Yaşlılarda yeti yitimi ve aleksitimi

Year 2018, Volume: 16 Issue: 1, 1 - 14, 30.04.2018

Çağla Yiğitbaş S. Erhan Deveci

https://doi.org/10.20518/tjph.458196

Cited By: 1

Abstract

Amaç: Yaşlılık döneminde yeti yitimi ve aleksitimi kişilerin sağlık ve sosyal durumlarına etkili olabilen önemli kavramlardır. Bu çalışmada, Gümüşhane İl Merkezinde evde yaşayan yaşlıların
yeti yitimi ve aleksitimi özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipte olan araştırma, Gümüşhane İl Merkezinde bulunan 14 aile hekimliği birimine kayıtlı nüfustan sistematik örnekleme ile seçilen 65 yaş ve üzeri 437 kişi ile yürütülmüştür. Örnekleme alınan yaşlılara, içerisinde Kısa Yeti Yitimi Anketi ve Toronto Aleksitimi Ölçeği-20 (TAÖ-20)’nin de yer
aldığı bir anket yüz yüze görüşme ile uygulanmıştır. Tanımlayıcı veriler sayı, yüzde, ortanca ve min-max olarak gösterilmiştir. İstatistiksel analizlerde, p<0.05 değerleri anlamlı olarak kabul
edilmiştir. Bulgular: Araştırma kapsamına alınan yaşlıların yaş ortalaması 74.3±7.15 yıl (min:65, max:100) olup, %63.4’ü kadın, %36.6’sı erkektir. Yaşlıların Kısa Yeti Yitimi puan ortalaması 10.25±5.03 (min:0, max:22), TAÖ-20 puan ortalaması ise 49.28±9.58 (min:25, max:85)’dir. Yaşlıların %86’sında çeşitli derecelerde yeti yitimi saptanmıştır. Kadın olmanın, dul/boşanmış olmanın, düşük eğitim düzeyine sahip olmanın, herhangi bir ruhsal sorun yaşamanın, mobilizasyonda kısıtlılık artışının, egzersiz yapmamanın, genel-fiziksel-zihinselduygusal ve sosyal sağlık düzeylerinde kötü sağlık algısına sahip olmanın TAÖ-20 puan ortalamasını arttırdığı saptanmıştır (p<0.05). Hayatı boyunca herhangi bir şiddet türüne maruz kalmış olanların şiddet görmeyenlere, aile içinde kendini ifade edemeyenlerin ya da kısmen ifade edenlerin böyle bir sorun yaşamayanlara göre aleksitimi toplam puanları daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: Bu araştırmada, yaklaşık olarak her beş yaşlıdan dördünde yeti yitimi bulunmuştur. Ortalama aleksitimi puanı ise ölçeğin maksimum puanın yarısının altında
bulunmuştur. Yaşlılarda yeti yitimi ve aleksitimiyi etkileyen faktörlere yönelik iyileştirici yönde çalışmalar planlanmalı ve uygulanmalıdır.

Keywords

Yaşlılık, yeti yitimi, aleksitimi

Disability and alexithymia among elderly people

Abstract

Objective: The presence of disability and alexithymia in old age are significant factors which can impact the health conditions and social lives of people. The aim of this study is to evaluate the characteristics of disability and alexithymia suffered by the elderly living in the city centre of Gümüşhane. Method: This cross-sectional study was conducted by reaching 437 elderly people (65 and above) registered to 14 family practice units located in the Gümüşhane city centre, selected through systematic sampling. Data was gathered with the use of a questionnaire admitted through face to face interviews, using the Questionnaire Brief Disability (BDQ) and the Toronto Alexithymia Scale-20 (TAS-20). The results were evaluated using a statistical software program. Descriptive data were presented as percentage, mean, median, and range. In the resulting analyses, p <0.05 was accepted as the benchmark for statistical significance. Results: The mean age of the participants was 74.3±7.1 years (range: 65-100), of which 63.4% were female and 36.6% were male. While the mean score of the Questionnaire Brief Disability was 10.25±5.03 (min:0, max:22), the TAS-20 mean score was 49.28±9.58 (min:25, max:85). 86% of the elderly were found to have varying degrees of disability. Factors that were found to boost the mean scores of the TAS-20 (p<0.05) were: being a woman, widowed/divorced, having a low level of education, having any kind of mental problems, constrained mobility, lack of exercise, poor health perception regarding general-physical-mental-emotional and social health levels. The total alexithymia scores were higher for those participants who experienced varying degrees of violence in their lives and for those who had difficulty expressing themselves in family settings; compared to participants who did not experience violence or those who could express themselves with ease. A weak positive correlation was established between BDQ and TAS-20, TAS-1 and TAS-2 scores (p=0.001).  Conclusions: In this study, it was found that almost four out of five elderly people have a disability. The mean alexithymia score was found to be less than half of the maximum score of the scale. For the wellbeing of the elderly, healing and rehabilitation efforts should be planned and implemented, with a particular focus on factors that affect the incidence of disability and alexithymia.

Keywords

Elderly, disability, alexithymia

References

• 1. World Population Prospects The 2012 Revision. “Key findings and advance tables”. http://www.unfpa.org/ 03.12.2013
• 2. Türkiye İstatistik Kurumu. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 2011, 2012, 2013. http://www.tuik.gov.tr/ 14.02. 2013
• 3. Population Ageing and Development 2012. United nations department of economic and social affairs. www.unpopulation.org/ 03.12.2013
• 4. Akgün S, Bakar C, Budakoğlu Iİ. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlı nüfus eğilimi, sorunları ve iyileştirme önerileri. Türk Geriatri Dergisi 2004; 7 (2): 10-110.
• 5. Topinkova E. Aging, disability and frailty. Ann nutr metab 2008; 52 (1): 6– 11
• 6. Durocher J, Lord J, Defranco A. Disability and global development. Disability and Health Journal 2012; 5: 132-135
• 7. Avlund K. Disability in old age. Dan Med Bull 2004; 51: 315-349
• 8. Berlau DJ, Correda MM, Kawas C. The prevalence of disability in the oldestold is high and continues to ıncrease with age: Findings from the 90+ study. Int J Geriatr Psychiatry 2009; 24 (11): 1217-1225
• 9. World Report on Disability 2011. http://www.who.int/disabilities/ 12.09.2013
• 10. Koçak R. Aleksitimi: Kuramsal çerçeve tedavi yaklaşımları ve ilgili araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 2002; 35: 185-197
• 11. Kauhanen J, Kaplan GA, Julkunen J, Wilson TW, Salonen JT. Social Factors In Alexithymia. Comprehensive Psychiatry 1993; 34 (5): 330-335
• 12. Caretti V, Porcelli P, Solano L, Schimmenti A, Bagby RM, Taylor GJ. Reliability and validity of the Toronto Structured Interview for Alexithymia in a mixed clinical and nonclinical sample from Italy. Psychiatry Research 2011; 187: 432-436
• 13. Lumley MA, Neeley LC, Burger AJ. The assessment of alexithymia in medical settings: Implications for understanding and treating health problems. J Pers Assess 2007; 89 (3): 230-246
• 14. Solmaz M, Sayar K, Özer ÖA. Sosyal fobi hastalarında aleksitimi, umutsuzluk ve depresyon: Kontrollü bir çalışma. Klinik Psikiyatri 2000; 3: 235-241
• 15. Hamidi S, Rostami R, Farhoodi F, Abdolmanafi A. A study and comparison of alexithymia among patients with substance use disorder and normal people. Procedia Social and Behavioral Sciences 2010; 5: 1367-1370
• 16. Whoqol-Brief Introduction, Administration, Scoring and Generic Version of The Assessment. World Health Organization Geneva. http://www.who.int/14.02.2014.
• 17. Kaplan İ. Yarı kırsal alanda bir sağlık ocağına başvuran hastalarda ruhsal bozuklukların yetiyitimi ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 1995; 6 (3): 169-179
• 18. Bagby RM, Taylor GJ, Parker JD. The Twenty-item Toronto Alexithymia Scale-II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. J Psychosom Res 1994; 38:33-40
• 19. Köse S, Sayar K, Gulec H, Evren C, Borckardt J. The Turkish version of the 20-Item Toronto Alexithymia Scale (TAS-20): reliability, validity, and factorial structure. Society of Biological Psychiatry Symposium, Atlanta. 2005
• 20. Akın B, Emiroğlu ON. Evde yaşayan yaşlılarda mobilitede yeti yitimi ve ilişkili faktörlerin İncelenmesi. Geriatri 2003; 6 (2): 59-67
• 21. Eser S, Saatli G, Eser E, Baydur H, Fidaner C. Yaşlılar için dünya sağlık örgütü yaşam kalitesi modülü WHOQOL-OLD: Türkiye alan çalışması Türkçe sürüm geçerlilik ve güvenilirlik sonuçları. Türk Psikiyatri Dergisi 2010; 21 (1): 37-48
• 22. Akın B. Evde Yaşayan Yaşlılarda Mobiliteye Bağlı Yetiyitimi ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2002
• 23. Doğan A, Ceceli E, Okumuş M, ve ark. Fizik tedavi ve rehabilitasyon polikliniklerine başvuran geriatrik hastaların özellikleri: Çok merkezli tanımlayıcı araştırma. Türk Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2011; 57: 143149
• 24. Walsh K, Gannon B. Perceived neighbourhood context, disability onset and old age. The Journal of SocioEconomics 2011; 40: 631-636
• 25. Morengoni A, Strauss EV, Rizzuto D, Winblad B, Fratiglioni L. The impact of chronic multimorbidity and disability on functional decline and survival in elderly persons. A community-based, longitudinal study. Blackwell Publishing Ltd Journal of Internal Medicine 2008; 265: 288-295
• 26. Park E-J, Cho S-İ, Jang S-N. Poor health in the Korean older population: Age effect or adverse socioeconomic Position. Archives of Gerontology and Geriatrics 2012; 55: 599-604
• 27. Gureje L, Ogunniyi A, Kola L, Afolabi E. Functional disability in elderly Nigerians: Results from the ıbadan study of aging. J Am Geriatr Soc 2006; 54: 1784-1789
• 28. Gill TM, Allore HG, Hardy SE, Guo Z. The dynamic nature of mobility disability in older persons. JAGS 2006; 54 (2): 248-254
• 29. Gunzelmann T, Kupfer J, Brähler E. Alexithymia in the elderly general population. Comp Psychol 2002; 43: 7480
• 30. Onor M, Trevisiol M, Spano M, Aguglia E, Paradiso S. Alexithymia and aging. The Journal of Nervous and Mental Disease 2010; 198 (12): 891-895
• 31. Joukamaa M, Saarijärvi S, Muuriaisniemi ML, Salokangas KRR. Alexithymia in a normal elderly population. Comprehensive Psychiatry 1996; 37 (2): 144-147
• 32. Yemez B. Psikosomatik, Somato-form ve Diğer Bozukluklarda Aleksitimi Üzerine Kontrollü Bir Çalışma, Uzmanlık Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991
• 33. Salminen JK, Saarijärwi S, Ääerelä E, Toikka T, Kauhanen J. Prevalence of alexithymia and its association with sociodemographic variables in the general population of Finland. Journal of Psychosomatic Research 1999; 46: 75-82
• 34. Mattila AK, Saarni SI, Salminen JK, et al. Alexithymia and health-related quality of life in a general population. Psychosomatics 2009; 50: 59-68
• 35. Lane RD, Sechrest L, Riedel R. Socio demographic correlates of alexithymia. Comprehensive Psychiatry 1998; 39(6): 377-385