İRAN DEVRİMİ’NİN TÜRKİYE’DE YANSIMALARI: “İRANCILIK” VE “İRANCI” İSLAMCILIK

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 28 - 57, 31.12.2016

Nail Elhan

https://doi.org/10.26513/tocd.267954

Cited By: 3

Öz

İran Devrimi dünyada
olduğu gibi Türkiye’de de İslamcı hareketler üzerinde büyük bir etki
yaratmıştır. Bu etkinin bu çalışmada ele alınan kısmı devrimden günümüze kadar Türkiye’de
çeşitli düzeylerde etkili olan “İrancı” İslamcılık olacaktır. “İrancı”
İslamcılık, din, toplum ve siyasetin Türkiye’de kesiştiği ve birbirini
etkilediği önemli alanlardan birisidir. Çalışmada “İrancı” İslamcı siyasal akımların
Türkiye’de ana akım İslamcılık ile olan farkları ve hareket içerisinde bulunan
figürler ile yapılan görüşmelerden hareketle bu akımın ortaya çıkışı ve ortak
temaları tartışılacaktır. Çalışma, Türkiye-İran ilişkilerine farklı bir boyut
katması ve iki ülkenin karşılıklı birbirlerini etkilemeleri konusunda
Türkiye-İran ilişkilerini çalışan literatür tarafından henüz değinilmemiş bir
alanı ele alması hasebiyle literatüre önemli bir katkı sunma iddiasındadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İran, İran Devrimi, İslamcılık, İrancı İslamcılık, Türkiye-İran İlişkileri

THE REFLECTIONS OF IRAN REVOLUTION IN TURKEY:"PRO-IRAN" and "IRAN-INSPIRED ISLAMISM"

Öz

The Iranian Revolution has
had a great impact on the Islamist movements in Turkey as well as in the world.
The influence of this effect that will be discussed in this study is
“Iran-inspired” Islamism, which is effective at various levels from the
revolution to the day in Turkey. “Iran-inspired Islamism” is one of the
important areas where religion, society and politics intersect in Turkey and
affect each other. In the study, the emergence of this
"Iran-inspired” Islamic political trends and their common themes are
discussed with reference to private interviews made with the mainstream
"Iran-inspired” Islamists in Turkey. As it discusses an overlooked field,
this study claims to contribute to literature on Turkey-Iran relations.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Iran, Iranian Revolution, Islamism, Iran-inspired Islamism

Kaynakça

• Akbay, Reha. “Mazlumun Ahı Devirir Şahı”, Aydınlık, 3 Nisan 1978.
• Aydınlık, “Halk Tahran’a Akıyor”, 1 Şubat 1979.
• Aydınlık, “İç Savaş Başlatın”, 2 Şubat 1979.
• Aydınlık, “İran TUDEH İnkılabi Örgütü: Mücadelenin Hedefi Şah Rejimini, Hakim Sınıfları ve Emperyalist Nüfuzu Yok Etmektir”, 8 Ekim 1978.
• Aydınlık, “Muhteşem Karşılama”, 2 Şubat 1979.
• Aydınlık, “Tatile Çıkıyorum Diyen Şah Kaçıyor”, 4 Ocak 1979.
• Berkes, Niyazi. The Development of Secularism in Turkey, New York: Routledge, 1998
• Birikim, “Şah’ın Gelişi ve Türkiye-İran İlişkileri”, Sayı: 9, Kasım 1975.
• Birikim, “Uluslararası Olaylar ve Sorunlar: İran II”, Sayı: 48, Şubat 1979.
• Birikim, “Uluslararası Olaylar ve Sorunlar: İran’daki Gelişmeler Üzerine”, Sayı: 50-51, Nisan-Mayıs 1979.
• Birikim, “Uluslararası Olaylar ve Sorunlar: İran”, Sayı: 46-47, Aralık-Ocak 1978-1979.
• Bozkurt, Abdullah. “Iran Plays Subversive Role in Turkey”, Today’s Zaman, 21 Temmuz 2013.
• Böhürler, Ayşe. “İrancı Olmak”, Yeni Şafak, 12 Ocak 2013.
• Bölükbaşı, Süha. Turkey Copes with Revolutionary Iran, Journal of South Asian and Middle Eastern Studies, Vol. XIII, No.1, Güz 1989.
• Bulaç, Ali. “İslamcılık ve Baskı Rejimi”, Zaman, 20 Nisan 2015.
• Çakır, Ruşen. Ayet ve Slogan, İstanbul: Metis Yayınları, 1990.
• Çakır, Ruşen. Derin Hizbullah, İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
• Çamurcu, Kenan. Firuze Köprüde Üçüncü Cumhuriyet, İstanbul: Şehir Yayınları, 2000.
• Çamurcu, Kenan. Orta Dünya Jeopolitiğinde İslami Uyanış, İstanbul: Feta Yayınları, 2013.
• Çetinsaya, Gökhan. “Rafsancani’den Hatemi’ye İran Dış Politikası’na Bakışlar”, 301, içinde: Türkiye’nin Komşuları, Derleyenler: Mustafa Türkeş, İlhan Uzgel, İmge Kitabevi, Ankara, 2002.
• Düşünce, “Haber-Yorum”, Dönem: 4, Sayı:3, Ağustos 1979.
• el-Ahmed, Celal. Occidentosis: A Plague from the West, Berkeley: Mizan Press, 1983.
• Elhan, Nail. The Influence of Iranian Revolution on Islamism in Turkey: Iran-Inspired Islamism, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Araştırmaları Bölümü, Ankara, 2015.
• Elik, Süleyman. Iran-Turkey Relations, 1979-2011: Conceptualizing the Dynamics of Politics, Religion and the Security in the Middle-Power States, New York: Routledge, 2012.
• Güngörge, Mustafa Talip. Humeyni ve İslam, İstanbul: Araştırma Yayınları, 1985.
• Güven, Cevheri. Bal Tuzağı, İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Hazır, Agah. “Comparing Iran and Turkey in Political Science and Historical Sociology: A Critical Review”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2:1, 2015, s. 1-30.
• Ismael ,Tareq and Perry, Glenn. (Ed.), The International Relations of the Contemporary Middle East: Subordination and After, London and New York: Routledge, 2014.
• Kerim, Mehmed. İran İslam Devrimi, İstanbul: Düşünce Yayınları, 1980.
• Metiner, Mehmet. Yemyeşil Şeriat Bembeyaz Demokrasi, İstanbul: Doğan Kitap, 2004.
• Müftüoğlu, Atasoy. Düşsel Ufuklardan Gerçek Ufuklara, Ankara: Hece Yayınları, 2014.
• Narlı, Nilüfer. “The Rise of the Islamist Movement in Turkey”, Middle East Review of International Affairs, 3:3, 1999.
• Olson, Robert. Turkey-Iran Relations 1979-2004: Revolution, Ideology, War, Coups and Geopolitics, California: Mazda Publishers, 2004.
• Taşkın, Yüksel. “Devrim Sonrası İran’da Siyaset: Aktörler, Stratejiler ve Gelecek”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:39, 2008.
• Tunaya, Tarık Zafer. İslamcılık Akımı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
• Yavuz, Hakan. “Is There a Turkish Islam? The Emergence of Covergence and Consensus”, Journal of Muslim Minority Affairs, 24:2, 2004.
• Yavuz, Hakan. Islamic Political Identity in Turkey, New York: Oxford University Press, 2003.
• Yavuz, Hakan. Secularism and Muslim Democracy in Turkey, New York: Cambridge University Press, 2009.
• Yıldız, Abdullah. 28 Şubat: Belgeler, İstanbul: Pınar Yayınları, 2000.
• “Atasoy Müftüoğlu Eskişehirde’ki Bürosunu Kapattı”, 31 Mart 2015, http://islamianaliz.com/haber/atasoy-muftuoglu-eskisehirdeki-burosunu-kapatti-ustaddan-%E2%80%98kapatma-nedeniyle-ilgili-mesaj-var-ozel-haber-14974 Erişim Tarihi: 02.04.2015
• “Atasoy Müftüoğlu Röportajı”, http://ukbadergisi.com/2015/04/atasoy-muftuoglu-roportaji/ Erişim Tarihi: 3 Kasım 2016.
• “İran İslam Cumhuriyeti Anayasası”, http://imam-khomeini.com/web1/turkish/showitem.aspx?cid=1736&h=22&f=23&pid=2048 Erişim Tarihi: 4 Kasım 2016
• “Kudüs TV’den Basın Açıklaması”, http://www.yeniakit.com.tr/haber/kudus-tvden-basin-aciklamasi-230790.html Erişim Tarihi: 10.11.2016
• “Kudüs TV’de Terörist Haşdi Şabi’nin Reklamı!” http://www.islahhaber.net/kudus-tv-de-terorist-hasdi-sabi-nin-reklami--87716.html Erişim Tarihi: 10.11.2016
• Selda Kılıç, “İran İslam Devrimi’nin Türk Kamuoyunda Yansımaları: 1978-1979”, 13. https://www.academia.edu/9304053/Iranda_Rejim_De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Finin_T%C3%BCrk_Bas%C4%B1n%C4%B1nda_Yans%C4%B1malar%C4%B1 Erişim Tarihi: 20.10.2016
• Ali Bulaç, İstanbul, 6 Mart 2015.
• Atasoy Müftüoğlu, Eskişehir, 16 Ocak 2015.
• Hüseyin Bülbül, Ankara, 16 Ocak 2015 (e-posta yolu ile).
• Nureddin Şirin, İstanbul, 5 Mart 2015.