-8
• Cerniglia L, Zoratto F, Cimino S, Laviola G, Ammaniti M, Adriani W. Internet addiction in adolescence: Neurobiological, psychosocial and clinical issues. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2017; 76:174–184. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.12.024
• Király O, Potenza MN, Stein DJ, King DL, Hodgins DC, Saunders JB, Abbott MW. Preventing problematic internet use during the covıd-19 pandemic: consensus guidance. Comprehensive Psychiatry. 2020; 100:1–4. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2020.152180
• Göker ME, Turan Ş. Covıd-19 pandemisi sürecinde problemli teknoloji kullanımı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 2020; 5:108–114. https://doi.org/https://doi.org/10.35232/estudamhsd.767526
• Şimşek G. Teknoloji ve çocukların bütünsel iyi oluşu. İçinde: Albayrak SE (editör). #DijiÇocuk, 1. Baskı. Ankara, Gazi Kitapevi Tic. Ltd. Şti., 2020: 31-58.
• Paulus FW, Hübler K, Mink F, Möhler E. Emotional dysregulation in preschool age predicts later media use and gaming disorder symptoms in childhood. Front. Psychiatry. 2021; 12:626387. doi: 10.3389/fpsyt.2021.626387.
• Topan A, Kuzlu Ayyildiz T, Ozsavran M, Mutlu B. İlkokul öğrencilerinin bilgisayar, internet kullanımı ve bilgisayar oyunları hakkındaki düşünceleri. Çocuk Dergisi- Journal of Child. 2020; 20(1):20-26. https://doi.org/10.26650/jchild.2020.1.0004
• Gökçe A. 0-7 yaş arası çocuklarda mobil ekran maruziyetinin değerlendirilmesi. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2021; 54(2), 188-193. DOI: 10.20492/aeahtd.543807.
• Plowman L, Stevenson O, Stephen C, McPake J. Preschool children’s learning with technology at home. Computers & Education. 2012; 59(1): 30-37.
• Hazar Z, Hazar M. Çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal Of Human Sciences. 2017; 14(1): 203-216. doi:10.14687/jhs.v14i1.4387.
• AAP Councıl On Communıcatıons And Medıa. Media And Young Minds. Pediatrics. 2016;138(5): E20162591. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
• Kenney EL, Gortmaker SL. United states adolescents' television, computer, videogame, smartphone, and tablet use: Associations with sugary drinks, sleep, physical activity, and obesity. The Journal of Pediatrics. 2017; 182:144–149. doi:10.1016/j.jpeds.2016.11.015
• Yıldız İ, Kanak M. Çocukların dijital teknoloji kullanımı ve ebeveynlerin yaklaşımları: Kesitsel bir çalışma. TJFMPC. 2021; 15(2):306-314.
• Sebire SJ, Jago R, Gorely T, Hoyos Cillero I, Biddle SJ. "If there wasn't the technology then I would probably be out everyday": A qualitative study of children's strategies to reduce their screen viewing. Prev Med. 2011; 53(4-5):303-308. doi: 10.1016/j.ypmed.2011.08.019.
• Radesky JS, Christakis DA. Increased screen time: Implications for early childhood development and behavior. Pediatr Clin North Am. 2016; 63(5):827-839. doi: 10.1016/j.pcl.2016.06.006.
• Common Sense Media. The common sense census media use by kıds age zero to eıght. 2017. [Erişim tarihi 15 Ocak 2022]. https://www.commonsensemedia.org/sites/default/files/research/report/csm_zerotoeight_fullreport_release_2.pdf
• Çelik E, Özer ZY, Özcan S. Okul öncesi çocukların ekran kullanım sürelerinin ebeveyn ekran kullanım alışkanlıkları ve aile işlevleri ile ilişkisi. Çukurova Tıp Dergisi. 2021; 46 (1):343-351. DOI: 10.17826/cumj.780582.
• Özdinçler AR, Rezaei AD, Abanoz EŞ, Atay C, Keleş YA, Tahran Ö, Köroğlu F. Okul çağındaki çocuklarda teknoloji bağımlılığının postür ve vücut farkındalığı üzerine etkisi. Bağımlılık Dergisi. 2019; 20(4):185-196.
• Dong H, Yang F, Lu X, Hao W. Internet addiction and related psychological factors among children and adolescents in china during the coronavirus disease 2019 (covıd-19) epidemic. Front. Psychiatry. 2020; 11:00751. doi: 10.3389/fpsyt.2020.00751
• Kabali HK, Irigoyen MM, Nunez-Davis R, Budacki JG, Mohanty SH, Leister KP, Bonner RL. Exposure and use of mobile media devices by young children. Pedıatrıcs. 2015; 136(6):1044–1050. doi:10.1542/peds.2015-2151
• Irmak YA, Erdoğan S. Ergen ve genç erişkinlerde dijital oyun bağımlılığı: güncel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi. 2016; 27(2): 128-37.
• Prensky M. Digital game-based learning. New York: McGraw-Hill, 2001.
• Danby S, Evaldsson AC., Melander H, Aarsand P. Situated collaboration and problem solving in young children's digital gameplay. British Journal of Educational Technology. 2018; 49(5): 959-972. https://doi.org/10.1111/bjet.12636
• Civelek P, Uyanık G. Sedanter 5 yaş çocukların aktivitelerine yönelik ebeveyn görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2021; 9(117):249-278. doi: http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.51055.
• Mustafaoğlu R, Yasacı Z. Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi. 2018; 19(3):51-58.
• Gürcan A, Özhan S, Uslu R. Dijital oyunlar ve çocuklar üzerindeki etkileri. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara. 2008; 1-50.
• Hewett KJE, Zeng G, Pletcher BC. The acquisition of 21st-century skills through video games: Minecraft design process models and their web of class roles. Simulat Gaming. 2020; 16;51(3):336-364. https://doi.org/10.1177/1046878120904976
• Kenwright B. Brief review of video games in learning & education how far we have come. In Proceedings of SA ’17 Symposium on Education (SA’17). ACM, New York, NY, USA. 2017. https://doi.org/10. 1145/3134368.3139220.
• Balaban Dağal A, Bayındır D. Erken yaşlarda dijital oyunların etkileri ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 2019; 9(4): 979-1000. DOI: 10.14527/pegegog.2019.031.
• Olson CK. Children’s motivations for video game play in the context of normal development, Review of General Psychology. 2010; 14(2):180–187. doi:10.1037/a0018984.
• Ceylaner S, Yanpar Yelken T. Ortaöğretim öğrencilerinin, dijital oyunların İngilizce kelime öğrenimine katkısına yönelik görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2017; 6(1): 346-364.
• Üstündağ A. 4-6 yaş arası çocuklar tarafından tercih edilen dijital oyunlar. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 10(2):1-19.
• Yıldız S, Zengin R. Dijital ve sınıf içi eğitsel oyunlarla gerçekleştirilen fen eğitiminin okul öncesi öğrencilerinin bilişsel gelişim düzeylerine etkisi. Ekev Akademi Dergisi. 2021; 86: 497-512.
• Altınışık M. Dijital oyunların matematiksel kavram gelişimi ve öğretimsel nitelikler açısından incelenmesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Okul Öncesi Eğitimi Programı, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, 2021.
• Howie EK, Coenen P, Campbell AC, Ranelli S, Straker LM. Head, trunk and arm posture amplitude and variation, muscle activity, sedentariness and physical activity of 3 to 5 year-old children during tablet computer use compared to television watching and toy play. Applied Ergonomics. 2017; 65:41-50. doi: 10.1016/j.apergo.2017.05.011.
• Demir K, Şahin YL. Çocuklar ve dijital oyunlar. İçinde: Odabaşı HF. Dijital yaşamda çocuk. 3. Baskı. Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık, 2019:171-184.
• Kukul V. Oyunla ilgili tarihsel gelişim ve yaklaşımlar. İçinde: Ocak MA. Eğitsel dijital oyunlar kuram, tasarım ve uygulama, 1. Baskı. Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık, 2013: 19-31.
• Yağcı A, Yalaki Z. Ergenlerde çevrimiçi oyun bağımlılığının algılanan stres düzeyi ve algılanan sosyal destek ile arasındaki ilişki. Çocuk Dergisi- Journal of Child. 2021; 21(2):166-174. https://doi.org/10.26650/jchild.2021.2.892293
• Pine R, Fleming T, McCallum S, Sutcliffe K. The effects of casual videogames on anxiety, depression, stress, and low mood: A systematic review, Games Health J. 2020;9(4):255-264. https://doi.org/10.1089/g4h.2019.0132
• Jones CM, Scholes L, Johnson D, Katsikitis M, Carras MC. Gaming well: links between videogames and flourishing mental health. Frontiers in Psychology. 2014. doi:10.3389/fpsyg.2014.00260
• Aydoğdu Karaaslan İ. Dijital oyunlar ve dijital şiddet farkındalığı: ebeveyn ve çocuklar üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2015; 8(36):806-818.
• Ögel K. İnternet Bağımlılığı. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2011.
• Doğan Keskin A. Oyun bağımlılığı müdahale programının ergenlerin oyun bağımlılığı ve oyun motivasyonu ile duygusal davranışsal sorunlarına ve annelerinin düşüncelerine etkisinin incelenmesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi Anabilim Dalı, Doktora tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, 2019.
• Biricik Z, Atik A. Gelenekselden Dijitale Değişen Oyun Kavramı ve Çocuklarda Oluşan Dijital Oyun Kültürü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 9(1):445-469. https://doi.org/10.19145/e-gifder.818532
• Annab N. Abrams, Paula K. Rauch. Pediatric consultation, In: Rutter's Child and Adolescent Psychiatry, 5st ed. Editeby Rutter M, Bishop DVM, Pine DS, Scott S, Stevenson J, Taylor E, Thapar A. UK, Blackwell Publishing. 2009; pp.1143-1155.
• Öztürk Şahin Ö, Topan A. Investigation of the fear of 7-18-year-old hospitalized children for ıllness and hospital. Journal of Religion & Health. 2019; 58(3):1011-1023.
• Erdoğan Ç, Turan T, Pınar B. Çocukların kendi çizimleri ile çocuk yoğun bakım ünitesi deneyimleri. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi. 2020; 29(2):92-98. doi:10.5336/pediatr.2020-73767.
• Berger KS, Thompson RA. The developing person through childhood and adolescence. 8th ed. New York; 2009. doi:10.1037/026837.
• Quas JA, Bauer A, Boyce WT. Physiological reactivity, social support, and memory in early childhood. Child Dev. 2004; 75(3):797-814. doi:10.1111/j.1467- 8624.2004.00707.x
• Özkan ÖG, Sapmaz ŞY, Kandemir H. Pediatri kliniğinde yatarak tedavi gören hastalarda, çocuk psikiyatrisi konsültasyonlarının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2017; 20:287-293.
• Ertek İE, Öztürk HM. Bir eğitim-araştırma hastanesinde istenen psikiyatri konsültasyonlarının değerlendirilmesi ve psikiyatrik hastalıkların doğru tanınma oranları. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2019; 22:338-346.
• Başay BK, Başay Ö, Ürüt A, Hasmercan B, Uysal M, Usul BE. Hastanede yatarak tedavi gören çocuklar: Psikososyal uyumu etkileyen faktörler üzerine bir araştırma. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2020; 23: 402-413.
• KostyrkaAllchorne K, Cooper NR, Simpson A, Sonuga Barke EJ. Children’s mental health and recreation: Limited evidence for associations with screen use. Acta Pediatrica, 2020; 109:2648–2655. https://doi.org/10.1111/apa.15292.
• Karsay K, Schmuck D, Matthes J, Stevic A. Longitudinal effects of excessive smartphone use on stress and loneliness: the moderating role of self-disclosure. Cyberpsychol Behavıor and Social Networkıng. 2019; 22(11):706-713. doi: 10.1089/cyber.2019.0255.
• Blasi MD, Giardina A, Giordano C, Coco GL, Tosto C, Billieux J, Schimmenti A. Problematic video game use as an emotional coping strategy: Evidence from a sample of MMORPG gamers. Journal of Behavioral Addictions. 2019; 8(1): 25–34. doi: 10.1556/2006.8.2019.02.
• Clements DH. The future of educational computing research: The case of computer programming. Information Technology in Childhood Education Annual. 1999; (1):147-179.
• Akgün Kostak M, Kocaaslan EN. Hastanede yatarak tedavi gören 6-12 yaş çocuklarda bilgisayar oyunları bağımlılık düzeyleri. HEAD. 2020; 17(3):231-237.
• Peker A, Cengiz S, Yıldız MN. Yaşam doyumu ve öznel zindeliğin COVID-19 korkusu ile problemli internet kullanımı arasındaki aracılık ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2021; 24:199-206. DOI: 10.5505/kpd.2020.92259.
• De la Hera T, Sarria Sanz C. The role of spontaneous digital play during young patients’ cancer treatment, Media and Communication. 2021; 9(1): 39-48.
• Valkenburg PM, Peter J. Social consequences of the ınternet for adolescents: A decade of research. Current Directions in Psychological Science. 2009; 18(1):1-5.
• Orleans M, Laney MC. Children’s computer use in the home: ısolation or sociation. Social Science Computer Review. 2008; 18(1): 56-72.
• Ünsanlan Taviş M. 0-6 yaş grubu çocuklarda medya kullanımı ve çocuk gelişimi üzerine etkileri. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Uzmanlık tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 2020.
• Furuncu C, Öztürk E. Problemli medya kullanım ölçeği Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi. 2020; 4(3): 535-566.
• Ayar D. Teknoloji/ekran bağımlılığı ve hemşirelik yaklaşımları. Öztürk C, editör. Çocuklarda bağımlılık ve hemşirelik yaklaşımları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.38-43.
• Saltuk MC, Erciyes C. Okul öncesi çocuklarda teknoloji kullanımına ilişkin ebeveyn tutumlarına dair bir çalışma. Yeni Medya Elektronik Dergisi. 2020; 4(2):106-120.
• Hoge E, Bickham D, Cantor J. Çocuklarda dijital medya, kaygı ve depresyon. Pediatri. 2017; 140(Ek 2):76–80. doi:10.1542/peds.2016-1758g.
• Özdemir EZ, Bektaş M. Çocuklarda akıllı telefon bağımlılığı ve hemşirelik yaklaşımları. Öztürk C, editör. Çocuklarda bağımlılık ve hemşirelik yaklaşımları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.44-52.