Türkiye Dijital Sağlığa Hazır Mı? Metaverse Merceğinden SWOT Değerlendirmesi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 2, 22 - 42, 08.09.2025

Sebla Ak

Abstract

Amaç: Bu çalışma, metaverse teknolojisinin dijital sağlık alanındaki potansiyelini stratejik bir bakış açısıyla ele almakta ve Türkiye özelinde SWOT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler) analizi yöntemiyle değerlendirmektedir. Metaverse, yalnızca bir sanal etkileşim ortamı değil; sağlık hizmetlerinin planlanması, sunumu ve yönetimi açısından dönüştürücü bir teknoloji olarak görülmektedir.
Yöntem: Çalışmada sistematik literatür incelemesi yapılmış, ulusal ve uluslararası kaynaklardan yararlanılmıştır. Türkiye’nin sağlık sistemine ilişkin güncel raporlar, politika belgeleri ve dijitalleşme süreçleri incelenmiştir. Analizde, sanal gerçeklik (VR), artırılmış gerçeklik (AR), karma gerçeklik (MR), genişletilmiş gerçeklik (XR), dijital ikizler (Digital Twins, blokzinciri (Blockchain), telebulunma (Telepresence) ve yapay zekâ (AI) gibi metaverse bileşenlerinin sağlık hizmetlerine entegrasyonu SWO T çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Bulgular: Çalışmalada, metaverse’in sağlık alanında yenilikçi çözümler sunduğunu göstermektedir. Eğitimde sanal simülasyonlar, cerrahi uygulamalarda robotik destek, kronik hastalıkların takibinde dijital ikizler ve psikolojik destek süreçlerinde sanal terapiler öne çıkan uygulamalardır. Türkiye’nin güçlü kamu yatırımları, şehir hastaneleri modeli, özel sektör girişimleri ve sağlıkta dijital dönüşüm süreci bu gelişmeleri destekleyen unsurlardır. Ancak veri güvenliği açıkları, yüksek teknolojik maliyetler, mevzuat yetersizlikleri ve eşitsiz erişim gibi önemli tehditler arasında yer almaktadır.
Sonuç: Türkiye’de henüz yeterince tanınmayan metaverse kavramı, sağlık hizmetlerinde kaliteyi artırma, erişimi genişletme ve maliyetleri optimize etme potansiyeline sahiptir. Bu bağlamda çalışma, sağlık yöneticileri, profesyoneller ve karar vericiler için yol gösterici bir çerçeve sunmaktadır. Metaverse’in sağlık sistemine entegrasyonu için güçlü yönlerin geliştirilmesi, zayıflıkların azaltılması, fırsatların stratejik olarak değerlendirilmesi ve tehditlerin minimize edilmesi kritik öneme sahiptir.

Keywords

Metaverse , Meta- Sağlık , Dijital Sağlık Teknolojileri , Sağlıkta Sanal Gerçeklik (VR) , Sağlıkta Artırılmış Gerçeklik (AR)

Is Turkiye Ready For Digital Health? SWOT Assessment Through The Lens of The Metaverse

Abstract

Aim: This study examines the potential of metaverse technology in the field of digital health from a strategic perspective and evaluates it through a SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats) analysis with a specific focus on Türkiye. The metaverse is considered not only as a virtual interaction environment but also as a transformative technology for the planning, delivery, and management of healthcare services.
Methods: A systematic literature review was conducted using both national and international sources. Current reports, policy documents, and digitalization processes related to Türkiye’s healthcare system were examined. Within this framework, the integration of metaverse components such as virtual reality (VR), augmented reality (AR), mixed reality (MR), extended reality (XR), digital twins, blockchain, telepresence, and artificial intelligence (AI) into healthcare services was assessed through the SWOT approach.
Results: The findings demonstrate that the metaverse offers innovative solutions in healthcare. Virtual simulations in education, robotic support in surgical practices, digital twins in chronic disease monitoring, and virtual therapies in psychological support processes are the leading applications. Türkiye’s strong public investments, the city hospital model, private sector initiatives, and the ongoing digital health transformation process are key strengths supporting this integration. However, data security vulnerabilities, high technological costs, regulatory gaps, and unequal access remain significant threats.
Conclusion: Although the concept of the metaverse is not yet widely recognized in Türkiye, it has the potential to improve quality, expand accessibility, and optimize costs in healthcare services. In this regard, the study provides a guiding framework for healthcare managers, professionals, and policymakers. For the successful integration of the metaverse into the healthcare system, it is crucial to strengthen the existing advantages, minimize weaknesses, strategically seize opportunities, and reduce threats.

Keywords

Metaverse , Meta-Health , Digital Health Technologies , Virtual Reality (VR) in Health , Augmented Reality (AR) in Health

References

• 1. World Health Organization & International Telecommunication Union. (‎2020)‎. Digital health platform handbook: building a digital information infrastructure (‎infostructure)‎ for health. [Erişim tarihi:05.04.2025]. Erişim adresi: https://iris.who.int/handle/10665/337449.
• 2. Lee, L., Braud, T., Zhou, P., Wang, L., Xu, D., Lin, Z. & Hui, P. (2021). All one needs to know about metaverse: a complete survey on technological
• 3. Duran, B., & Yıldırım, F. (2023). Metaverse teknolojisinin sağlık eğitiminde kullanımı: olanaklar ve sınırlılıklar. Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 16(2), 115–128.
• 4. Yılmaz, R., & Demir, A. (2023). Türkiye’de Metaverse tabanlı sağlık hizmetlerinin gelişimi ve geleceği. Dijital Sağlık ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 22–34.
• 5. Davis A, Murphy J, Owens D, Khazanchi D, Zigurs I. (2009).Avatars, people, and virtual worlds: Foundations for research in metaverses. Journal of the Association for Information Systems, 10(2): 90-118.
• 6. Dionisio J, Burns III, W, Gilbert R. (2011). 3D Virtual worlds and the metaverse: current status and future possibilities. ACM Computing Surveys, 45 (3): 1-38.
• 7. Allbeck J, Badler N. (1998). Avatars a la snow crash. proceedings computer animation '1998, Philadelphia, University of Pennsylvania, ABD, 19-24.
• 8. Cline E. (2011). Ready player one. Ballantine Books,
• 9. Steven Spielberg. (2018). OASİS. Warner Bros. Pictures.
• 10. Kawecki, N.(2023). Metaverse as a concept involving the coexistence of many virtual 3D worlds, Nowoczesne Systemy Zarzadzania, 18(3):99-108.
• 11. Ayan B.(2021). Dijital varlık sözlüğü. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş.
• 12. Özdenizci Köse, B. (2021). Sağlıkta blok zincir. In Nilgün Bozbuğa, Sevinç Gülseçen (Eds.), Tıp ilişimi ss. 368–397, İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• 13. McGhin, T., Choo, K.K.R., Liu, C.Z., He, D. (2019). Blockchain in healthcare applications: Research challenges and opportunities. Journal of Network and Computer Applications. 135, 62-75.
• 14. Kürtüncü, M., Arslan, N., Yaylacı, B., Eyüpoğlu, N. (2018). Sağlıkta Gelişen Teknoloji: Üç Boyutlu Yazıcılar. International Journal of 3D Printing Technologies and Digital Industry, 2(2), 99-110.
• 15. Webtures. Sağlık sektöründe yapay zeka uygulama raporu. [Erişim tarihi:10.04.2025]. Erişim adresi:https://www.webtures.com/tr/blog/saglik-sektorunde-yapay-zeka-uygulamalari-raporu/.
• 16. Okamura, AM, Matarić, MJ ve Christensen, HI (2010). Tıbbi ve sağlık bakımı robotiği. IEEE Robotik ve Otomasyon Dergisi , 17 (3), 26-37.
• 17. Kayabaş, O. (2019). Giyilebilir teknolojiler kalp atımı ölçümünde yeterince hassas mı: Fitbit charge™ 2örneği: Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 18. Işık, B. (2022). Koruyucu sağlık hizmetlerinde giyilebilir teknolojilerin kullanılmasına ilişkin yetişkin bireylerin tutumu [Yüksek lisans tezi], Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 19. World Health Organization. (2010). Telemedicine: Opportunities and developments in Member States: Report on the second global survey on eHealth. World Health Organization. [Erişim tarihi:05.04.2025].Erişim adresi:https://www.who.int/goe/publications/goe_telemedicine_2010.pdf.
• 20. Dorsey, E. R., & Topol, E. J. (2020). Telemedicine 2020 and the next decade. The Lancet, 395(10227), 859–859.
• 21. Ryu, S. (2012). Telemedicine: Opportunities and developments in Korea. Healthcare Informatics Research, 18(3), 153–155.
• 22. Başol Ş, Akman Dömbekci H, Öztürk YE. (2023). Metaverse evreninde sağlık hizmetleri.
• 23. Porter, ME, Heppelmann, JE. (2020). Artırılmış gerçeklik stratejisine neden her organizasyonun ihtiyacı vardır?. Yapay Zeka. (N. Özata, Çev.) İstanbul: Optimist Yayın Grubu, 77-111.
• 24. Trost, Z., France, C., Anam, M., Shum, C. (2021). Virtual reality approaches to pain: toward a state of the science. Pain. 162(2), 325-331.
• 25. Sağlık Teknolojisi. Sağlıkta artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik. [Erişim tarihi:10.04.2025]. Erişim adresi: https://www.saglikteknoloji.com/saglikta-artirilmis-gerceklik-sanal-gerceklik/
• 26. Duan, Y.Y., Zhang, J.Y., Xie, M., Feng, X. B., Xu, S., Ye, Z.W. (2019). Application of virtual reality technology in disaster medicine. Current medical science, 39(5), 690-694.
• 27. Ma, M., Zheng, H. (2011). Virtual reality and serious games in healthcare. In Sheryl Brahnam, Lakhmi C. Jain (Eds.), Advanced computational intelligence paradigms in healthcare 6 (pp. 169–189). Springer, Berlin.
• 28. Asadzadeh, A., Samad-Soltani, T., Rezaei-Hachesub, P. (2021). Applications of virtual and augmented reality in infectious disease epidemics with a focus on the COVID-19 outbreak. Informatics in Medicine Unlocked. 24, 100579.
• 29. Fikirliderleri. Angelini Pharma Türkiye’den, ilham veren “Ödüllü VR Projesi” [Erişim tarihi:10.04.2025]. Erişim adresi: https://www.fikirliderleri.com/2023/08/29/angelini-pharma-turkiyeden-ilham-veren-odullu-vr-projesi/
• 30. Döner, N. H., & Usta Yeşilbalkan, Ö. (2024). Geçmişten geleceğe: sağlıkta sanal gerçeklik ve uygulama alanları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 143-149.
• 31. Coutrix C, Nigay L. (2006). Mixed reality: a model of mixed interaction. In Proceedings of the working conference on Advanced visual interfaces, 43-50
• 32. Sauer IM, Queisner M, Tang P, Moosburner S, Hoepfner O, Horner, R, ve ark. (2017) Mixed reality in visceral surgery: development of a suitable workflow and evaluation of intraoperative use- cases. Annals of surgery, 266(5): 706-712.
• 33. Kaplan AD, Cruit J, Endsley M, Beers SM, Sawyer BD, Hancock, PA. (2021).The effects of virtual reality, augmented reality, and mixed reality as training enhancement methods: A meta-analysis. Human Factors, 63(4): 706-726.
• 34. Cheng R, Wu N, Chen S, Han, B. (2022).Will metaverse be nextg internet? vision, hype, and reality.arXiv preprint arXiv:2201.12894.
• 35. Çimen, H., & Duman, S. (2022). Tıp eğitiminde sanal gerçeklik teknolojileri: türkiye'deki uygulamalar ve gelecek perspektifi. Sağlık ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 34–47.
• 36. Riva, G., Wiederhold, B. K. (2022). Metaverse and Mental Health: A New Challenge for the Future of Health Technology. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 25(8), 493–496.
• 37. Yıldız, S. & Kılıç, M. (2023). Sanal gerçeklik tabanlı psikoterapide yeni yaklaşımlar: ankara örneği. Psikiyatri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 34-47.
• 38. Karaca, F., & Gök, S. (2023). Türkiye’de metaverse sağlık uygamaları: sanal hastaneler ve tele-cerrahiye geçiş potansiyeli. Sağlık Yönetimi Dergisi, 13(2), 110–128.
• 39. T.C. Sağlık Bakanlığı (2022). E-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi Raporu. [Erişim tarihi:10.04.2025]. Erişim adresi: https://enabiz.gov.tr.
• 40. Akdoğan, M. (2023). Metaverse Teknolojisinin sağlık alanında kullanımı: fırsatlar ve riskler [Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 41. Gürbüz, R. (2021). Yeni medya teknolojileriyle sağlık hizmetlerinin geleceği: metaverse kavramı üzerine bir inceleme , [Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi, İletişim Fakültesi.
• 42. TÜBİTAK. (2022). Sağlıkta dijitalleşme ve gelecek teknolojileri raporu. TÜBİTAK Bilimsel ve Teknolojik Yayınlar. [Erişim tarihi:12.04.2025]. Erişim adresi: https://www.tubitak.gov.tr/tr/yayinlar.
• 43. Kaya, B., & Akıncı, E. (2024). Metaverse evreninde dijital sağlık: Türkiye örneği üzerine SWOT analizi. Türkiye Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 45–59.
• 44. TÜİK (2024). Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. [Erişim tarihi:10.04.2025]. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/.
• 45. Aydoğdu, H., & Yılmaz, N. (2022). Sağlıkta dijitalleşme sürecinde Metaverse uygulamaları: Olasılıklar ve zorluklar. Sağlık ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 110–120.
• 46. Keskin, T. (2022). Metaverse teknolojisinin dijital sağlık hizmetlerine etkisi: Kavramsal bir değerlendirme. Sağlık Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 7(1), 67–81.
• 47. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2023). Türkiye Dijital Dönüşüm Raporu. [Erişim tarihi:12.04.2025].Erişim adresi:https://www.sanayi.gov.tr
• 48. Yıldız, S., & Erdem, F. (2023). Metaverse kavramının sağlık hizmetleri açısından değerlendirilmesi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 18(1), 15–32.
• 49. Öztürk, E. (2022). Sağlık Hizmetlerinde Yeni Bir Boyut: Metaverse Tabanlı Sağlık Uygulamaları , [Doktora Tezi], Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 50. T.C. Ticaret Bakanlığı (2024). Sağlık turizminde küresel merkez Türkiye. 2023. [Erişim tarihi:12.04.2025].Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr/haberler/saglik-turizminde-kuresel-merkez-turkiye.
• 51. TÜBİTAK (2024). 1501 Sanayi Ar-Ge Proje Destek Programı Raporu. [Erişim tarihi:12.04.2025].Erişim adresi: https://tubitak.gov.tr/tr/destekler/sanayi/ulusal-destek-programlari/1501-tubitak-sanayi-ar-ge-projeleri-destekleme-programi.
• 52. Sabah. (2023, Aralık 5). Metaverse sağlıkta nasıl kullanılacak? Uzmanlar yorumladı. Sabah Gazetesi [Erişim tarihi:12.04.2025].Erişim adresi: https://www.sabah.com.tr/saglik/.
• 53. TÜİK (2024). Bölgesel Gelişmişlik Endeksi Verileri. [Erişim tarihi:12.04.2025].Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/.
• 54. Demir, A. (2023, Kasım 12). Sağlık sektörü Metaverse’e taşınıyor: Sanal muayene dönemi. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/saglik/.
• 55. Yalçın, E., & Erdem, M. (2023). Metaverse Temelli Psikolojik Müdahale Uygulamaları ve Etik Sınırlar. Türk Psikoloji Yazıları, 26(52), 12–29.