AGING IN THE CITY: ELDERLY POVERTY AND SPATIAL EXCLUSION

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 316 - 336, 17.10.2025

Osman Öztürk

Abstract

Aging is not merely a biological process; it is a multilayered phenomenon that must be addressed with its social, economic, and spatial dimensions. Declining fertility rates, advancements in healthcare, and increased life expectancy are leading to a rapid increase in the elderly population both in Turkey and globally. This demographic transformation has made the problems faced by older people, especially those living in cities, more visible. Elderly people living in cities are more vulnerable to the risk of poverty due to limited income sources, inadequate social support mechanisms, housing problems, and rising living costs. Furthermore, spatial exclusion is one of the fundamental problems that complicates the daily lives of older individuals. Difficulties encountered in accessing transportation, housing, public spaces, and social services limit the active and equal participation of older people in urban life. These limitations increase the risk of social isolation and loneliness, further exacerbating the vulnerability of older individuals. In this regard, the "Age-Friendly Cities" approach developed by the World Health Organization proposes inclusive urban models that ensure that older people are viewed not only as individuals requiring protection but also as active and productive members of social life. Therefore, this study examines the interaction between old age, poverty, and spatial exclusion, evaluating the phenomenon of aging in the city from the perspective of social policy and urban planning.

Keywords

Loneliness. , Old Age , Poverty , Age-Friendly Cities , City , Spatial Exclusion , Social Isolation

KENTTE YAŞLANMAK: YAŞLI YOKSULLUĞU VE MEKÂNSAL DIŞLANMA

Abstract

Yaşlılık, yalnızca biyolojik bir süreç olarak değil; toplumsal, ekonomik ve mekânsal boyutlarıyla birlikte ele alınması gereken çok katmanlı bir olgudur. Günümüzde doğurganlık oranlarındaki azalma, sağlık hizmetlerindeki gelişmeler ve yaşam süresinin uzaması, hem Türkiye’de hem de dünyada yaşlı nüfusun hızla artmasına yol açmaktadır. Bu demografik dönüşüm, özellikle kentlerde yaşayan yaşlı bireylerin karşılaştığı sorunları daha görünür hale getirmiştir. Kentlerde ikamet eden yaşlılar, sınırlı gelir kaynakları, sosyal destek mekanizmalarının yetersizliği, barınma sorunları ve artan yaşam maliyetleri nedeniyle yoksulluk riskine daha açık bir konumdadır. Bunun yanı sıra, mekânsal dışlanma da yaşlı bireylerin gündelik yaşamlarını zorlaştıran temel sorunlardan biridir. Ulaşım, konut, kamusal alanlar ve sosyal hizmetlere erişimde karşılaşılan güçlükler, yaşlıların kent yaşamına aktif ve eşit biçimde katılımını sınırlamaktadır. Bu kısıtlılıklar, sosyal izolasyon ve yalnızlık riskini artırarak yaşlı bireylerin kırılganlığını daha da derinleştirmektedir. Bu noktada Dünya Sağlık Örgütü’nün geliştirdiği “Yaş Dostu Kentler” yaklaşımı, yaşlıların yalnızca korunması gereken bireyler olarak değil, toplumsal yaşamın aktif ve üretken bir parçası olarak görülmesini sağlayan kapsayıcı kent modelleri önermektedir. Dolayısıyla bu çalışma, yaşlılık, yoksulluk ve mekânsal dışlanma arasındaki etkileşimi irdeleyerek, kentte yaşlanma olgusunu sosyal politika ve kentsel planlama perspektifinden değerlendirmektedir.

Keywords

Yaşlılık , Yoksulluk , Yaş Dostu Kentler , Kent , Mekânsal Dışlanma , Sosyal İzolasyon , Yalnızlık.

References

• AGE. (2016). Applying the Right to the City to older persons: The opportunity of the EU Urban Agenda - AGE Platform Europe. Https://Www.Age-Platform.Eu/. https://www.age-platform.eu/applying-the-right-to-the-city-to-older-persons-the-opportunity-of-the-eu-urban-agenda/
• Aksürmeli Tekten, Z. S. (2017). Yaşlılık Ekseninde Türkiye’de İç Göç ve Kent. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 64, 703-716.
• Atabek, E. (2002). Kamusal Mekânlarda Kalite: Yıldız Teknik Üniversitesi Kampüsü’nde Kullanıcı Görüşlerine Dayalı Kalite Değerlendirmesi [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Avşar Arık, I. (2021). Kentte Yaşlanma ve Yaş Dostu Kentler: Eleştirel Bir Değerlendirme. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 5(1), 47-63.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25, 1-3.
• Broese Van Groenou, M. I., van Tilburg, T. G., & de Jong-Gierveld, J. (1999). Eenzaamheid bij ouderen en kenmerken van de omgeving. Mens en Maatschappij, 74, 235-249.
• Buffel, T., Phillipson, C., & Scharf, T. (2012). Ageing in urban Environments: Developing ‘Age-Friendly’ Cities. Critical Social Policy, 32(4), 597-617. https://doi.org/10.1177/0261018311430457
• Caner Can, Ö., Gözün, G., Hilwah, H., & Gökçek, M. (2013). Yaşlı Dostu Şehirler: Kavramsal Çerçeve ve Örnekler Üzerinden Değerlendirmeler. Güneş Tıp Kitabevleri.
• Carr, A., Biggs, S., & Haapala, I. (2022). Dementia and Social Inclusion-Exclusion. İçinde P. Liamputtong (Ed.), Handbook of Social Inclusion: Research and Practices in Health and Social Sciences (ss. 729-746). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-89594-5_37
• Danış, D. (2023). Ageing Population and Elderly Care in the Context of Rural-Urban Relations: The Case of Kastamonu and Sinop. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 85, 1-30. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.85.1270477
• Dinçer, Ö. (2016). Sürdürülebilir Kentleşme Tartışmaları ve Kent Hakkı. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 73-84.
• Drilling, M., Grove, H., Ioannou, B., & Moulaert, T. (2021). Towards a Structural Embeddedness of Space in the Framework of the Social Exclusion of Older People. İçinde K. Walsh, T. Scharf, S. Van Regenmortel, & A. Wanka (Ed.), Social Exclusion in Later Life: Interdisciplinary and Policy Perspectives (ss. 193-207). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-51406-8_15
• DSÖ. (2007). Global Age-friendly Cities: A Guide. World Health Organization. https://books.google.ru/books?id=4uWtQy6rGywC
• DSÖ. (2023). WHO Releases New Guide on Developing National Programmes for Age-Friendly Cities and Communities.
• Durgun, B. (2015). Yaşlılık ve Yaşlılara Sunulan Hizmetler. Yalın Yayıncılık.
• Duyar, İ. (2008). Bölüm 1: Gerontolojinin Temelleri. İçinde R. Mas, A. T. Işık, M. A. Karan, T. Beğer, Ş. Akman, & T. Ünal (Ed.), Geriatri (ss. 9-19). TGV.
• Grenade, L., & Boldy, D. (2008). Social isolation and loneliness among older people: Issues and future challenges in community and residential settings. Australian Health Review: A Publication of the Australian Hospital Association, 32(3), 468-478. https://doi.org/10.1071/ah080468
• Gül, M. (2025). Kentsel Yaşlı Yoksulluğu ve Yapabilirlikler: İzmir Karabağlar Örneği [Yayımlanmış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Günaydın, D. (2020). Yaşlılık: Yeni Yüzyılın Gerçeği Velittin Kalınkara (Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık. Havens, B., Hall, M., Sylvestre, G., & Jivan, T. (2004). Social İsolation and Lneliness: Differences Between Older Rural and Urban Manitobans. Canadian Journal on Aging = La Revue Canadienne Du Vieillissement, 23(2), 129-140. https://doi.org/10.1353/cja.2004.0022
• Hockey, J. L., & James, A. (1993). Growing Up and Growing Old: Ageing and Dependency in the Life Course. SAGE Publications.
• İçli, G. (2017). Yavaşlayan Kentler ve Yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği, 10(2), 67-75.
• İsen, B. (2022). Mekân ve Yaşlılık İstanbul un Farklı Bölgelerinde Yaşlılık ve Mekânsal Pratikler. Toplumsal Değişim, 4(1), 28-55.
• Jones, S. E., O’Neill, K., International, H., Peñaloza, J., & Staff, H. I. (2016). Ageing and the City: Making Urban Spaces Work for Older People. HelpAge International. https://books.google.com.tr/books?id=h_UwnQAACAAJ
• Kalınkara, V. (2021). Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi (4. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık. https://www.nobelyayin.com/en/temel-gerontoloji-yaslilik-bilimi_3380.html
• Karadeniz, O., & Öztepe, N. D. (2013). Türkiye’de Yaşlı Yoksulluğu. Çalışma ve Toplum, 3(38), 77-102. Keleş, R. (2021). Kentbilim Terimleri Sözlüğü (3. Baskı). İmge Kitabevi Yayınları.
• Kesgin, B. (2023). Yaşlı Dostu Şehirler. İstanbul: İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı, (Politika Notu: 2023/53), 1-16. Kourkouta, L. (2016). Social Exclusion of Elderly. Journal of Healthcare Communications, 1, 1-3.
• Köse, N., & Erkan, N. Ç. (2014). Kentsel Mekân Örgütlenmesinin Yaşlıların Kentsel Etkinlikleri Üzerindeki Etkisi, İstanbul ve Viyana Örneği. Metu Journal of the Faculty of Archıtecture, 31, 39-66. https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2014.1.3
• Krekula, C. (2007). The Intersection of Age and GenderReworking Gender Theory and Social Gerontology. Current Sociology - CURR SOCIOL, 55, 155-171. https://doi.org/10.1177/0011392107073299
• New York Tıp Akademisi. (2008). Yaşlı Dostu Bir Şehre Doğru: Bulgular Raporu.
• Nikander, P. (2002). Age in Action: Membership Work and Stage of Life Categories in Talk.
• Nzabona, A., Ntozi, J., & Rutaremwa, G. (2015). Loneliness Among Older Persons in Uganda: Examining Social, Economic and Demographic Risk Factors. Ageing and Society, 1, 1-29. https://doi.org/10.1017/S0144686X15000112
• Özer, İ. (2004). Kentleşme Kentlileşme ve Kentsel Değişme. Ekin Kitabevi Yayınları.
• Özkan, M. B., Küçükerbaş, E. V., Kaplan, A., Hepcan, Ş., Malkoç, Y. E., & Sönmez, H. (2003). Muğla Kenti Kamusal Dış Mekanları Bağlamında Master Plan Çalışması. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Özmete, E., Hablemıtoğlu, Ş., & Yıldırım, F. (2012). Ankara’da Yaşlı Yoksulluğu: Ekonomik, Sosyal, Kültürel İhtiyaçların Analizi. Ankara Üniversitesi Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (Yaşam).
• Plouffe, L., & Kalache, A. (2010). Towards Global Age-Friendly Cities: Determining Urban Features That Promote Active Aging. Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, 87(5), 733-739. https://doi.org/10.1007/s11524-010-9466-0
• Romero-Ortuno, R., Cogan, L., Cunningham, C. U., & Kenny, R. A. (2009). Do Older Pedestrians Have Enough Time to Cross Roads in Dublin? A Critique of the Traffic Management Guidelines Based on Clinical Research Findings. Age and Ageing, 39(1), 80-86. https://doi.org/10.1093/ageing/afp206
• Sencer, Y. (1979). Türkiye’de Kentleşme: Bir Toplumsal ve Kültürel Değişme Süreci (1. Baskı). Kültür Bakanlığı yayınları.
• Tamkoç, B., & Bilgin, Ö. F. (2020). Aktif Yaşlanma Bağlamında Yaş Dostu Kent Kavramı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 211-226. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.816372
• Taşcı, C., & Görgün Baran, A. (2023). Yaşlanmanın Geleceği ve Yapı-Birey İlişkiselliği Çerçevesinde Yaşlılarda Yaşam Politikasının Önemi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 34-48. https://doi.org/10.46414/yasad.1263308
• Taşçı, F. (2010). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya Örnekleri. Çalışma ve Toplum, 1(24), 175-202.
• Taşkesen, G. C. (2017). Kırsal ve Kentsel Alanlarda Yaşlanma, Yaşlılık ve Yaşlılar: Denizli İli Örneği [Yayımlanmış Doktora Tezi]. T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SOSYOLOJİ ANABİLİM DALI. Topal, A. K. (2004). Kavramsal Olarak Kent Nedir ve Türkiye’de Kent Neresidir? Dokuz EylülÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 279-294.
• Tournier, I., & Vidovićová, L. (2021). Introduction: Framing Community and Spatial Exclusion. Içinde K. Walsh, T. Scharf, S. Van Regenmortel, & A. Wanka (Ed.), Social Exclusion in Later Life: Interdisciplinary and Policy Perspectives (ss. 185-191). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-51406-8_14
• Tufan, İ. (2007). Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu 2007 (s. 192).
• Tufan, İ., Oktuğ Zengin, M., & Tamer Köse, M. (2017). Sosyal Gerontoloji. Içinde İ. Tufan & M. Durak (Ed.), Gerontoloji (C. 1, ss. 73-88). Nobel Yayınları.
• Tutal, O., & Üstün, B. (2009). Yaşlılık ve Yaş Dostu Kentler: Eskişehir. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2(1), 1-23.
• TÜİK. (2024). İstatistiklerle Yaşlılar. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2024-54079 Van Hoof, J., Kazak, J. K., Perek-Białas, J. M., & Peek, S. T. M. (2018). The Challenges of Urban Ageing: Making Cities Age-Friendly in Europe. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(11), 2473. https://doi.org/10.3390/ijerph15112473
• Wanka, A., Moulaert, T., & Drilling, M. (2018). From Environmental Stress to Spatial Expulsion Rethinking Concepts of Socio-Spatial Exclusion in Later Life. International Journal of Ageing and Later Life, 12, 25-51. https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.18-402
• Wenger, G. C., Davies, R., Shahtahmasebi, S., & Scott, A. (1996). Social Isolation and Loneliness in Old Age: Review and Model Refinement. Ageing and Society, 16(3), 333-358. Cambridge Core. https://doi.org/10.1017/S0144686X00003457
• Yüceşahin, M. M. (2011). Küresel Bir Süreç Olarak Demografik Dönüşüm: Mekânsal Bir Değerlendirme. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 11-28. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000115
• Zengin Taş, E., Kırışık, H., Yıldız, F., Ata, Z., & Aktuğ, M. (2023). Yaşlı Dostu Kentin Anlamı ve Aktif Yaşlanmaya Katkıları: Cumhuriyetin 100. Yılında İzmir Kenti Örneği. Kent Akademisi, 16(Türkiye Cumhuriyetinin 100. Yılı Özel Sayısı | Special Issue for the 100th Anniversary of the Republic of Türkiye), 71-96. https://doi.org/10.35674/kent.1352981