Psikolojik Danışmanların Danışma Sürecindeki Manevi Boyuta İlişkin Yaklaşımları

Year 2024, Issue: 9, 139 - 164, 30.06.2024

Rızvan Cerrahoğlu , Cemile Çelik Yanık

https://doi.org/10.56432/tmdrd.1455075

Abstract

Bu araştırmanın amacı, psikolojik danışmanların psikolojik danışma sürecine maneviyatın (spiritualite) dâhil edilmesiyle ilgili görüş ve uygulamalarının incelenmesidir. Bu genel amaç çerçevesinde psikolojik danışmanların maneviyat içerikli danışma süreci ile ilgili görüşleri, manevi boyut ile ilgili kullandığı yön-tem ve teknikleri ve manevi boyut açısından kendi donanım ve yeterliliği ile psikolojik danışmanlık eğitim programlarına yönelik düşünceleri araştırılmıştır.
Bu araştırma Ondokuz Mayıs Üniversitesi Dini Danışmanlık ve Rehberlik alanında 2022-2023 eğitim öğretim yılı tezsiz yüksek lisans dönem projesinden üretilmiştir. Araştırma Samsun ilinin çeşitli ilçelerinde yetişkin psikolojik danışmanlığı yapan 32 psikolojik danışman ile Rehberlik ve Psikolojik Danışman-lık yükseköğretim programında görev yapan 2 akademisyen olmak üzere 34 psikolojik danışman ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yön-temlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilerek çeşitli temalar ve kategoriler elde edilmiştir.
Araştırma bulguları, psikolojik danışmanların %74 gibi büyük bir çoğunluğunun danışmanlık sürecinde maneviyatı önemsediğini ve bu yaklaşımı savunduğunu ortaya koymaktadır. Bu bulgu, psikolojik danışmanlık alanında maneviyatın giderek daha fazla kabul gördüğünü ve önemsendiğini göstermektedir. Ancak katılımcıların %18’i maneviyatın hassas bir konu olması, danışanı yönlendirme riski veya bu alanda yeterli donanıma sahip olmama gibi bazı faktörlerin etkisi ile danışma sürecinde manevi boyuta mesafeli yaklaştıkları görülmüştür. Katılımcıların dini/manevi konuların danışma ortamında ele almanın etik açıdan doğru olup olmadığı ve bu konuların danışma ortamında nasıl ele alınacağıyla ilgili sorun yaşadıkları araştırma sonuçlarından anlaşılmaktadır. Yine araştırma sonuçlarına göre katılımcıların % 12’ye yakını danışmada maneviyatın ele alınmasını doğru bulmadıkları sonucuna ulaşılmaktadır. Bu durum, psikolojik danışmanların yükseköğretim programlarında kazandıkları mesleki bilgi ve becerilerin, danışma sürecinde manevi konulara yaklaşımlarını etkilemiş olabilir. Psikolojik danışmanların danışanların sorunlarını ele alırken rüya analizi, logoterapi, bibliyoterapi gibi teknikleri kullandıkları gibi bulgulara ulaşılmıştır. Manevi boyutun danışma ortamında danışanın ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmasının görünenden daha karmaşık bir konu olduğu görülmektedir. Bu süreç çoğunlukla psikolojik danışmanların kişisel farkındalıklarını ve bu alanla ilgili danışmanlık becerilerini geliştirmek için eğitim programlarının düzenlenmesine bağlıdır.

Keywords

Manevi danışmanlık ve rehberlik, Psikolojik danışma, Manevi boyut, Danışma süreci, Manevi yaklaşımlar

Ethical Statement

Alındı Belgesi yüklendi

Supporting Institution

Yok

Thanks

Akademik danışmanım Prof.Dr. Mevlüt Kaya ya desteklerinden doyaı çok teşekkür ederim.

Approaches of Psychological Counselors to the Spiritual Dimension in the Counseling Process

Abstract

The aim of this research is to investigate psychological counselors' perspectives and practices regarding the integration of spirituality into the counseling process. Within this overarching goal, the study explores counselors' views on spirituality-infused counseling, the methods and techniques they employ concerning the spiritual dimension, their own competencies in this area, and their opinions on counseling education programs. This study stems from a non-thesis master's project in Religious Counseling and Guidance at Ondokuz Mayıs University during the 2022-2023 academic year. It involved 34 psychological counselors, comprising 32 practitioners from various districts in Samsun engaged in adult psychological counseling, and 2 academics from the Guidance and Psychological Counseling higher education program. Employing a phenomenological design as a qualitative research method, data were analyzed using content analysis, yielding several themes and categories. The findings indicate that a substantial majority (74%) of psychological counselors value spirituality and advocate for its inclusion in counseling practice, reflecting a growing acceptance and significance of spirituality within the field. However, 18% of participants approach the spiritual dimension cautiously, citing concerns such as topic sensitivity, potential client influence, or insufficient expertise in this domain. Ethical dilemmas regarding the appropriateness of discussing religious/spiritual topics in counseling settings and strategies for addressing these topics appropriately were also evident among participants. Additionally, nearly 12% of counselors believe that integrating spirituality into counseling may not be appropriate, suggesting that professional education and training significantly influence counselors' approaches to spiritual issues in practice. Furthermore, the study reveals that counselors utilize techniques such as dream analysis, logotherapy, and bibliotherapy in addressing client issues. It underscores the complexity of integrating the spiritual dimension into counseling tailored to clients' needs, emphasizing the importance of training programs that enhance counselors' personal awareness and skills in this specialized area.

Keywords

Spiritual counseling and care, Psychological counseling, Spiritual dimension, Counseling process, Spiritual approaches

References

• Aka, M. (2020). Dine ve kültüre duyarlı psikolojik danışmanlık-I: manevi danışmanlık perspektifinden kuramsal analizler. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 2(2), 201-233.
• American Counseling Association. (2014). Code of ethics. https://www.counseling.org (Erişim: Ocak, 2023).
• Aservic. (2009). Aservic white paper. ABD: Association for Spiritual, Ethical and Religious Values in Counseling. http://www.aservic.org (Erişim tarihi: 14 Ocak 2023).
• Ayten, A. (2018). Din ve sağlık: kavram, kuram ve araştırma. Marmara Akademi Yayınları.
• Çakar, S. F. (2021). Önleyici psikolojik danışmanlık kuramsal çerçeve. [içinde] Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları (ss. 1-41). Ed. S. F. Çakar. Pegem Akademi.
• Doğan, M. (1997). Duanın psikolojik ve psikoterapik etkileri. (Yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi
• Düzgüner, S. (2013). Maneviyat algısı ve diğerkâmlık ilişkisi. (Doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Ekşi, H. (2022). Manevi yönelimli psikolojik danışma. Atlas Akademik Basım Yayın.
• Gürsu, O. (2022). Danışma ilke-beceri ve teknikleri. Çamlıca Yayınları.
• Horozcu, Ü. (2010). Tecrübi araştırmalar ışığında dindarlık ve maneviyat ile ruhsal ve bedensel sağlık arasındaki ilişki. İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 7(1), 209-240.
• Karaırmak, Ö. (2004). Tinsel anlayışın psikolojik danışmadaki rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(22), 45-55.
• Kasapoğlu, F. (2019). Psikolojik danışmanların danışma sürecinde manevi konulara ilişkin tutumlarının manevi yönelimleri ve etkili danışman nitelikleri açısından incelenmesi. (Doktora tezi). İnönü Üniversitesi.
• Kimter, N. (2013). Din ve maneviyatı kavramlaştırma. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 86-87.
• Koç, M. (2012). Manevî (psikolojik) danışmanlık ile ilgili Batı’da yapılan bilimsel çalışmaların tarihi ve literatürü (1902-2010) üzerine bir araştırma –I. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(2), 201-237.
• Lokmanoğlu, Ş. A. (2021). Din psikolojisi, [içinde] Din ve sağlık ilişkisi (ss. 237-266). Ed. N. Gencer, M. Cengil. Assum Basım ve Mücel-lit.
• Okan, N., & Ekşi, H. (2017). Maneviyat ve logoterapi. Spiritual Psychology and Counseling, 2(2), 146.
• Prusak, J. (2016). Differential diagnosis of religious or spiritual problem: Possibilities and limitations implied by the V-Code 62.89 in DSM-5. Psychiaties Polska, 50(1), 175-186.
• Ruh hastalıkları tanı ölçütleri başvuru el kitabı (DSM-V-TR). (2013). (çev. E. Köroğlu). Ankara Hekimler Yayın Birliği.
• Şahin, A. Z. (2020). Psikoloji ve psikoterapide din. Çamlıca Yayınları.
• Takmaz, Z. (2015). Psikolojik danışma etkileşiminde maneviyata bakış. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Tan, T., & Yıldız, M. (2022). Manevi iyi oluş kavramının ortaya çıkması ve tanımlanması. Dini Araştırmalar, 25(63), 447-476.
• TDK. (2019). 'Maneviyat' maddesi. https://www.sozluk.gov.tr (Erişim tarihi: 14 Ocak 2023).
• Toparlı, R. (2005). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu.
• Yaman, N. (2019). Terapötik süreçte maneviyat: Ruh sağlığı alanı çalışanlarının değerlendirmeleriyle ülkemizden örnekler. [içinde] Manevi danışmanlık ve rehberlik: Farklı alanlardan araştırma bulguları ve değerlendirmeler (ss. 17-44). Ed. A. Ayten. Dem Yayınları.