Filistin’in Sosyo-Ekonomik Sıkıntılarının Giderilmesinde Türkiye’nin İmkân ve Sınırları

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 133 - 168, 28.06.2019

Helin Sarı Ertem

https://doi.org/10.26513/tocd.561068

Cited By: 1

Öz

Bu makale, Filistin’in
sosyo-ekonomik sıkıntılarının giderilmesinde Türkiye’nin sunduğu imkânları ve karşılaştığı
zorlukları tespit etmeyi amaçlayan pratik bir hedefe sahiptir. Bu nedenle Türkiye-Filistin-İsrail
ilişkilerinin tarihsel dinamikleri ve dış yardımların arka planındaki farklı
motivasyon kaynakları, ileride ele alınmak üzere, çalışmanın kapsamı dışında
tutulmuştur. Makale ilk olarak işgal altındaki Filistin’de günümüzde yaşanmakta
olan temel sorunların neler olduğunu ortaya koymakta; sonrasında ise Türkiye’nin
bu bölgede gerçekleştirdiği çalışmaları ve sosyo-ekonomik hayata yaptığı
katkıları belirlemektedir. Bu amaçla makalede, Türkiye’nin, yeni dış politika
aktörleri arasında sayılan Türk Kızılayı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı
(TİKA), Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Yunus Emre
Enstitüsü (YEE) ve Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) gibi resmi kurumlar ve İHH
İnsani Yardım Vakfı gibi sivil toplum örgütleri aracılığıyla, Filistin’e ne tip
somut faydalar getirdiği, yazarın bu çalışma için gerçekleştirdiği yarı
yapılandırılmış online mülakatların da yardımıyla, nitel bir analize tabi tutulmaktadır.
Elde edilen sonuçlara göre Türkiye, Filistin’e dış yardımlar aracılığıyla
önemli katkılar sağlamakla beraber, daha fazlasını yapabilme yönünde, Müslüman
ülkeler arasındaki bölgesel rekabetten de kaynaklanan çeşitli zorluklarla karşı
karşıyadır. Bununla birlikte, konuyu iç ve dış siyasi gündemin en üst sıralarında
tutabilmek için yoğun bir çaba göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Filistin, Türkiye, dış yardım, sosyo-ekonomik sorunlar, bölgesel rekabet

The Capabilities and Limits of Turkey in the Elimination of Palestine’s Socio-Economic Difficulties

Öz

This article has a practical aim of determining Turkey’s
capabilities and limits in the elimination of Palestine’s socio-economic
difficulties. For that reason, the historical dynamics of the
Turkish-Palestinian-Israeli relations and various motivation sources behind
foreign aid and assistance are deliberately left out of this study’s content to
be dwelt upon in further academic studies. The article first reveals what the
primary social and economic difficulties are in the occupied Palestine today
and then specifies Turkey’s contributions to the socio-economic life in this
region. With the help of semi-structured online interviews that were made by
the author for this study, the article qualitatively analyses the substantial
benefits that Turkey provides the occupied Palestine with via official institutions
such as Turkish Red Crescent, Turkish Cooperation and Coordination Agency (TIKA),
Presidency
For Turks Abroad and Related Communities (YTB), Yunus Emre Institute (YEE) and Presidency of
Religious Affairs (DİB) as well as the NGOs such as the
İHH Human Relief Foundation. According to the results achieved, although Turkey
makes Palestine significant contributions through foreign aid and assistance,
it also faces various challenges some of which arise from Muslim countries’
regional rivalry. Nevertheless, it continues to make vigorous efforts to hold
the issue at the top of the domestic and foreign political agenda.

Anahtar Kelimeler

Palestine, Turkey, foreign aid, socio-economic problems, regional rivalry

Kaynakça

• Kitap ve Makaleler:
• Aral, Berdal. Küresel Güvenlikten Küresel Tahakküme: BM Güvenlik Sistemi ve İslam Dünyası İstanbul: Küre Yayınları, 2017.
• Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1994.
• Batur Yamaner, Melike, A. Emre Öktem, Bleda Kurtdarcan ve Mehmet C. Uzun (Yay. Haz.). “12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri”, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları: 42, 2009.
• Cankara, Yavuz ve Pınar Özden Cankara. “Batı Şeria Duvar İnşasının Filistin Halkına Ekonomik, Siyasal ve Kültürel Etkileri”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1): 1239-1250, 2012.
• Cleveland, William L. Modern Ortadoğu Tarihi, (Çev. Mehmet Harmancı), İstanbul: Agora, 2008.
• Çavuş, Tuba. “Dış Politikada Yumuşak Güç Kavramı ve Türkiye’nin Yumuşak Güç Kullanımı”, KSÜ İİBF Dergisi, 2 (2): 23-37, 2012.
• Ertosun, Erkan. Filistin Politikamız: Camp David’den Mavi Marmara’ya, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2013.
• Kafdağlı Koru, Tuğçe. “Insights of the Mavi Marmara Confrontation: Analyzing the Turkish Crisis Management Process”, Aksu, Fuat ve Helin Sarı Ertem (der.), Analyzing Foreign Policy Crises in Turkey: Conceptual, Theoretical and Practical Discussions (Cambridge: Cambridge Scholars Publishing): 83-112, 2017.
• Kalın, İbrahim. “İnce Güç ve Kamu Diplomasisi”, Kalın, İbrahim (der.), 2000’li Yıllar: Türkiye’de Dış Politika (İstanbul: Meydan): 157-181, 2011.
• Karabulut, Tahsin. “Filistin’de Yoksulluğun Boyutları ve Yoksullukla Mücadele”, Özcan, Ceyhun Can (der.), Filistin Ekonomisi (Konya: Çizgi Kitabevi): 57-70, 2015.
• Karaman, M. Lutfullah. Uluslararası İlişkiler Çıkmazında Filistin Sorunu, İstanbul: İz Yayıncılık, 1991.
• Korkut, Şenol. “The Diyanet of Turkey and Its Activities in Eurasia after the Cold War”, Acta Slavica Japonica, 28: 117-139, 2010.
• Köse, Talha. “Türkiye’nin Kuzey Afrika ve Ortadoğu Bölgesindeki Gücü: Zorlayıcı Olmayan Gücün İmkân ve Sınırları”, Uluslararası İlişkiler, 11 (41): 29-61, 2014.
• Lapierre, Dominique ve Larry Collins. Kudüs… Ey Kudüs, İstanbul: E Yayınları, 2002.
• Mitzen, Jennifer. “Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma”, European Journal of International Relations, 12(3): 341-370, 2006.
• Öktem, Kerem. “Türkiye’nin Uluslararası İlişkilerinde Gelenek Dışı Siyasi Aktörler”, Oktav, Özden Zeynep ve Helin Sarı Ertem (der.), 2000’li Yıllarda Türk Dış Politikası: Fırsatlar, Riskler ve Krizler, İstanbul: Nobel Yayınları, 47-85, 2015.
• Öztürkler, Harun. “Filistin Ekonomisinin Genel Özellikleri”, Ortadoğu Analiz, 5 (49): 62-69, 2013.
• Şahbaz, Ahmet ve Hüseyin Ağır. “Filistin Ekonomisinin Makroekonomik Görünümü”, Özcan, Ceyhun Can (der.), Filistin Ekonomisi (Konya: Çizgi Kitabevi): 25-49, 2015.
• İnternet Kaynakları
• Abu Jahal, Entsar. “Mısır Katar’ı Gazze’den Çıkarmaya Çalışıyor” Al Monitor, 6 Nisan 2018, https://www.al-monitor.com/pulse/tr/contents/articles/originals/2018/04/egypt-efforts-keep-qatar-outside-palestinian-political-scene.html (Son Erişim Tarihi: 06. 06. 2018).
• Al Jazeera. “Walls of Shame: West Bank Separation Wall”, 26 Temmuz 2016, https://www.aljazeera.com/ programmes/general/2007/11/200852518465249175.html (Son Erişim Tarihi: 24. 04. 2018).
• Anadolu Ajansı. “TİKA'dan Gazze’ye 1 Milyon Dolarlık Acil Yardım”, 18 Mayıs 2018, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/tikadan-gazzeye-1-milyon-dolarlik-acil-yardim-/1149903 (Son Erişim Tarihi: 02. 06. 2018).
• BBC Türkçe. “ABD, Filistinlilere verdiği 65 milyon dolarlık yardımı geri çekiyor” , 17 Ocak 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42714087 (Son Erişim Tarihi: 04. 05. 2018).
• DEİK Filistin Ülke Bülteni. Ekim 2017, https://www.deik.org.tr/uploads/filistin-ulke-bulteni-ekim-2017.pdf (Son Erişim Tarihi: 16.05.2018).
• Dünya Bankası Raporu. “West Bank and Gaza: Education Sector Analysis”: 3, 7 Eylül 2006, http://documents.worldbank.org/curated/en/561841468141888729/pdf/410430GZ0 Educa1or0Analysis01PUBLIC1.pdf (Son Erişim Tarihi: 20. 04. 2018).
• Financial Tribune. “Palestine Economy Slowed in 2017 to Three Percent”, 1 Ocak 2018, https://financialtribune.com/articles/world-economy/79030/palestine-economy-slowed-in-2017-to-three-percent (17. 05. 2018).
• Haberler.com. “Sivil Toplum Kuruluşları Platformundan Kudüs Protestosu”, 17 Mayıs 2018, https://www.haberler.com/sivil-toplum-kuruluslari-platformundan-kudus-10861704-haberi/ (Son Erişim Tarihi: 01. 06. 2018).
• Haberler.com. “2018 Yılı Bütçesi, Plan ve Bütçe Komisyonunda”, 1 Kasım 2017https://www.haberler.com/ 2018-yili-butcesi-plan-ve-butce-komisyonunda-10195556-haberi/ (Son Erişim Tarihi: 03. 06. 2018).
• NTV Haber. “Ankara’da ‘Kudüs’e Özgürlük, İnsanlığa Barış’ Mitingi”, 17 Aralık 2018, https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/ankarada-kuduse-ozgurluk-insanliga-baris-mitingi,qmXcnSUlN0m4wwjiuSswTA (Son Erişim Tarihi: 01.06. 2018).
• OCHA (BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi)’nin Filistin İnsani İhtiyaçlar Raporu (2017), https://www.ochaopt.org/sites/default/files/hno_20_12_2017_final.pdf (Son Erişim Tarihi: 26. 04. 2018).
• OCHA. “Right of Education for 1 Million Palestinian Children at Risk”, 2017, https://www.ochaopt.org/content/right-education-1-million-palestinian-children-risk (Son Erişim Tarihi: 22. 04. 2018).
• Örer, Ayça. “Filistin’e Bir Umut”, Gerçek Hayat – Aktüel, 4 Haziran 2018, http://www.gercekhayat.com.tr/aktuel/turkiyenin-yardim-eli-filistine-bir-umut/ (Son Erişim Tarihi: 05. 06. 2018).
• PCBS (Filistin Merkezi İstatistik Bürosu). “Household Expenditure and Consumption Survey”, 2018, http://www.pcbs.gov.ps/Downloads/book2368.pdf (Son Erişim Tarihi: 7. 12. 2018).
• PCBS. “Total Value of Registered Palestinian Imports, Exports in Goods and Services, Net Balance and Trade Transaction”, 2018, http://www.pcbs.gov.ps/Portals/_Rainbow/ Documents/ Annual%20Statistics%20Goods_E%202017.htm (Son Erişim Tarihi: 7. 12. 2018).
• PCBS. “Youth, Peace and Security”, 2017, http://www.pcbs.gov.ps/portals/_pcbs/ PressRelease/Press_En_10-8-2017-youth-en.pdf (28.03. 2018).
• Saddiki, Said. “Israel and the Fencing Policy: A Barrier on Every Seam Line”, Research Paper for Arab Centre for Research & Policy Studies, 2015, https://www.researchgate.net/publication/279297638_Israel_and_the_Fencing_Policy_A_ Barrier_on_Every_Seam_Line (Son Erişim Tarihi: 28 Mart 2018).
• Tartir, Alaa, “International Aid to Palestine: Time to Change Course”, Middle East Eye, 29 Aralık 2017, http://www.middleeasteye.net/columns/international-aid-palestine-time-change-course-1205482743 (Son Erişim Tarihi: 03. 05. 2018).
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye’nin Kalkınma İşbirliği: Genel Özellikleri ve En Az Gelişmiş Ülkelere Yönelik Yaklaşımı”, 2018, http://www.mfa.gov.tr/turkiyenin-kalkinma-isbirligi.tr.mfa (Son Erişim Tarihi: 19. 05. 2018).
• T.C. Ekonomi Bakanlığı. “Filistin: Türkiye ile Ticaret”, 2018, https://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/Filistin/html-viewer ülkeler… (Son Erişim Tarihi: 26. 04. 2018).
• T.C. Ekonomi Bakanlığı. “Filistin'de 2017 Yılı Yaşam Düzeyleri Verileri”, 2018, https://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/blog/news... (Son Erişim Tarihi: 30. 04. 2018).
• TİKA. “Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2017”, 2018, https://www.tika.gov.tr/upload/2018/2017%20Kalk%C4%B1nma%20Yard%C4%B1mlar%C4%B1%20Raporu/Kalkinma2017Web.pdf (Son Erişim Tarihi: 07. 12. 2018).
• TİKA. “Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2016”, 2017, http://www.tika.gov.tr/upload/2017/YAYINLAR/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2016/T%C3%BCrkiye%20Kalk%C4%B1nma%20Yard%C4%B1mlar%C4%B1%20Raporu%202016.pdf (Son Erişim Tarihi: 18. 05. 2018).
• TimeTürk. “Hamas’ın Gazze Sorumlusu Sinvar”, 28 Ağustos 2017, https://www.timeturk.com/hamas-in-gazze-sorumlusu-sinvar/haber-711646 (Son Erişim Tarihi: 20. 05. 2018).
• UNESCO. “Developing Education in Palestine: A Continuing Challenge”, 2018, http://www.unesco.org/ education/news_en/131101_palestine.shtml (Son Erişim Tarihi: 22. 04. 2018).
• UNICEF. “The State of Palestine: Children; Early Years”, 2018, https://www.unicef.org/oPt/children.html (Son Erişim Tarihi: 05. 06. 2018).
• WHO. Monthly Report – Health Access for Referral Patients from the Gaza Strip, Aralık 2017, http://www.emro.who.int/images/stories/palestine/documents/WHO_monthly_Gaza_access_report_Dec_2017-final.pdf?ua=1 (Son Erişim Tarihi: 05. 06. 2018).
• Online Mülakatlar
• İHH Yönetim Kurulu üyesi Ahmet Emin Dağ ile online mülakat, 6 Mayıs 2018.
• Kızılay Genel Müdür Yardımcısı Alper Küçük ile online mülakat, 10 Mayıs 2018.
• Kudüs Yunus Emre Türk Kültür Merkezi Müdürü İbrahim Furkan Özdemir ile online mülakat, 28 Mayıs 2018.
• TİKA Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı’ndan Gökhan Umut’un, bu çalışma için yapılan online mülakata cevaben yolladığı bilgi notu; 22 Mayıs 2018.
• Türkiye’deki Filistinli öğrencilerden Waleed S. ve Khaled S. ile online mülakat, 14 Mayıs 2018.
• YTB Uluslararası Öğrenciler Daire Başkanlığı’ndan Meryem Uzar ile online mülakat, 10 Mayıs 2018.